آشنايي با تجارت الكترونيك و زير ساخت ها آن
تقسيم‌بندي تجارت الكترونيك
تجارت الكترونيك در واقع فرآيند خريد و فروش محصولات و خدمات بر روي شبكه اينترنت مي‌باشد و مي‌توان آن را به چند گروه: تجارت بين بنگاه و مصرف كننده يا مشتري (B2C)، تجارت بين بنگاه و بنگاه (B2B) و تجارت بين مصرف كننده و مصرف كننده (C2C) تقسيم نمود. كه در اين ميان فعاليت‌هاي تجاري عمدتاً در چارچوب B2B و B2C متمركز گرديده‌اند. هر چند در آينده فعاليت‌هايت جاري B2A و C2A نيز قابل پيش‌بيني مي‌باشند كه در ادامه به معرفي هر يك پرداخته شده است.
نمونه‌اي از يك فعاليت تجاري بين بنگاه و بنگاه (B2B)
بنابر عقيده متخصصين با برقراري ارتباط شبكه اينترنتي بين توليد كنندگان قطعات خودرو و سازندگان خوردو زمان تحويل خودروهاي سفارش شده كاهش خواهد يافت، چرا كه با انتقال سريع اطلاعات متقابل بين قطعه‌سازان از يك طرف و سازندگان خودرو از سوي ديگر با استفاده از شبكه اينترنت تحولات عمده‌اي در مراحل تحويل خودرو كيفيت و هزينه را شاهد خواهيم بود.
قطعه‌سازان، با آگاهي از نيازهاي خودروسازان، محصولات را مطابق با نياز آنها توليد خواهند نمود. ارتباط بين خودروسازان و قطعه‌سازان براي سفارش و تغيير در قطعه و اندازه‌هاي لوازم يدكي به روش سنتي با كاغذ و نامه حداقل بين يك تا دو ماه زمان مي‌برد. اما با استفاده از اينرنت و برقراري ارتباط رايانه‌اي بين اين دو مجموعه زمان به كمتر از يك هفته كاهش مي‌يابد، در اين روش همچنين خودروسازان با كنترل شاخص‌هاي كيفيت قطعات خودرو مي‌توانند تعداد و موارد قطعات معيوب را سريعاً به قطعه‌سازان اطلاع دهند و در نتيجه افزايش قابل توجهي در كيفيت خودروها بوجود مي‌آيد. در نهايت B2B بين دو مجموعه توليدكنندگان خودرو و قطعه‌سازان باعث كاهش هزينه‌ها، بهبود كيفيت و افزايش سرعت ساخت خودرو مي‌گردد.
فعاليت‌هاي در محدوده بين بنگاه و مصرف كننده B2C
تجارت الكترونيكي بين بنگاه و مشتري بسيار متداول است. در حال حاضر ده گروه اول زمينه‌هاي فروش خدمات و كالا كه از طريق اينترنت و براساس B2C انجام مي‌پذيرند عبارتند از: سخت‌افزار، امور مسافرت، جهانگردي، كتاب، موسيقي، ارسال هديه و گل و موادغذايي و نوشيدني، جواهرات، كالاهاي ورزشي و الكترونيكي، كه برخي از آنها نيز در ليست كالاهاي صادراتي كشورمان قرار دارند.
لذا با توجه به وجود زمينه‌هاي مذكور و با سرمايه‌گذاري در اين بخش مي‌توان آينده روشني را در بازار تجارت الكترونيك پيش‌بيني نمود.
فعاليت‌هاي در محدوده C2C
انواع مزايده و مناقصه كالاها از طريق اينترنت در اين حوزه قرار مي‌گيرند و با توجه به استقبال عمومي از اين نوع سايت‌ها آينده خوبي براي اين بخش از فعاليت‌هاي تجارت الكترونيك پيش‌بيني مي‌شود.
فعاليت‌هاي تجاري B2A (Business to Administration)
انواع تعاملات تجاري مابين شركت‌ها و سازمانهاي دولتي، پرداخت عوارض و مالياتها نمونه‌هائي از انواع فعاليت‌هاي B2A را تشكيل مي‌دهند.
دولت الكترونيكي E_Government
به دنبال متداول شدن تجارت الكترونيكي (e_commerce) در سالهاي اخير پديده نوين ديگري بنام دولت الكترونيك (e_government) مطر شده است. مهمترين ويژگي اين پديده ايجاد بستري مناسب جهت ارايه خدمات با هزينه كمتر و اثربخشي بالاتر مي‌باشد كه همواره مورد نياز و دغدغه خاطر مردم و دولتها بوده است.
بدين ترتيب ضمن ايجاد ارتباطي بهتر بين آحاد مردم و دولت، خدمات بسياري در قالب e_government به سه دسته از مشتريان قابل عرضه مي‌باشد شهروندان، بنگاه‌هاي اقتصادي و موسسات دولتي، مشتريان دولت الكترونيك مي‌باشند، اين مشتريان قادرند با استفاده از شبكه‌هاي وب با دسترسي به سايت‌هاي دولت الكترونيك در فعاليت‌هايا جتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي شركت نمايند يكي از مهمترين اهداف ايجاد دولت الكترونيك تحقق بخشيدن به مردم سالاري الكترونيك است كه تمامي شهروندان بتوانند در سرنوشت خويش دخالت داشته باشند.
هم اكنون بيش از يكصد سايت اينترنتي در ايالات متحده به صورت online در حال ارائه خدمات دولتي به مردم مي‌باشند. در نيوزلند نيز پايگاه‌هاي بسياري ايجاد شده‌اند كه بصورت online اطلاعاتي در مورد ساختار و فعاليت‌هاي دولت ارائه مي‌دهد.
پرداخت ماليات و عوارض، تجديد گواهينامه، ثبت شركت، ثبت تولد و مرگ، تقاضا و دريافت مجوز فعاليت‌هاي ساختماني، تجديد جواز كسب و اينگونه فعاليت‌ها از موارد مختلف تعاملات با دولت الكترونيك است.
مزاياي دولت الكترونيك
1ـ دسترسي مستقيم به ادارات دولتي و مقامات و نيز تسهيل در تعاملات فيمابين ادارات با يكديگر و مشتريان آنها.
2ـ صرفه‌جويي در زمان و امور حمل و نقل و بهبود ترافيك
3ـ حذف و يا به حداقل رساندن مكاتبات كاغذي
4ـ كاهش هزينه خدمات و افزايش كيفيت آنها
5ـ ارائه خدمات در هر كجا و در هر زمان
قوانين حقوقي حاكم بر كسب و كار الكترونيكي (e-law)
استراتژيهاي اينترنت بطور غيرقابل وصف چه به لحاظ پياده‌سازي و چه بخاطر تغييرات سريع قوانين و قاعده‌هاي مربوط به خود در جهان، همواره نياز به تغيير و تحول سريع در قوانين تجارت را طلب مي‌نمايد.
در حالي كه هم اكنون در دوران رشد و بلوغ اينترنت و كسب و كار الكترونيكي قرار داريم، هنوز بسياري از سازمانها از تاثيراتي كه به لحاظ بكارگيري اينترنت در زمينه‌هاي حقوقي ايجاد شده مطلع نمي‌باشند. به منظور تبيين اهميت موضوع فوق‌الذكر بسياري از دانشكده‌هاي مديريت و علوم انفورماتيك براي آن دسته از افرادي كه سابقه رسمي در زمينه قوانين حقوقي ندارند اقدام به برگزاري دوره‌هاي آموزشي و كارگاههاي متلفي نموده‌اند و افراد مختلفي را تحت آموزش قرار مي‌دهند از جمله مديران اجرائي كه شناخت كافي در مورد قوانين حقوقي نداشته اما در فرآيندهاي تجاري سازمان خود نقش استراتژيكي دارند.
هر چند روش‌هايي جهت محافظت از دارايي‌هاي معنوي از طريق قوانين copyright و حقوق مربوط به ثبت اختراع و حق امتياز ارائه گرديده است ليكن در بررسي قوانين حاكم به اينترنت همواره ريسك را به عنوان يك ضريب مهم در كسب و كار تجاري مي‌بايد مدنظر قرار داد.
برنامه‌ريزي‌ها نشان مي‌دهد كه در آينده تصوير بهتري از قوانين حاكم بر سازمانهاي الكترونيكي در پيش رو خواهيم داشت.
مزيت‌هاي تجارت الكترونيكي
ـ افزايش رشد تجارت
ـ افزايش فروش
ـ افزايش درآمد
ـ افزايش سرمايه‌گذاري
ـ افزايش سطح رفاه زندگي مردم
ـ ايجاد فرصت‌هاي تجاري جديد براي صنايع و بنگاه‌هاي بازرگاني (ناشي از رفع تبعيضات و تحصيل امتيازات تجاري حاصل از مذكرات بين دولتها)
ـ افزايش فرصت‌هاي جديد شغلي (كارآفريني نسل جوان در دراز مدت)
ـ افزايش قابل ملاحظه امنيت دسترسي به بازارهاي صادراتي ناشي از تثبيت تعرفه‌ها
ـ افزايش تضمين بازارها و ثبات دسترسي به آنها ناشي از بكارگري قواعد متحدالشكل در تمامي كشورهاي عضو سازمانهاي جهاني
ـ امكان ارائه خدمات و محصولات در سطح جهاني
ـ جلوگيري از اتلاف وقت و كاهش ترددهاي بي‌مورد
ـ كمك به منابع انرژي و محيط زيست
ـ كاهش هزينه‌هاي سربار و ايجاد رقابت در سطح بين‌الملي
ـ دسترسي سريع به اطلاعات
ـ عدم حضور واسطه
ـ كاهش هزينه‌هاي تبليغات كالا به ويژه در سطح بين‌المللي
ـ ورود به بازارهاي فرامنطقه‌اي در جهت بازاريابي جهاني
معايب تجارت الكترونيكي
ـ تاثير ناشناخته آن بر روابط اجتماعي انسان‌ها
ـ اينترنت يك شبكه بلاصاحب و بدون سياست‌گذاري خاصي است
ـ تسلط زبان و فرهنگ انگليسي كه در دراز مدت زبان، فرهنگ و هويت كشورها به نفع اينترنت از بين مي‌رود.
ـ در اختيار قرار دادن فوري بخش عمده‌اي از تقاضاي داخلي به رقباي خارجي
ـ واگذاري بخش عمده‌اي از بازارهاي صادراتي به رقباي خارجي
ـ قرار گرفتن سهام كارخانجات داخلي در سيطره سرمايه مديريت و سرمايه‌گذاران خارجي با حداقل بهاي ممكن
ـ بلااستفاده ماندن بيشتر عوامل توليد
ـ كاهش ميزان توليد
ـ كاهش حجم فروش
ـ كاهش نيروي شاغل (افزايش نرخ بيكاري)
ـ كاهش سرمايه‌گذاري صنعتي
ـ كاهش توليد شركت‌هاي ورشكسته
ـ كاهش سهام صنعت در توليد ناخالص داخلي
ـ كاهش نيازهاي ارزي كشور براي تامين احتياجات جامعه جوان و رو به رشد كشور
ـ افزايش ميزان استقراض خارجي و بدهي‌هاي كشور
ـ كاهش درآمدهاي مردم و سطح زندگي آنها كه در تباين با اهداف كلان سازمان جهاني تجارت است.