2-2-1-21- رویکرد سایر کشورها درخصوص نرخ سود ...........................50
2-2-1-22- مروری بر عملکرد شرکتهای بیمه با هدف پوشش ریسک .......51
2-2-1-23- چگونگی تعیین نرخ بهره در وامهای رهنی .............................53
2-2-1-24- تعریف ریسک عملیاتی .........................................................55
2-2-1-25- اهمیت ریسک های عملیاتی .................................................56
2-2-1-26- ویژگی های تعریف ریسک عملیاتی از دیدگاه کمیته بال ........56
2-2-1-27- روشهای اندازه گیری ریسک عملیاتی ....................................57
2-2-1-28- استقرار ساختاری برای مدیریت نقدینگی ................................60
2-2-1-29- نظارت و اندازه گیری خالص وجوه مورد نیاز .........................60
2-2-1-30- کنترل های داخلی برای مدیریت ریسک نقدینگی .................61
2-2-1-31- ویژگی های دارایی های نقد شونده در بانکها .......................62
2-2-1-32- ویژگی های بدهی ها در بانک ها ..........................................63
2-2-1-33- مدلهای مدیریت نقدینگی ......................................................69
2-2-1-34- استراتژی های مدیریت ریسک اعتبار مالی ..............................72
2-2-1-35- معرفي بانک ملت و مدیریت شعب بانک ملت در استان سمنان.73
1-تاريخچه بانک ملت ..................75
2-شبکه بین المللی بانک................76
3-اهداف /چشم انداز/مأموريت ها..76
4-معرفی مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان..................79
2-2-2- پيشينه تحقيق.....................80
2-2-2-1-پيشينه تحقيق داخلي.......80
2-2-2-2-پيشينه تحقيق خارجي.....85
3-2-2-2- استخراج مدل مفهومی تحقیق...................................................90
فصل سوم: روش تحقيق
3-1- مقدمه...................................92
3-2- روش تحقيق.........................93
الف) دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف...................................................93 1-تحقیق بنیادی.............................93 2-تحقیق کاربردی.........................94 3-تحقیق و توسعه..........................94 ب) دسته بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده ها (طرح تحقیق)....94
تحقیق توصیفی(غیر آزمایشی)........94
تحقیق آزمایشی..............................94
تحقیق کاربردی........................... 94
3-2-1-جامعه آماری.....................95
3-2-2-حجم نمونه...................... 97
شیوه نمونه گیری............................97
3-2-2-1- ابزار گردآوری داده ها............................................................100
3-3- فرضیات تحقیق..................102
3-3-1- فرضیه اصلی تحقیق.......102
3-3-2- فرضیات فرعی تحقیق....102
فرضیه اول تحقیق..............102
فرضیه دوم تحقیق..........102
فرضیه سوم تحقیق.........102
فرضیه چهارم تحقیق.....102
2-2- فرضیه پنجم تحقیق............102
2-3- فرضیه ششم تحقیق.............102
3-4-قلمرو تحقیق.......................102
3-4-1-قلمرو مکانی تحقیق.......102
3-4-2-قلمرو زمانی تحقیق.........103
3-4-3-قلمرو موضوعی تحقیق....103
3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها...........................................................103
الف) آمار توصیفی......................104
ب) آمار استنباطی..................... 104
فصل چهارم:تجزيه و تحليل داده ها
4-1-مقدمه.................................106
4-2-توصيف آماري داده ها........106
4-3-جامعه آماري و حجم نمونه و روش نمونه گيري................................108
4-3-1-جامعه آماری...................108
3-3-2-حجم نمونه.....................108
4-4- نتايج آزمون هاي اوليه داده ها........................................................109
4-4-1-توصیف آماری داده ها و ویژگیهای داده ها............................. 109
4-4-2-آزمون تعیین نرمالیتی متغیرها........................................................109
4-5- نحوه اندازه گيري متغيرهاي تحقيق..................................................111
4-6- تجزیه تحلیل داده ها و آزمون فرضيه هاي تحقيق..............................111
4-6-1-نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق.....................................................111
فرضیه اول تحقیق.........................111
4-6-2-نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق.....................................................115
فرضیه دوم تحقیق........................115
4-6-3-نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق....................................................119
فرضیه سوم تحقیق.......................119
4-6-4-نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق..................................................123
فرضیه چهارم تحقیق.....................123
4-6-5-نتایج آزمون فرضیه پنجم تحقیق....................................................127
فرضیه پنجم تحقیق.......................127
4-6-6-نتایج آزمون فرضیه ششم تحقیق....................................................131
فرضیه ششم تحقیق.......................131
4-6-7-نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق............................................135
فرضیه اصلی اول تحقیق...............135
4-6-8-نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق............................................139
فرضیه اصلی دوم تحقیق...............139
فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري
5-1-مقدمه..................................145
5-2-بحث...................................145
5-2- 1-خلاصه نتایج آزمون فرضیه های تحقیق به تفکیک (بحث بر روی یافته های تحقیق)..................................145
5-2-2-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق..........................................145
5-2-3- خلاصه نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق.........................................146
5-2-4-خلاصه نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق.........................................147
5-2-5- خلاصه نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق.....................................148
5-2-6- خلاصه نتایج آزمون فرضیه پنجم تحقیق.......................................149
5-2-7-خلاصه نتایج آزمون فرضیه ششم تحقیق........................................150
5-2-8-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق.................................151
5-2-9-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق................................152
5-2-10-نتیجه گیری................. 154
5-3-محدودیت های تحقیق.........155
5-4- پیشنهادات تحقیق.............. 156
5-4-1- پیشنهادات کاربردی تحقیق..................................156
5-4-2- پیشنهادات تحقیق برای انجام مطالعات آتی......................158
فهرست منابع و مآخذ تحقیق........159
الف) منابع فارسی........................159
ب) منابع لاتین..............................164
فهرست پيوست ها و ضمائم تحقیق ..................................170
فهرست جداول :
جدول 1- رتبه های مورداستفاده موسسات مطرح رتبه بندی..........................24
جدول 2-1: نمادها، تعاریف رتبه های اعتباری............................................ 25
جدول شماره2-2: نرخ سود علی الحساب سپرده های سرمایه گذاری 1387-1390.............. 42
جدول شماره2-3: نرخ سود تسهیلات به تفکیک انواع قرارداد 1387-1390.................. 44
جدول شماره 2-4: نرخ سود علي الحساب سپرد ه هاي سرمايه گذاري مدت دار.............. 46
جدول شماره 2-5: نرخ سود تسهيلات بانكي در عقود مبادله اي ومشاركتي (پس ازاجراي قانون بانكداري بدون ربا). 47
جدول2-6: روش شاخص استاندارد......................................... 59
جدول2-7: صورت وضعیت اقلام مطالبات تسهیلات پرداختی به اشخاص (فردی) بانک ملت استان سمنان از سال1381 الی 1391 *ارقام به میلیون ریال...... 71
جدول2-8: صورت وضعیت اقلام مطالبات تسهیلات پرداختی به شرکتها (سبد وام) بانک ملت استان سمنان از سال1381 الی 1391 *ارقام به میلیون ریال...................... 71
جدول2-9: گزارش تسهیلات پرداختی به اشخاص (فردی) بانک ملت استان سمنان از سال 81 الی 91..................... 72
جدول2-10: گزارش تسهیلات پرداختی به اشخاص حقوقی (سبد وام)بانک ملت استان سمنان از سال81 الی 91....... 72
جدول (3-1): نمونه آماري تحقیق (بانک ملت استان سمنان از سال1381الی 1391).................................................. 99
جدول 3-1: شناسایی ماهیت مطالبات معوق.............................................. 101
جدول 3-2: نرخ سود بانکی........ 101
جدول4-1- آزمون توصیف خصوصیات نمونه آماری تحقیق در بازه زمانی 1391-1381...................................... 107
جدول4-1- 1-آزمون توصیف خصوصیات نمونه آماری تحقیق............... 107
جدول4-1- 2-آزمون توصیف خصوصیات نمونه آماری تحقیق............... 107
جدول4-1-3- آزمون توصیف خصوصیات نمونه آماری تحقیق................108
جدول4-1-4- آزمون توصیف خصوصیات نمونه آماری تحقیق................108
جدول 4-2 -آزمون کولموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن توزیع دادهها درجامعه آماری تحقیق .......... 110
جدول 4-2 -1- بررسی نرمال بودن (متغیرهای وابسته تحقیق- بخش مشتریان حقیقی).......................................... 110
جدول 4-2 -2- بررسی نرمال بودن (متغیرهای وابسته تحقیق-بخش مشتریان حقوقی)........................................... 110
جدول 4-2 -3- بررسی نرمال بودن (متغیرهای مستقل تحقیق)................... 110
جدول 4-3-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه اول تحقیق........... 111
جدول 4-4-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA)- فرضیه اول تحقیق.................................................... 112
جدول 4-5-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه اول تحقیق.............................................. 113
جدول 4-6-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients)- فرضیه اول تحقیق........................ 114
جدول 4-7-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه دوم تحقیق......... 116
جدول 4-8-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA)- فرضیه دوم تحقیق................................................... 117
جدول 4-9-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه دوم تحقیق.............................................. 117
جدول 4-10-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه دوم تحقیق..................... 118
جدول 4-11-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین،حاصل ازآزمون فرضیه سوم تحقیق................................. 120
جدول 4-12-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) - فرضیه سوم تحقیق................................................ 121
جدول 4-13-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients)- فرضیه سوم تحقیق............................................ 121
جدول 4-14-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه سوم تحقیق................... 122
جدول 4-15-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه چهارم تحقیق...... 124
جدول 4-16-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA)- فرضیه چهارم تحقیق............................................ 125
جدول 4-17-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients)- فرضیه چهارم تحقیق....................................... 125
جدول 4-18-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients)-فرضیه چهارم تحقیق................. 126
جدول 4-19-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه پنجم تحقیق....... 128
جدول 4-20-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) - فرضیه پنجم تحقیق.............................................. 129
جدول 4-21-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه پنجم تحقیق......................................... 129
جدول 4-22-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه پنجم تحقیق.................. 130
جدول 4-23-آزمون ضریب همبستگی،ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه ششم تحقیق........ 132
جدول 4-24-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) - فرضیه ششم تحقیق.............................................. 133
جدول 4-25-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه ششم تحقیق.......................................... 133
جدول 4-26-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients) - فرضیه ششم تحقیق.................. 134
جدول 4-27-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه اصلی اول تحقیق.............................................................. 136
جدول 4-28-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA)-فرضیه اصلی اول تحقیق.......................................... 137
جدول 4-29-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients)-فرضیه اصلی اول تحقیق..................................... 137
جدول 4-30-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients)-فرضیه اصلی اول تحقیق............. 138
جدول 4-31-آزمون ضریب همبستگی، ضریب تعیین،ضریب تعیین تعديل شده وآزمون دوربین-واتسون،حاصل ازآزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق............................................................. 140
جدول 4-32-آزمون تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA)- فرضیه اصلی دوم تحقیق........... 141
جدول 4-33-آزمون ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients)-فرضیه اصلی دوم تحقیق........ 141
جدول 4-34-آزمون ضرایب باقی مانده های معادله رگرسیون (Coefficients)-فرضیه اصلی دوم تحقیق. 142
جدول5-1-خلاصه نتیجه فرضیه های تحقیق با تفکیک.......... 155
چکیده :
هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت به صورت یک مطالعه مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان بوده است. جامعه آماري تحقيق حاضر بانک ملت استان سمنان بوده است. نمونه آماری تحقیق حاضر در مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان دربازه زمانی سال های1391-1381،می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ روش درجمله تحقیقات توصیفی و ازنوع مطالعات همبستگی می باشد. علاوه براین روش تجزیه تحلیل داده ها، تحلیل همبستگی یا تحلیل واریانس بوده که سعی در تبین رابطه علت و معلولی بین مدیریت ریسک اعتباری(به عنوان متغیرمستقل تحقیق که خود شامل:1-ریسک اعتباری وامهای دریافتی مشتريان به صورت انفرادي(كه متناظر با تحليل انفرادي ريسك اوراق بهادار است)، و2-ریسک اعتباري سبد وام(كه معادل تحليل ريسك سبد اوراق بهادار است))، با مطالبات معوق (به عنوان متغیروابسته تحقیق) بانک ملت در مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان بوده است که نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که:رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت و به صورت یک مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان معنا دار بوده است. ودر سطح خطای 5%(درصد)،وهمچنین درسطح اطمینان 95%(درصد)،رابطه معنی داری را بین دومتغیرمدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت و به صورت یک مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان را نشان می دهد. بنابراین با توجه به خروجی های نرم افزارآماری(SPSS) که در جداول فوق نشان داده شده است، می توان بیان نمود،ازآن جا که سطح معنی داری (sig)، کمتراز پنج درصد است، فرضH0 درسطح خطای پنج درصدرد می شود و وجود همبستگی بین این دو متغیر تایید می شود. واین نتایج را می توان به کل جامعه آماری تحقیق، یعنی بانک ملت تعمیم داد.
واژگان کليدي: مدیریت ریسک اعتباری، مطالبات معوق، مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان.
مقدمه :
ایجاد و گسترش وابستگی های بین المللی در بسیاری از جنبه های سیاسی و اجتماعی، به ویژه در شرایط جهانی شدن اقتصاد، باعث شده است انگیزه های لازم به منظور یکپارچگی سیستم های بانکی و مالی از جایگاه ویژه ای برخوردار شود. به تبع آن، اهمیت مسائل حسابداری و مدیریت بانکی در مفهوم جهانی و درک آن بسیار ضروری شده است. در همین راستا، کنترل و بررسی مستمر اقلام کلیدی ترازنامه و ارزیابی مسائل مهم در ترازنامه از جمله نقدینگی، توان واریز بدهی ها و انعطاف پذیری مالی و همچنین تراکم، تنوع، زمان بندی و کیفیت دارایی ها و بدهی ها بسیار ضرورت دارد.
ريسك اعتباري از اين واقعيت ريشه مي‌گيرد كه طرف قرارداد[1] نتواند يا نخواهد تعهداتش را انجام دهد. به‌‌شيوۀ سنتي، تأثير اين ريسك با هزينۀ ريالي ناشي از نكول[2] طرف قرارداد سنجيده مي‌شود. زيان‌هاي ناشي از ريسك اعتباري ممكن است قبل از وقوع واقعي نكول از جانب طرف قرارداد، ايجاد شود.
بنابراين، ريسك اعتباري را مي‌توان به عنوان زياني محتمل تعريف كرد كه در اثر يك رويداد اعتباري اتفاق مي‌افتد. رويداد اعتباري زماني واقع مي‌شود كه توانايي طرف قرارداد در انجام تعهداتش تغيير كند. با اين تعريف، تغيير ارزش بازار بدهي به‌خاطر تغيير رتبه‌بندي اعتباري (يا تغيير آگاهي بازار از توانايي طرف قرارداد نسبت به انجام تعهداتش)، را نيز مي‌توان به‌عنوان ريسك اعتباري در نظر گرفت(رادپور،1390).
تا سال 1970 بیشتر فعالیت های بانکی شامل پرداخت های اعتباری بود. به عبارت دیگر، واسطه گری بین سپرده های کوچک و کم هزینه و اعطای وام بود.
قیمت گذاری ها و سرمایه گذاری ها مبتنی بر تصمیم گیری های ساده بود و کلیدی ترین چالش مدیریت، کنترل کیفیت دارایی ها، زیان وامها و هزینه های سربار بود.
بروز مشکلات تورم، رکود اقتصادی و بی ثباتی نرخهای بهره در اواخر دهه 1970 و اوایل 1980، باعث شد تا مدیریت دارایی ها و بدهی ها در بانک ها برای نگهداری حاشیه سود پذیرفتنی، بسیار ضرورت پیدا کند) جرونینگ و براتانوویچ،2003).
کمیته نظارت بانکی در بانک تسویه بین المللی معروف به کمیته بال بر این باور است که نقدینگی در بانک ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و کمبود نقدینگی پیامدهای گسترده ای به همراه دارد. به همین منظور تحقیقات و مطالعات گسترده ای در زمینه دستیابی به یکسری رویه ها و اصول اساسی برای مدیریت نقدینگی انجام داده است.
پس از انتشار گزارشی در سپتامبر 1992با عنوان «چارچوبی برای اندازه گیری و مدیریت نقدینگی»، با انجام اصلا‌حات و تغییرات لازم و با در نظر گرفتن اصول کلی و اساسی در مدیریت نقدینگی بانکها در فوریه 2000، نشریه ای با عنوان «روش های موثر در مدیریت نقدینگی بانک ها» از سوی کمیته یاد شده منتشر شد. پایه و اساس این نشریه مشتمل بر 14 اصل کلیدی در نحوه مدیریت نقدینگی بانکهاست که در 94 بند تشریح شده است. فعالیت بانک ها و مؤسسات مالی در حوزه های اعطای تسهیلات، سرمایه گذاری، صدور انواع اوراق قرضه، صدور انواع گواهی سپرده، صدور ضمانت نامهها و گشایش انواع اعتبارات اسنادی و یا به عبارت دیگر، اقدام به ایفای نقش دربازارهای پول و سرمایه، آنها را در معرض مخاطرات و ریسک های خاص اینگونه فعالیت ها قرارداده است.
بانک ها با انواع متنوعی از ریسک ها روبرو می باشند،ریسکی که این تحقیق به آن می پردازد، ریسک عملیاتی نامیده می شود. در حال حاضر بانک های معتبرجهانی در حال انجام اقدامات قابل توجهی در زمینه مقابله با ریسک های عملیاتی می باشند. این اقدامات شامل مراحل زیر میشود:
1-شناسایی ریسک های عملیاتی درمؤسسه مالی (در اینجا منظور همان زیان های عملیاتی است).
2- ارزیابی و یا به بیان دقیقتر کمی کردن ریسک های عملیاتی(که نتیجه آن تعیین میزان سرمایه مورد نیاز برای مقابله با ریسک های عملیاتی می باشد.)
3- مدیریت ریسک های عملیاتی که شامل انتقال ریسک ( با استفاده از ابزار بیمه و ...) و یا انجام اقداماتی درجهت کاهش میزان ریسک های عملیاتی سازمان می باشد).
1-2-بيان مسأله
واقعیت این است که مشکلات زیادی در میزان تاثیر گذاری ریسک بر عملکرد بانکها ایجاد شده است که این مشکلات ناشی از عدم تفکیک میزان نوع ریسک وام ها بر عملیات بانکی می باشد. یعنی اینکه ما مشاهده می کنیم که اقدام تفکیک در وام های بانکی یعنی در دو بخش حقیقی و حقوقی و سنجش آنها در عملکرد بانکها کاملاً متفاوت بوده اما نشان می دهد که صنعت بانکداری و دست اندرکاران آن با توجه به حجم مطالبات موجود می بایست به این مقوله مهم اهتمام ویژه و بیشتری داشته باشند که در عمل چنین نیست. از مهم ترین عوامل موجود می توانیم به کمبود فرصتهای بهینه، عدم وجود نیروهای متوسط و عدم بکارگیری ابزارهای مدیریت علمی ریسک اشاره کنیم که بانکها می بایست بدان توجه ویژه داشته باشند که تحقیق حاضر براساس مشکلات موجود شکل گرفته است. و به همین منظور مديريت ریسک اعتباري که یکی از مهمترین مباحث بانکداری نوین می باشد را در دو سطح به شرح ذیل انجام داده ایم:
1- بررسي ريسك اعتباري وامها و مشتريان به صورت انفرادي(كه متناظر با تحليل انفرادي ريسك اوراق بهادار است).
2- بررسي ريسك اعتباري سبد وام به صورت غیرانفرادي (كه معادل تحليل ريسك سبد اوراق بهادار است).
ارزيابي و سنجش توان بازپرداخت مشتريان اعتباري به‌صورت انفرادي و محاسبۀ احتمال عدم‌بازپرداخت اعتبارات دريافتي آنها را "اعتبارسنجي" گويند. اعتبارسنجي، نظامي است كه به وسيلة آن بانكها و مؤسسات اعتباري با استفاده از اطلاعات حال و گذشتۀ متقاضي، احتمال عدم‌بازپرداخت وام توسط وي را ارزيابي نموده و به او امتياز خاص خود را مي‌دهند. اين روش ابزاري عيني براي مديريت ريسك اعتباري بانكها بوده و مشتريان اعتباري را بي‌طرفانه و بر اساس آمار و اطلاعات كيفي و كمّي طبقهبندي مي‌نمايد.
و...