مقدمه :
مدل‌هاي رهايش و پخش مواد قادرند، غلظت مواد پخش شده در محيط را تخمين بزنند. ولي براي محاسبه شدت اثرات فيزيكي آنها لازم است تا پيامدهاي ناشي از آن شناسايي و محاسبه گردد. در اين فصل به بيان چگونگي مدل‌سازي و محاسبه پيامدهاي آتش، انفجار و سميت پرداخته شده است. شدت اثرات فيزيكي ناشي از آتش بوسيله شدت تابش حرارتي، اثرات ناشي از انفجار با ميزان افزايش فشار و اثرات سميت با غلظت و مدت زمان دريافت مواد سمي توسط شخص معين مي‌گردد. در مرحله بعد اثرات مخرب اين پيامدها بر انسان‌ها و تجهيزات با استفاده از روش ارزش احتمال[1] تخمين زده شده و ميزان خسارات و تلفات پيش بيني مي‌گردد.
1-1) آتش
يكي از مهمترين و رايج‌ترين حوادث ناگواري که در صنايع فرآيندي باعث به خطر انداختن جان انسان‌ها مي‌گردد، پديده آتش‌سوزي (حريق) است. آتش شامل يك واكنش شيميايي است كه در آن مادهء سوختني با اكسيژن تركيب شده و مقداري انرژي از اين واكنش آزاد ميشود.
براي شروع آتش سوزي تشكيل مثلث آتش ضروري است. مثلث آتش متشكل از سه عنصر مي‌باشد: ماده سوختني، اكسيژن و منبع گرما (شكل(1-1).
شكل 1-1) مثلث آتش
در هنگام آتش‌سوزي اگر هريك از عوامل فوق حاضر نباشد آتش خاموش شده و خطر آتش‌سوزي برطرف مي‌گردد. بنابراين با توجه به شرايط ايجاد آتش مي‌توان به نحوه خاموش كردن آن پي برد. بطور مثال در موارديكه آتش سوزي ناشي از نشت مواد سوختني در واحدهاي پالايشگاهي است، اولين اقدام براي خاموش كردن آتش قطع جريان ماده نشت كننده مي‌باشد.
آتش‌سوزي در ميان صنايع فرآيندي نظير صنايع نفت و گاز به علت حجم زياد مواد قابل اشتعال و قابل انفجاري كه بطور معمول موجود بوده و مورد استفاده قرار مي‌گيرند، از اهميت خاصي نسبت به ساير صنايع برخوردار بوده و توجه به موارد ايمني در اين صنعت امري ضروري تلقي ميشود.
1-1-1 ) اصطلاحات و تعاريف مربوط به آتش سوزي
در ابتدا به تعريف چند اصطلاح مهم در رابطه با خصوصيات آتش مي‌پردازيم:
نقطه اشتعال[1]: احتراق همراه با شعله و نور را در اصطلاح اشتعال مي‌گويند. نقطه اشتعال حداقل دمايي است که در آن دما، فشار بخار مايع در حدي است که غلظت ماده در فاز بخار با حد پايين اشتعال‌پذيري آن برابر است. دماي نقطه اشتعال اکثر مواد اشتعال‌پذير پايين‌تر از 38 مي‌باشد. بنابراين اكثر مواد قابل اشتعال توانايي مشتعل شدن در دماي اتاق را دارند. موادي که دماي نقطه اشتعال آنها بيشتر از اين مقدار باشد. را مواد قابل احتراق مي‌گويند. براي مشتعل شدن اين دسته از مواد بايد آنها را به دماي بالاتر از دماي نقطه اشتعالشان گرم نمود. بنابراين هر چه دماي اشتعال يک مايع کمتر باشد، احتمال آتش‌گيري آن بيشتر است.
نقطه افروختن[2]: دماي نقطه افروختن يک مايع اشتعال‌پذير، حداقل دمايي است که فشار بخار مايع در آن دما به حدي است که يک شعله دائمي را روي مايع در فضاي باز ايجاد مي‌کند. اين دما معمولاً چند درجه بالاتر از دماي نقطه اشتعال است.
دماي خود اشتعالي[3]: دمايي که ماده قابل اشتعال بدون نياز به منبع جرقه و بواسطه انرژي دروني مولکول‌هاي خود مشتعل ميشود را دماي خود اشتعالي مي‌گويند. در جدول (1-1) دماي نقطه اشتعال و دماي خود اشتعالي تعدادي از مواد شيميايي نشان داده شده است. [1]
تعداد صفحه:52
پايان نامه مقطع كارشناسي
مهندسي شيمي
فهرست مطالب :
مقدمه. 1
فصل اول.. 2
1-1) آتش.... 3
1-1-1 ) اصطلاحات و تعاريف مربوط به آتش سوزي.. 4
1-1-2) طبقه‌بندي انواع آتش.... 8
1-1-2-1) آتش استخري.. 8
1-1-2-2) جت آتش.... 10
1-1-2-3) توپ آتش.... 10
1-1-2-4) آتش ناگهاني.. 11
1-1-3) پيامدهاي تابش حرارتي.. 12
فصل دوم.. 13
2-1) انفجار 14
2-1-1) اصطلاحات و تعاريف مهم مربوط به انفجار 15
2-1-2) مدل‌سازي موج فشار ناشي از انفجار 16
2-1-2-1) مدل TNT Equivalency
2-1-2-2) مدل TNO Multi Energy.
2-1-2-3) مدل Baker Strehlow..
2-1-3) پيامدهاي ناشي از انفجار
فصل سوم.. 26
3-1) سميت... 27
3-1-1) معيار ERPG.
3-1-2) معيار TLV..
3-1-3) معيارIDLH..
3-1-4) معيار STEL..
3-2) ارزش احتمال..
3-3) نرم افزارهاي مدل‌سازي پيامد.
3-3-1) Codes CFD..
3-3-2) CANARY by Quest
3-3-3) ALOHA..
3-3-4) PHAST.
3-4) نمونه هایی از حوادث رخ داده در پالایشگاه های مختلف: 41
3-4-1) حوادث عمده واحد آيزوماکس پالايشگاه بندر عباس.... 41
3-4-2) حوادث عمده واحد آيزوماکس پالايشگاه‌های ديگر. 42
3-4-3) حوادث آتش سوزی در واحد آيزوماکس پالايشگاه بندرعباس.... 43
منابع و مراجع.. 48