چکیده :
هدف این تحقیق یافتن ارتباط بین ضرایب قیمت وبازده سهام در صنعت سیمان بورس اوراق بهادار می باشد ضرایب قیمت جزء روشهای ارزش گذاری نسبی و رایج ترین و معروف ترین روشهای ارزشگذاری سهام در بازار سرمایه هستند. اساس روش ضرایب قیمت بیانگر این است که ارزش سهام به مقدار سود، دارایی و یا ارزش دیگری که از مالکیت سهام ناشی می شود بستگی دارد. ضرایب قیمت مورد استفاده دراین تحقیق EV/EBITDA,P/CFO,P/S,P/B,P/E می باشد در روش ضرایب، با مقایسه ضریب قیمت سهام با ضریب قیمت توجیه شده، نسبت به ارزانی و یا گرانی سهام، تصمیم گیری می کنیم، بدین صورت که اگر ضریب قیمت یک سهم خاص نیست به ضریب قیمت توجیه شده کمتر با شد آن سهم ارزان است. تحقیق در بازه زمانی هفت ساله 83 تا89 اجرا شده است. روند مطالعاتی از نوع کتابخانه ای و پس رویدادی است که با استفاده از آزمون همبستگی شامل ضریب همبستگی و استفاده از تحلیل رگرسیون ساده و چندگانه پانلی، مدلها برآورد شده و فرضیات آزمون گشته اند. نتایج حاصله در مورد آزمون فرضیات اول تا پنجم بیانگر این است که بازده سهام با متغیرهای EV/EBITDA,P/CFO,P/S,P/B,P/E رابطه معنادار ومعکوس و یا متغیر P/CFO رابطه معنا دار ندارد و در مورد فرضیه ششم متغیرهای EV/EBITDA, P/B,P/E به ترتیب دارای بیشترین اثر در تعیین بازده سهام صنعت سیمان می باشد.
واژگان کلیدی: روش های ارزشگذاری ، ضرایب قیمت وبازده حقوق صاحبان سهام
مقدمه :
جهان در قرن بیست و یکم در دنیایی آکنده از رقابت، توسعه بازارها، ظهور و رواج فن آوری های برتر و گسترش تجارت است. بنابراین شرط توفیق در این عرصه، بهره گیری از فرصتها و رویارویی با چالش های پیش روست و اینها همه ایجاب می کند که فرآیند توسعه اقتصادی با رویکردی راهبردی نسبت به تشخیص شرایط جدید بین المللی و با نگرش به مهمترین مسائل و تنگناهای اقتصاد ملی، مسیر انجام تحولات ساختاری و پاسخگوئی به الزامات رشد پایدار و با ثبات اقتصاد کشور را هموار سازد (سهمانی اصل ، 1385).
یکی از محورهای مورد توجه در چشم انداز بلند مدت اقتصاد ایران رشد سرمایه گذاری، تولید، اشتغال و در بلند مدت برپایی اعتمادی توانمند، پویا و بالنده می باشد. در همین راستا، یکی از مهم ترین و حساس ترین مراکز اقتصادی مورد توجه، بازار اوراق بهادار است. هر چند که بازار سرمایه ایران هنوز به بلوغ کامل نرسیده و در حال گذراندن مسیر تکاملی تدریجی می باشد ولی به مرور توجه مقامات و مسئولین ارشد سیاسی به سمت آن جلب شده و عامه مردم گرایش بیشتری نسبت به خرید دارایی های مالی پیدا کرده و اهمیت آن بیشتر می گردد. در بازار اوراق بهادار گروه های مختلفی مشارکت دارند. از جمله فعالان این بازار، می توان به سهامداران، معامله گران، کارگزاران، بازارگردانان، کارشناسان و تحلیل گران مالی و .....اشاره نمود. آنها پیوسته در حال ارزیابی ارزش سهام،و مقایسه سهام شرکتهای مختلف، شناسایی سهام ارزان قیمت به منظور خرید و سهام بالاتر از قیمت واقعی جهت فروش، خرید و فروش سهام و اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری می باشند (دوانی، 1387).
سرمایه گذاران و سایر مشارکت کنندگان در بازار اوراق بهادار به منظور تصمیم سازی نیازها، ابزارها، معیارها و اطلاعات متنوع و متعددی می باشند.. ارزش گذاری بر اساس ضرایب قیمت جزء روشهای نسبی و رایج ترین و معروف ترین روشهای ارزشگذاری سهام در بازار سرمایه هستند.
اساس روش ضرایب قیمت بیانگر این است که ارزش سهم به مقدار سود، دارایی و یا ارزش دیگری که از مالکیت سهام ناشی می شود بستگی دارد. (بخشیانی وراعی،1387) آشنایی و شناخت کافی نسبت به ضرایب قیمت و دامنه کاربرد آن، می تواند برای سرمایه گذاران در تصمیم گیری های اقتصادی مفید و سودمند باشد. اختلاف و تفاوت ضرایب قیمت در کشورها، صنایع، بخش ها و شرکتهای مختلف و در طی زمان های متفاوت بیانگر این واقعیت است که ضرایب قیمت تحت تاثیر عوامل و متغیرهای مختافی می باشد. در تحقیقات انجام شده در این خصوص، پژوهش گران عمدتاً دو گروه متغیرهای اقتصادی و حسابداری را به عنوان عوامل اثر گذارو تعیین کننده ضریب P/E مورد آزمون و بررسی قرار داده اند. نتایج این تحقیقات نشان داده است که تفاوت و انحراف در ضرایب P/E توان تبیین متغیرهای اقتصادی نظیر نرخ تورم، نرخ بهره ونرخ مالیات بردرآمد و متغیرهای حسابداری مانند: سود هر سهم سال آتی، درصد اندوخته نمودن سود، نرخ ریسک شرکت و نرخ رشد سود مورد انتظار را دارد.
1-2- تعریف و بیان مساله
سرمایه گذاران سرمایه از مدلهای مختلفی برای ارزشگذاران سهام استفاده می کنند. کاربرد این مدلها به تناسب صنعت و رشته فعالیت شرکتها با یکدیگر تفاوت دارد. دسته ای از روشهای ارزش گذاری به روشهای نسبی معروف هستند که بر اساس آنها ارزش هر شرکت نسبت به ارزش سایر شرکتهای هم گروه تعیین میگردد. ارزش گذاری بر اساس ضرایب قیمت جزء روشهای نسبی برای ارزشگذاری سهام در بازار سرمایه هستند.(بخشیانی وراعی،1387)
در پی تجزیه و تحلیل بیشتر مسئله بدنبال تشریح ماهیت، ارتباط و بسط موضوع به سایر متغیرها و مفاهیم مربوط به بازار اوراق بهادار و همچنین نحوه کاربرد آن در تصمیمات سرمایه گذاری در بازار اوراق بهادار خواهیم بود.
نسبت قیمت معاملاتی هر سهم به سود هر سهم تابعی از سه متغیر می باشد؛ نرخ رشد سود مورد انتظار، نسبت سود تقسیمی برای هر سهم و بازده مورد انتظار(هزینه سهام).
همانند سایر بنگاهها، موسساتی که نرخ رشد سود مورد انتظار بالایی دارند، نسبت سود تقسیمی پایین و نرخ مورد انتظار سهامداران نیز بالاست. لذا بر این است تا نسبت قیمت به سود آوری برای آنها بالاتر باشد. متغیرهای نرخ رشد بالاتر در سود آوری، نسبت سود تقسیمی، هزینه سهام و بازده حقوق صاحبان سهام مشخص کننده نسبت قیمت معاملاتی هر سهم به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ازای هر سهم می باشند. برای مثال نرخ رشد بالاتر در سود آوری، نسبت های سود تقسیمی بالاتر، هزینه های سهام پایین تر و بازده حقوق صاحبان سهام بالاتر باید همه در نسبت قیمت به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام بالاتر خود را نشان دهند. از این چهار متغیر، بازده حقوق صاحبان
سهام بیشترین تاثیر را روی نسبت قیمت به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام دارد و از این رو یکی از متغیرهای تعیین کننده نسبت فوق می باشد. نسبت قیمت معاملاتی هر سهم به فروش به ازای هر سهم با حاشیه سود و نرخ رشد رابطه مستقیم و بازده مورد انتظار(هزینه سهام) رابطه معکوس دارد. نسبت قیمت معاملاتی هر سهم به جریان نقدی عملیاتی هر سهم با نرخ رشد جریان نقدی رابطه مستقیم و با نرخ بازده مورد انتظار رابطه معکوس دارد. (بخشیانی وراعی،1387).
متغیرهای نرخ رشد در سودآوری، هزینه سرمایه، کیفیت سرمایه گذاری و نرخ مالیات مشخص کننده نسبت ارزش تشکیلات به سود قبل از بهره، مالیات و استهلاک می باشند. برای مثال نرخ رشد بالاتر در سود آوری، هزینه سرمایه پایین تر ، کیفیت بیشتر سرمایه گذاری ( بازده بالاتر) و نرخ مالیات کمتر همه خود را در نسبت ارزش تشکیلات به سود قبل از بهره، مالیات و استهلاک بیشتر نشان می دهند، همچنین کاربرد این ضرایب بر اساس مبانی در یک صنعت بیشترین اثر بخشی را دارند.
با توجه به آنچه بیان شد در این تحقیق درصد بررسی این موضوع هستیم:
- آیا بین ضرایب P/E،P/B،P/S،P/CFO و EV/EBITDA با بازده سهام در صنعت رابطه وجود دارد؟
- تفاوت ضرایب موثر در بازده سهام صنعت چگونه است؟
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
هدف سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در سهام شرکتها کسب بازده سهام بیشتر است و از آنجایی که ضرایب قیمت از مدلهای رزشگذاری سهام در بازار سرمایه هستند، لذا اهمیت موضوع این پژوهش از دیدگاههای زیر مورد بررسی قرار می گیرد:
بعد مکانی:
بواسطه آنکه پژوهش از بین شرکتهای پذیرفته شده (صنعت سیمان) انجام پذیرفته و اهمیت بازار اوراق بهادار به عنوان ابزار اساسی یرای اقتصاد های پیشرفته و مکانی برای تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه های اندک به فعالیتهای سودآور، مفید، مستعد و همچنین جایگاهی مطمئن برای سرمایه گذاری که با هر درجه از ریسک پذیری تمایل به مشارکت در این بازار را دارد واضح و روشن است و از سوی دیگر قوانین و مقررات پذیرش شرکتها و واحدهای اقتصادی و کنترل آنها توسط مکانیزم های کنترل و هیاتهای بازرسی و فنی فضایی را ایجاد کرده که در این بازار شرکتهایی که در هر صنعت وارد بورس می گردند شرکتهایی مطرح که حائز شرایط پذیرش و حداقل ضوابط قانونی، مالی و عملیاتی می باشند و این می تواند شاخصی از شرکتهای برتر در هر رشته فعالیت باشد لذا بررسی اهمیت این موضوع از این دید نیز قابل توجه می باشد.
2- استمرار حضور سرمایه گذاران در بازار اوراق بهادار:
هنگامی که فردی تصمیم به سرمایه گذاری در سهام می گیرد اولین موضوعی که با آن مواجه می شود انتخاب سهم مورد نظر است.
در بازار اوراق بهادار به خصوص سرمایه گذاران جزء بیشتر بر اساس اطلاعات غیر رسمی و غیر صحیح مبادرت به اخذ تصمیم می نماید که این موضوع منجر به زیان آنان و در نهایت دلسردی و خروج از بازار سرمایه می گردد. به منظور استمرار حضور سرمایه گذاران به عنوان اصلی ترین ارکان بازار اوراق بهادار، لازم است تمهیداتی فراهم شود. که این تمهیدات می تواند دارای جنبه های قانونی و اطلاع رسانی باشد(راعی، 1385).
3- محتوای ارزش اطلاعات آمار معاملات سهام :
عامل دیگری که ما را به سمت انجام تحقیق هدایت کرده است بررسی ارزش اطلاعات آمار معاملات سهام است. بسیاری از علاقه مندان به بازار سرمایه هر روز در مطبوعات آمار معاملات سهام را ملاحضه می کنند. در این آمار معاملات معمولاً چند ستون درج می شود ستونی به تعداد دفعات معامله هر روز و ستونی به تعداد سهام معامله شده هرروز اختصاص یافته است. ستونهای دیگری نیز به آخرین قیمت هر سهم و تغییر قیمت سهام اختصاص دارند که در نهایت نرخ رشد سهام، EPS و P/E از همین اطلاعات استخراج می شود. اولین سوالی که در ذهن هر خواننده ایجاد می شود این است که این اطلاعات چه اهمیتی دارد و از تجزیه و تحلیل آنها چه نتیجه می توان گرفت؟(راعی،1385).
4- بعد دانش امور مالی :
رشد و تکامل هر رشته از دانش بشری مرهون تلاش اندیشمندان، محققین و تئوریستها در بسط و ایجاد تئوریها با قدرت اندیشه و نبوغ فکری و تحقیقات مستمر در این زمینه بوده است. آنها همواره در پی بررسی تفحص و پاسخ سوالات خود در موارد گوناگون بوده اند(راعی،1385)..پژوهش حاضر از این حیث قابل توجه است که تاثیر ضرایب قیمت را در تعیین بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده(صنعت سیمان) مورد بررسی قرار می دهد و اینکه کدامیک از این ضرایب از کارایی بیشتری برخوردار است.
1 -4 اهداف:
اولین مرحله در انجام هر تحقیق علمی، تعیین هدف آن تحقیق می باشد. برای تحقیقاتی که در زمینه بورس اوراق بهادار انجام می شوند، هدف اصلی کمک به فعالان بورس اعم از نهاده های مالی، مدیران شرکتها، ناظران سیستم های اقتصادی و سرمایه گذاران عادی برای کسب آگاهی از وجود عوامل مختلف موثر بر بازده، علل بروز و نحوه مدیریت آن می باشد.
در این تحقیق در صد بررسی این موضوع هستیم که رابطه بین نسبتهای قیمت معاملاتی هر سهم به سود هر سهم، قیمت معاملاتی هر سهم به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ازای هر سهم، قیمت معاملاتی هر سهم به فروش به ازای هر سهم، قیمت معاملاتی هر سهم به جریان نقدی عملیاتی هر سهم و ارزش تشکیلات به سود قبل از بهره، مالیات و استهلاک را با بازده سهام در بورس تهران مورد بررسی قرار دهیم و چگونگی این روابط را تجزیه و تحلیل کنیم و ابهام وجود روابط بین عوامل با بازده سهام شرکتهای سیمان و انتظارات سرمایه گذاران از این عوامل در بورس را برطرف سازیم و در نهایت ایجاد مدلهایی به طور معقول برای کارایی ضرایب قیمت در تعیین بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده (صنعت سیمان).
و...
فهرست مطالب :
چکیده...................................................................1
فصل اول: کلیات تحقیق........................................2
1-1مقدمه .......................................................... 3
1-2تعریف و بیان مساله...................................... 4
1-3اهمیت و ضرورت تحقیق .......................... 6
1-4اهداف......................................................... 8
1-5فرضیه ها..................................................... 9
1-6روش انجام تحقیق...................................... 10
1-7جامعه ونمونه آماری...................................... 10
1-8متغیرهای تحقیق...................................... 11
1-9 قلمرو تحقیق............................................ 12
1-9-1 قلمرو تحقیق...................................... 12
1-9-2 قلمرو زمانی...................................... 12
1-9-3- قلمرو مکانی...................................... 12
1-10 تعریف واژه های کلیدی تحقیق............... 12
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق............ 16
2-1مقدمه....................................................... 17
2-2 فرایندارزش گذاری...................................... 19
2-3 کاربردهای ارزش گذاری سهام.............. 20
2-3-1 مفهوم نظری مدل تجزیه و تحلیل بنیادی .................... 20
2-4پیش بینی عملکرد آتی شرکت ................ 20
2-4-1 پیش بینی اقتصادی ......................... 20
2-4-2 پیش بینی مالی ................................ 21
2-5 انتخاب مدل ارزش گذاری .................. 21
2-5-1 مدل های ارزش گذاری مطلق ........ 21
2-5-2 مدل های نسبی ارزش گذاری .......... 23
2-6 انتخاب مدل ........................................ 23
2-7 نقش تحلیلگر مالی ............................. 23
2-8 ارزش گذاری به روش ضرایب قیمت...... 24
2-8-1 محاسبه روشهای ضریب قیمت توجیه شده ................................ 24
2-8-2 ضرایب دنباله رو و پیشرو...................... 25
2-8-3 نقاط ضعف و قوت روش ضرایب قیمت ........................................... 26
2-9 ضریب قیمت به سود (P/E)................... 27
2-9-1روش های محاسبه ضریب P/E توجیه شده ................................. 29
2-9-2-1 مدل بنیادی تنزیل جریان های نقدی ............................................ 30
2-9-2-2 روش شرکتهای قابل مقایسه .................................... 31
2-9-2-2-1 مشکلات روش شرکتهای قابل مقایسه ............................. 32
2-9-2-3 برآورد ضریب P/E با استفاده از روش رگرسیون ........................... 33
2-9-2-3-1 مشکلات روش رگرسیون . 33
2-10 ضریب قیمت بر ارزش دفتری هر سهم (P/B) ...................................... 34
2-10-1 روشش های محاسبه ضریب P/B توجیه شده ................................ 36
2-10-1-1 ارزش گذاری بر اساس مقادیر بنیادی مورد انتظار ........................... 37
2-10-1-2 ارزش گذاری به روش مقایسه ای ............................................. 37
2-11 ضریب قیمت به فروش (P/S) .................... 38
2-11-1 محاسبه فروش............................ 39
2-11-2 روش های محاسبه ضریب P/S توجیه شده.............................. 39
2-11-2-1 ارزش گذاری بر اساس مقادیر بنیادی مورد انتظار......................... 40
2-11-2-2 ارزش گذاری به روش مقایسه ای.......................................... 41
2-12 ضریب قیمت به جریان نقدی عملیاتی (PC/CFO)................................... 41
2-12-1 روش های محاسبه ضریب P/CFO توجیه شده........................... 43
2-12-1-1 ارزش گذاری بر اساس مقادیر بنیادی مورد انتظار.............................. 43
2-12-1-2 ارزش گذاری به روش مقایسه ای............................... 44
2-13 ضریب ارزش تشکیلات به سود قبل از بهره، مالیات، استهلاک EV/ EBITDA 44
2-13-1 روش های محاسبه ضریب EV/ EBITDA توجیه شده....................... 46
2-13-1-1 ارزش گذاری به روش مقایسه ای............................................. 46
2-13-1-2 روش ارزش گذاری بر اساس مقایدر بنیادی مورد انتظار.......................... 46
2-14 بازده سهام........................................... 47
2-14-1 تفاوت قیمت................................. 48
2-14-2 سود نقدی هر سهم......................... 48
2-14-3 مزایای ناشی از حق تقدم............... 48
-14-4 مزایای ناشی از پرداخت سود سهمی(سهام جایزه)...................... 49
2-15 مروری بر تحقیقات انجام شده( داخلی وخارجی) درباره ضرایب قیمت................. 49
2-15-1 تحقیقات داخلی.......................... 49
2-15-2 تحقیقات خارجی............................ 56
فصل سوم:روش تحقیق............................... 61
3-1- مقدمه................................................ 62
3-2 روش تحقیق...................................... 62
3-3 فرضیه ها............................................ 63
3-4 متغیرهای تحقیق.................................... 66
3-4-1 متغیر وابسته تحقیق ونحوه محاسبه آن. 66
3-4-2 متغیرهای مستقل تحقیق ونحوه محاسبه آن................................................................... 67
3-5 جامعه و نمونه........................................ 68
3-6 نحوه جمع آوری اطلاعات....................... 68
3-7 روش تجزیه وتحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها.................................................................. 68
3-8 روش آزمون....................................... 69
3-8-1 آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف... 70
3-8-2 آزمون معنی دار بودن.................. 70
3-8-3 آزمون t......................................... 71
3-8-4 همبستگی.................................... 71
3-8-5 ضریب تعیین................................ 72
3-8-6 آزمون خود همبستگی.................. 73
3-8-7- مدل رگرسیون.......................... 74
3-9 نرم افزارهای مورد استفاده.................... 75
فصل چهارم «یافته های پژوهش»........................ 76
4-1مقدمه.................................................... 77
4-2 آمار توصیفی ............................................. 78
4-3 آزمون نرمال بودن.................................... 79
4-4 بررسی اعتبار مدل..................................... 81
4-5 بررسی ضریب همبستگی بین متغیرها....... 81
4-6 خطی بودن ارتباط نمودارهای پراکنش.... 82
4-7 تحلیل پانلی مدل به روش اینتر................ 85
4-8 رگرسیون چندگانه................................ 96
فصل پنجم «نتیجه گیری و پیشنهادها»............... 101
5-1مقدمه................................................. 102
5-2خلاصه، اهداف ویافته های تحقیق ....................102
5-3 پیشنهادها....................................... 106
5-3-1 پیشنهادهای کاربردی..................... 106
5-3-2 پیشنهاد برای تحقیقات آتی............... 106
پیوست ها............................................... 107
منابع وماخذ............................................. 122