تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها 9
فصل دوم: بررسي ادبيات و پيشينه موضوع. 11
مبانی نظری مسئولیت پذیری اجتماعی .13
2-1- 1- مقدمه .12
2-1-2 سیر تاریخی مسئولیت اجتماعی سازمان 13
2-1-3 تعریف مسئولیت اجتماعی 16
2-1-4- معنا و مفهوم مسئولیت پذیری اجتماعی 25
2-1-5 مسئولیت اجتماعی 27
2-1-6 انواع مسئولیت اجتماعی 30
2-1-7 ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت 32
2-1-8 دیدگاه های مسئولیت اجتماعی 34
2-1-9 مدل های مسئولیت اجتماعی سازمان ها 36
2-1-10 چارچوب تعیین استراتژی های مسئولیت اجتماعی سازمان 38
2-1-11مسئولیت اجتماعی فردی برای دستیابی به مسئولیت اجتماعی گروهی 39
2-1-12 نقش منابع انسانی در مسئولیت اجتماعی .41
2-1-13 تاثیرات توجه به مسئولیت اجتماعی سازمان ..43
2-2-1 مقدمه .49
2-2-2 تعریف و مفهوم عملکرد و ارزیابی عملکرد.50
2-2-3 مدل های ارزیابی عملکرد.51
2-2-4 مدل های حسابداری ارزیابی عملکرد .51
2-2-5 مدل های اقتصادی ارزیابی عملکرد .53
2-2-6 ضرروت و اهمیت بازاریابی علمکرد.56
2-2-7 مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی .58
2-2-8 آثار رفتاری استفاده از معیارهای ارزیابی عملکرد.60
2-2-9 معیارهای غیرمالی ارزیابی عملکرد و مطالوبیت فرآیند 62
2-2-10 مسئولیت اجتماعی شرکت و کشورهای آسیایی .62
2-2-11 مسئولیت اجتماعی شرکت از دیدگاه سهامداران .63
2-2-12 اندازه گیری مسئولیت اجتماعی شرکت.64
2-2-13 عملکرد مالی و غیر مالی شرکت .65
2-2-14 مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی و غیر مالی شرکت .67
2-2-15 مسئولیت اجتماعی نسبت به مشتریان و عملکرد شرکت 70
2-2-16 مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به سرمایه گذاران و عملکرد شرکت 71
2-2-17 مسئولیت اجتماعی نسبت به محیط زیست و عملکرد شرکت 72
2-2-18 مسئولیت اجتماعی نسبت به تامین کنندگان و عملکرد شرکت.73
2-3 پیشینه تحقیق .74
2-3-1 سابقه تحقیقات انجام شده در داخل کشور 74
2-3-2 سابقه تحقیقات انجام شده در خارج کشور. 79
2-4 چارچوب نظری تحقیق 82
فصل سوم: روش شناسی تحقیق.84
3-1 مقدمه 85
3-2 متدلوژی پژوهش 85
3-3 جامعه آماری ، حجم نمونه و روش نمونه گیری 86
3-4 ابزار گردآوری 87
3-5 روش جمع آوری داده ها 87
3-6 روایی و پایایی تحقیق 89
3-7 روش تجزیه و تجلیل اطلاعات 93
فصل چهارم 95
4-1 مقدمه 96
4-2 توصیف یافته های تحقیق 96
4-3 آزمون نرمال بودن داده های تحقیق 98
4-4 توصیف متغیرهای اصلی پژوهش و آزمون همبستگی 99
4-4 آزمون رگرسیون سلسله مراتبی .104
فصل پنجم .109
5-1 مقدمه 110
5-2 تجزیه و تحلیل و پیشنهادات بر اساس آن 111
5-3 محدودیت تحقیق 115
5-4 توصیه برای آینده 116
منابع .117
پیوست .135
فهرست جداول :
جدول 2-1 نظریه پردازان و تاثیر اندازه سازمان بر ساختار سازمان ...............................33
جدول 2-2 نظریه پردازان و تاثیر اندازه سازمان ................................................33
جدول 2-3 تاثیر اندزاه سازمان بر نسبت کارکنان اداری ......................................34
جدول 2-4 معرفی مدل های همراستایی استراتژیک فناوری اطلاعات با کسب و کار سازمان ..66
جدول 3-1 نوزیع سئوالات پرسشنامه اندازه سازمان ...........................................94
جدول 3-2 توزیع سئوالات پرسشنامه استراتژی اکتشاف ..........................................95
جدول 3-3 توزیع سئوالات پرسشنامه عملکرد سازمان .........................95
جدول 3-4 توزیع سئوالات متغیرهای پرسشنامه و آلفای کرونباخ ........98
جدول 4-1 توزیع فراوانی بر حسب جنس .........................................102
جدول 4-2 توزیع فراوانی بر جسب سن ...........................................103
جدول 4-3 توزیع فراوانی بر حسب تحصیلات .................................104
جدول 4-4 توزیع فراوانی بر حسب سابقه کار ..................................105
جدول 4-5 آمار توصیفی متغیرهای تحقیق ........................................106
جدول 4-6 آزمون K-S ..........107
جدول 4-7 میزان همبستگی بین فناوری اطلاعات و عملکرد سازمانی .............108
جدول 4-8 میزان همبستگی بین استراتژی اکتشاف و عملکرد سازمانی ...............109
جدول 4-9 میزان همبستگی بین معماری فناوری اطلاعات و عملکرد سازمانی .......110
جدول 4-10 تحلیل واریانس .............................111
جدول 4-11 ضریب همبستگی و ضریب تعیین ..............112
جدول 4-12 آزمون دوربین واتسون ...............113
جدول 4-13 تحلیل رگرسیون چند متغیره ....................114
جدول 4-14 جمع بندی آزمون فرضیات تحقیق ...........115
چکیده :
هدف از اجرای این پژوهش، بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی و غیر مالی شرکت های صنعتی استان گلستان است. مسئولیت اجتماعی شرکت ها، از طریق پرسشنامه ای که حاوی 43 سئوال در زمینه مسئولیت اجتماعی کارکنان، مشتریان، سرمایه گذاران، جامعه، محیط زیست و تامین کنندگان می باشد، اندازه گیری شد. از اطلاعات 18 شرکت صنعتی در سال 1393 استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز روش رگرسیون سلسله مراتبی به کار گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به 6 سهامدار با عملکرد مالی و غیرمالی شرکت ها رابطه معنی داری وجود دارد. این پژوهش به مدیران کمک خواهد کرد تا سیاست های موثر مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکت ها که برای دستیابی به عملکرد مالی بهتر آن ها در بلند مدت لازم است را توسعه دهند. همچنین بینشی را برای شرکت ها در زمینه نقش مسئولیت اجتماعی در کسب منافع آتی فراهم می نماید.
کلید واژه: مسئولیت اجتماعی کارکنان، مشتریان، سرمایه گذاران، جامعه، محیط زیست و تامین کنندگان، عملکرد مالی و غیر مالی
1-1 مقدمه :
امروزه بسیاری از صاحب نظران معتقدند که به دلایلی همچون خصوصی سازی و انتقال قدرت اقتصادی از دولت ها به سازمان ها و در نتیجه، کوچک شدن دولت ها، برای حل مشکلات اجتماعی و زیست محیطی، دولت ها دارای منابع و قدرت لازم نیستند و سازمان ها باید دولت ها را در این زمینه یاری نماید. اگر چه در سال های اخیر، در سطح جهان، پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه ی مسئولیت اجتماعی شرکت ها صورت گرفته و مدیران و سازمان ها توجه زیادی به این مفهوم می کنند، اما مدیران و سازمان های ایرانی با این مفهوم تا حدودی بیگانه اند. شاید یکی از دلایل این فقدان پیشرفت در ایران، اقتصاد دولتی باشد، اما می توان گفت که نوع نگرش و بینش مدیران ارشد سازمان ها به این مقوله نیز در آن بی تاثیر نبوده است.
در مورد مشروعیت و ارزش اتخاذ اصول مسئولیت پذیری اجتماعی[1] توسط شرکت ها، دیدگاه های مختلفی وجود دارد. برخی از صاحب نظران معتقدند که مشکلات اجتماعی باید توسط دولت ها حل شود. این گروه معتقدند که منابع سازمانی برای حل مشکلات اجتماعی، کافی نیست و نباید منابع سازمانی را به منظور حل مشکلات جامعه هدر داد. گروه دیگری از صاحب نظران معتقدند که اگر چه دولت ها مسئول اصلی حل مشلات جامعه اند، ولی مشارکت سازمان ها در این زمینه راه گشاست. این دسته از صاحب نظران معتقدند که، از آن جا که امروزه، قدرت اقتصادی، از دولت ها به سازمان ها انتقال یافته، مشارکت سازمان ها در حل مشکلات اجتماعی ضروری و لازم است. (تسوتسورا[2]، 2004، 4).
از طرف دیگر، اتخاذ اصول مسئولیت پذیری اجتماعی برای سازمان ها امری هزینه بر است. این هزینه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد: خرید تجهیزات جدیدی که به محیط زیست آسیب کمتری می رساند؛ تغییر ساختار مدیریتی و یا ایجاد کنترل های کیفیت شدیدتر باشد. منافع اتخاذ اصول مسئولیت پذیری اجتماعی برای سازمان ها عبارت است از: اعتلای برند و افزایش اعتبار[3]؛ امکان جذب بیشتر منابع سرمایه ای به علت اعتبار تجاری بالا؛ کاهش مخاطرات ناشی از حوادث و اتفاقات تلخ؛ بهبود شرایط محیط کار و در نتیجه، ارتقای بهره وری و افزایش توانایی برای جذب و نگهداری کارکنان که منجر به کاهش جابجایی، غیبت و هزینه های آموزش آنان می شود. (همان، 7-5). بیشتر صاحب نظران معتقدند که هزینه هیا مسئولیت اجتماعی، کوتاه مدت و منافع آن اغلب از نوع بلند مدت است. مسئولیت اجتماعی در واقع نوعی سرمایه گذاری برای آینده به امید کسب مزیت رقابتی پایدار و بلند مدت است. مدیران ارشدی که دارای دید کوتاه مدت هستند. هزینه های کوتاه مدت مسئولیت اجتماعی را بر نمی تبند.
1-2 بیان مسئله
امروزه نقش واحدهای تجاری در اجتماع دست خوش تغییرات بسیار زیادی شده است. به گونه ای که انتظار می رود واحدهای تجاری نه تنها به فکر افزایش سود خود بوده بلکه نسبت به اجتماع نیز پاسخگو، و برای جامعه ای که در تعامل با آن هستند مفید باشند. واحد تجاری نمی تواند از اجتماع فرار کند و جامعه نیز نمی تواند بدون واحد تجاری وجود داشته باشد، بنابراین یک ارتباط دو طرفه بین واحد های تجاری و اجتماع وجود دارد. مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به اجتماع هم برای خود واحد تجاری و هم برای اجتماع سودمند می باشد و درک بهتر منافع بالقوه آن می تواند منجر به بازده های زیاد سرمایه گذاری برای شرکت ها شود. (ساندهو، کاپور، 2010). از جمله این منافع می توان به افزایش فروش و وفاداری مشتریان اشاره کرد، شماری از مطالعات، به یک بازار در حال رشد و بزرگ برای تولیدات و خدماتی که از طریق شرکت های با مسئولیت اجتماعی بالا ایجاد شده است، اشاره می کند(ساندهو، کاپور، 2010) مسئولیت اجتماعی شرکت ها منافعی دیگری هم دارد از جمله افزایش توانایی در استخدام کارکنان تازه وارد و نگه داشتن کارکنان با تجربه و حمایت دولت اشاره نمود، شرکت ها با پیشرفت در جهت مسئولیت اجتماعی این مسئله را در می یابند که راحت تر می توانند نیروی تازه به کار بگیرند و کارکنان با تجربه را برای یک دوره زمانی کافی که برای موفقیت واحد تجاری واجب هستند حفظ کنند(تربان، گرنینگ، 1997). مسئولیت اجتماعی شرکت ها ذی نفعان متعددی دارد که این ذی نفعان برای بعضی شرکت ها سهامدار حساب می شوند. مفهوم ذینفعان در واقع همان پیکربندی دوباره از دیدگاه سهامداران است که با توجه به مسیر جدید به ارزیابی اقدامات ذینفعان می پردازد. در واقع از مسئولیت اجتماعی شرکت ها برای ارزیابی عملکرد گروه های ذینفع استفاده می شود این گروه ها شامل(کارکنان، مشتریان، سرمایه گذاران، جامعه، محیط طبیعی و تامین کنندگان ) می باشند (وود داک، 1994). هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد شرکت های صنعتی استان گلستان است. در این تحقیق منظور از عملکرد شرکت همان عملکرد مالی و غیرمالی شرکت است که عملکرد غیر همان افزایش اعتبار و شهرت و افزایش انگیزه کارکنان شرکت است (اسچوایگر[4]، 2004) بنابراین مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که آیا مسئولیت اجتماعی با نفوذ عملکرد مالی و غیر مالی شرکت رابطه معناداری دارد؟
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
بر اساس پژوهش هایی که صورت گرفته است وجود سه نوع رابطه مثبت، منفی و خنثی (عدم وجود رابطه) بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی مطرح است. چندین دیدگاه مختلف در زمینه ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی وجود دارد. دیدگاه اول این است که رابطه ای بین هزینه های کمی شرکت ها، مثل هتل های بهره به دارندگان اوراق قرضه، و هزینه های کیفی آنها، مثل کیفیت تولید یا هزینه های امنیتی، وجود دارد. تلاش شرکت ها برای تحمل هزینه های کیفی کمتر از طریق فعالیت های اجتماعی، به هزینه های کمی بالاتر منجر می شود. همچنین، «فرضیه اثر اجتماع» به عنوان پایه و اساس ارتباط بین عملکرد اجتماعی و عملکرد مالی شرکت ارائه شده است. در واقع این فرضیه پیشنهاد می کند که تامین مجموع نیازهای ذینفعان غیر مالک شرکت اثر مثبتی روی عملکرد مالی خواهد داشت. دیدگاه دوم این است که شرکت های موفق از لحاظ مالی منابع کمتری در ایجاد عملکرد مالی بالای خود به کار می گیرند در نتیجه می توانند بخش اعظم منابع خود را به عملکرد اجتماعی اختصاص دهند. دیدگاه سوم نیز بیان می کند که شرکت هایی که مسئولیت اجتماعی بیشتری می پذیرند کمتر در معرض ریسک رویدادهای منفی هستند زیرا احتمال کمتری وجود دارد که جریمه های سنگینی برای آلودگی زیاد(محیط زیست) پرداخت کنند، یا احتمال کمی وجود دارد که دعاوی پرهزینه بر علیه آنها وجود داشته باشد، یا به ندرت فعالیت های منفی اجتماعی که ممکن است برای اعتبار آنها مخرب باشد را انجام دهند، که این موارد در نهایت بر عملکرد مالی شرکت ها تاثیر مثبت دارد.بنابراین علت اصلی پژوهش حاضر با توجه به اینکه تا به حال این موضوع که رابطه مسئولیت اجتماعی را با عملکرد مالی و غیر مالی در شرکت ها بسنجند انجام نشده این ضرورت دیده شد که بررسی شود.
و...