چکیده :
بررسی مسایل رقابت گریزي در ارایه خدماتکنترل ولتاژ و توان راکتیو تا حدودي متفاوت از مسایل بازار انرژي و بازار سایر خدمات جانبی است، از آنجائیکه از نظر اقتصادي، انتقال توان راکتیو به مسافتهاي طولانی به صرفه نیست، معمولاً توان راکتیو در نزدیکمحل مصرفآن تولید میشود.
بنابراین، بازارهاي آزاد توان راکتیو از نظر جغرافیایی بسیار محدود بوده و به واسطه تعداد محدود
شرکت کنندگان، فرصتهاي بیشتري براي رقابت گریزي در آنها به وجود می آید. در این تحقیق پس از آشنایی با مفهوم رقابتگریزي در بازار انرژي، حراج انتقال و بازار خدمات جانبی، یکروش
جدید براي تعیین پتانسیل رقابتگریزي در بازار توان راکتیو ارائه شده است، این روشمبتنی بر حل
یکمساله بهینه سازي غیرخطی و تعیین حداقل مقدار توان راکتیوي استکه براي برآوردن نیازهاي
شبکه و قیود ولتاژ باید توسط یکمنبع توان راکتیو تامین (تولید یا جذب) شود. این شاخصدر
حقیقتمیزان استقلال بازار از تولید توان راکتیو عرضه کنندگان مختلفرا میسنجد. از نظر تئوري
اگر تامین قطعی (اجباري) توان راکتیو یکعرضه کننده بزرگتر از صفر باشد، به معناي آن استکه
این بازیگر از پتانسیل بیشتري براي مضایقه اقتصادي و اعمال قدرتبازار برخوردار است. بروز یک
پیشامد در سیستم قدرت ممکن استموجب تقویتموقعیت رقابتگریزي برخی بازیگران شود و حتی
ممکن استموجببرآورده نشدن قیود ولتاژ شبکه گردد. شاخصپیشنهادي در شرایط عادي و در
پیاده سازي شده است. با ارائه IEEE حالتوقوع پیشامدهاي مختلفبر روي سیستم استاندارد 57 شینه
چندین مثال حالتهاي مختلفی از بازار توان راکتیو شبیه سازي شده و رفتار بازیگران داراي پتانسیل
رقابتگریزي مورد تحلیل قرار گرفته است. همچنین در این تحقیق چهار سناریوي مختلفبراي اجراي
بازار توان راکتیو و مدیریتمنابع توان راکتیو در فضاي تجدیدساختاریافته پیشنهاد شده و نتایج بازار
براي سناریوهاي مختلفبا یکدیگر مقایسه شدهاند. تاثیر اجراي هر سناریو بر روي پارامترهاي مختلف
بازار نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بسته به سیاستهاي مختلفبهره برداري منابع توان راکتیو هر
یکاز این چهار سناریو میتواند به عنوان تابع هدفبازار توان راکتیو مورد استفاده قرار گیرند. به غیر
از سناریوي حداقل کردن هزینه خرید که نتایج آن بستگی به پیشنهاد قیمتهاي تسلیمی عرضه کنندگان
دارد، نتایج بازار در سه سناریوي دیگر از پیشنهاد قیمتبازیگران مستقل استو تنها به شرایط سیستم
وابسته هستند
هر یک از این سناریوها در شرایط خاص میتواند مورد استفاده بهره برداران سیستم قرار بگیرد. در
صورتیکه شبکه انتقال همواره در معرض پرشدگی خطوط قرار داشته باشد و بهره برداران در پی
حداقل کردن اشغال ظرفیت خطوط به واسطه انتقال توان راکتیو و حداکثر کردن انتقال توان حقیقی
باشند، سناریوي حداقل کردن میزان نیاز به تامین توان راکتیو میتواند مورد استفاده قرار گیرد. در
2
شرایطی که با توجه استانداردهاي شبکه، بهره برداران در پی دستیابی به بهترین پروفیل ولتاژ باشند،
میتوانند حداقل کردن تخطی ولتاژ شینها از مقدار مطلوب را تابع هدف خود قرار دهند و درنهایت در
مراحل اولیه راه اندازي بازار توان راکتیو براي ایجاد انگیزه بیشتر به منظور جلب مشارکت بیشتر منابع
توان راکتیو در کنترل ولتاژ شبکه و یا در بازارهایی که پرداختها بر اساس نرخ تنظیم شده انجام می-
پذیرد، حداقل کردن تمرکز بازار میتواند تابع هدف بهره برداران سیستم قرار گیرد. اختلاف هزینه
اجراي بازار با هر یک از این سناریوها و هزینه بازار مبتنی بر حداقل کردن هزینه، نشان دهنده یک
هزینه اضافه براي مدیریت بازار توان راکتیو میباشد که با توجه به اهمیتی که هر یکاز این سناریوها
در حفظ استانداردهاي شبکه دارند، قابل توجیه است. هر چهار سناریو بر روي شبکه 57 شینه استاندارد
پیاده سازي شده و نتایج آنها با هم مقایسه شده است. در قسمت پایانی پروژه نیز برخی از IEEE
شاخصهاي ساختاري بازار برق ایران مورد بررسی قرار گرفته و با مقادیر استاندارد مقایسه شده است.
و...
فهرست مطالب :
عنوان مطالب........................................................................................و
فهرستجدول ها...............................................................................................................ل
فهرستشکل ها.................................................................................................................ن
چکیده :..................................................................................................................................... 1
مقدمه :......................................................................................................................................... 3
فصل اول : کلیات( بررسی رقابتدر بازارها) ........................................................ 7
1-1 مقدمه................................................................................................................................ 7
2-1 رقابت کامل.............................................................................................................. 7
3-1 بررسی رفتار بازیگران در بازار............................................................................................... 9
4-1 بررسی رفتار یکبازیگر در بازار رقابت کامل.................................................................... 10
5-1 بررسی رفتار یکبازیگر در حالت انحصار کامل........................................................ 12
6-1 رقابت غیر کامل............................................................................................. 14
7-1 بررسی رفتار بازیگران در بازار انحصار چند قطبی...................................................... 18
1-7-1 رهبري مقدار ( مدل استکلبرگ)............................................................... 19
-1-7-1 الف- مسأله پیرو........................................................................................ 19
-1-7-1 ب- مسأله رهبر......................................................................................... 20
2-7-1 رهبري قیمت.........................................................................
3-7-1 تعیین مقدار به طور همزمان(مدل تعادل کورنو) .................................................. 23
4-7-1 تعیین قیمت به طور همزمان( مدل برتراند)............................................................. 26
5-7-1 مدل کارتل (تبانی).............................................................................................. 27
6-7-1 مدل تعادل تابع عرضه..................................................................................... 27
8-1 مقایسه مدلهاي مختلف انحصار چند قطبی..................................................... 28
9-1 محدودیتهاي استفاده از مدلهاي انحصار چند قطبی......................................... 30
1-9-1 تأثیرات بین دورهاي....................................................................... 30
2-9-1 شکلگیري قیمت........................................................................... 31
3-9-1 اطلاعات غیرکامل............................................................................................ 31
4-9-1 تعاملات دینامیک میان عرضهکنندگان........................................................... 31
ز
5-9-1 نقش قراردادها................................................................................................ 32
6-9-1 سایر محدودیتها.................................................................................... 32
10-1 جمع بندي............................................................................................... 33
فصل دوم : بررسی رقابتگریزيدر بازار برق.............................................................. 35
1-٢ مقدمه .................................................... 35
2-2 تعریف قدرت بازار (رقابت گریزي)............................................... 36
3-2 بررسی تاثیر رقابت گریزي بر قیمت و مقدار مبادله شده در بازار.................................. 38
4-2 بررسی انواع رقابت گریزي و دلایل به وجود آمدن آن............................................... 40
5-2 راهکارهاي اعمال رقابت گریزي....................................................................... 42
6-2 انحصار فروشدر حراج توان................................................................................. 45
قدرت بازار منفی................................................................................. 45
7-2 قدرت بازار در سمت تقاضا....................................................................... 46
8-2 رقابت گریزي و بازارهاي پیشخرید (سلف)....................................................... 48
9-2 واکنشهاي بلند مدت بازیگران بازار به رقابت گریزي........................................... 49
10-2 کدام بازیگران از اعمال رقابت گریزي سود میبرند؟................................................... 51
11-2 تأثیرات اعمال رقابت گریزي........................................................................... 52
1-11-2 انتقال ثروت................................................................................... 52
2-11-2 زیان ثابت ناشی از انحصار............................................................................ 52
12-2 جمع بندي.......................................................................... 53
فصل سوم : بررسی شاخصها و روشهايآشکارسازي رقابتگریزيدر بازارهاي برق...... 56
1-3 مقدمه................................................................................................. 56
2-3 شاخصهاي ارزیابی رقابت گریزي.............................................................................. 58
3-3 شاخصهاي ساختاري..................................................................................... 59
1-3-3 شاخص سهم بازار............................................................................... 59
2-3-3 نسبت تمرکز بزرگترین چهار شرکت یا هشت شرکت بازار.................. 61
(SDC) 3-3-3 شاخص درجه توفیق در ظرفیت
HHI 4-3-3 شاخص
5-3-3 شاخص عرضه کننده مؤثر (محوري).......................................................... 67
6-3-3 شاخص عرضه باقیمانده............................................................................... 67
MRR :( 7-3-3 شاخص نسبت تولید قطعی (اجباري
8-3-3 تحلیل تقاضاي باقیمانده.......................................................................... 71
4-3 شاخصهاي رفتاري.................................................................................................. 73
1-4-3 شاخص قیمت – هزینه حاشیهاي............................................................ 73
ح
2-4-3 شاخصلرنر.................................................................................................... 76
3-4-3 تجزیه و تحلیل محک درآمد خالص.............................................................. 78
4 -4-3 شاخصهاي سنجش مضایقه (دریغ) اقتصادي............................................................ 79
5-4-3 شاخصهاي سنجش مضایقه (دریغ) فیزیکی........................................................... 82
5-3 بررسی سایر شاخصهاي رقابت گریزي........................................................ 86
1-5-3 شاخصهاي مبتنی بر سهم بازار.................................................................................................... 86
2-5-3 شاخصهاي سنجش تمرکز بازار................................................................................................... 86
3-5-3 شاخصهاي ارزیابی رقابت گریزي گرهاي................................................................................... 87
4-5-3 شاخصها و روشهاي آشکارسازي رقابت گریزي مبتنی بر تحلیل حساسیت.................. 93
5-5-3 روشهاي آشکارسازي تبانی و شاخصهاي اندازهگیري آن........................................ 96
6-5-3 شاخص نسبت مضایقه.......................................................................................... 100
100..................................................................................... [ 6-3 مدلهاي شبیهسازي [ 13 و 14
1-6-3 تحلیل محک رقابت........................................................................................... 101
2-6-3 مدلهاي شبیهسازي انحصار چند قطبی........................................................ 101
7-3 جمع بندي........................................................................................................................ 102
فصل چهارم : تاثیر سیستم انتقال بر روي مباحثرقابتگریزي....................... 104
1-4 مقدمه.................................................................................................
2-4 پرشدگی در سیستم انتقال.................................................................................... 105
3-4 بررسی انواع پرشدگی.............................................................................................. 106
4-4 بررسی تأثیر پرشدگی سیستم انتقال بر رقابتگریزي.....................
5-4 تعیین میزان کمی تأثیر پرشدگی بر رقابتگریزي........................
6-4 روشهاي مدیریت پرشدگی......................................
1-6-4 دستهبندي انواع روشهاي مدیریت پرشدگی.................................... 115
7-4 روشهاي مدیریت پرشدگی پیشگیرانه ..................................................................... 116
1-7-4 روشهاي تخصیصحق انتقال.................................................................. 116
-1-7-4 الف حقوق فیزیکی انتقال....................................................................... 117
........................................................ [ -1-7-4 ب حقوق فیزیکی انتقال و رقابتگریزي [ 3
-1-7-4 ج حقوق مالی انتقال.............................
-1-7-4 د حقوق مالی انتقال و رقابتگریزي.................................................... 122
2-7-4 روش قطع مبادلات بر اساس ظرفیت انتقال در دسترس.................................... 127
3-7-4 مدیریت پرشدگی پیشگیرانه با تغییر ترتیب اولویت توزیع بار..................... 128
8-4 روشهاي مدیریت پرشدگی اصلاحی............................................................................ 131
9-4 بررسی سایر مسایل مربوط به رقابتگریزي و سیستم انتقال........................131
ط
10-4 جمع بندي ...........................................................................
فصل پنجم : بررسی رقابتگریزي در بازارهاي خدماتجانبی....................135
1-5 مقدمه..................................................................................................................
1-1-5 خدمات کنترل فرکانس.............................................................................................. 135
2-1-5 خدمات بهره برداري و هماهنگی............................................................................................. 136
3-1-5 خدمات پشتیبانی و بازیابی سیستم........................................................................................ 136
2-5 بررسی انواع روشهاي تهیه و تدارك خدمات جانبی........................................................................ 136
3-5 روشهاي برگزاري بازارهاي خدمات جانبی....................................................................... 141
4-5 بازار توان راکتیو ......................................................................
1-4-5 نحوة تأمین خدمات جانبی کنترل ولتاژ (توان راکتیو) توسط بهرهبردار مستقل سیستم
2-4-5 خدمات کنترل ولتاژ پایه................................................................................................. 149
3-4-5 خدمات کنترل ولتاژ پیشرفته.................................................................................... 150
5-5 بررسی رقابت گریزي در بازار توان راکتیو.............................................................. 152
6-5 جمع بندي................................................................................................................... 156
فصل ششم : ارزیابی پتانسیل اعمال رقابتگریزي عرضه کنندگان در بازار توان راکتیو
1-6 مقدمه........................................................................................................ 159
2-6 سنجشپتانسیل اعمال رقابت گریزي در بازار توان راکتیو............................................ 160
3-6 شبیهسازي یکسیستم نمونه.............................................................................. 163
4-6 بررسی پتانسیل رقابتگریزي در بازار توان راکتیو با توجه به پیشامدهاي مختلف....172
5-6 ارائه روشهایی براي مدیریت بازار توان راکتیو.............................................. 174
6-6 جمع بندي................................................................................................................ 181
فصل هفتم پایشو نظارتبر بازارهايبرق در محیط تجدید ساختاریافته........................ 183
1-7 مقدمه...........................................................................................................................
بررسی نقشواحدهاي پایشو نظارت بر بازار...................................................................... 183
2-7 شواهدي از اعمال رقابتگریزي در بازارهاي برق.......................................................... 185
3-7 تمرکز تحلیلهاي بازار واحدهاي پایش........................................................................ 185
1-3-7 کارایی (بازدهی) بازار.................................................................................................... 186
2-3-7 بازي با بازار........................................................................................................... 187
4-7 ملزومات کارکردي پایشبازار................................................................................... 187
5-7 وظایف بخشپایشبازار...................................................................................... 188
1-5-7 پایش و نظارت بر خروجهاي سیستم انتقال و تولید................................................. 189
ي
2-5-7 نظارت بر چهارچوب ساختاري که بازار در آن اجرا میشود............................................ 189
3-5-7 نظارت بر شرایط عرضه و تقاضا و عملکرد بازار......................................................... 191
4-5-7 نظارت بر رقابت گریزي.............................................................................................. 192
5-5-7 پایشرفتاري.................................................................................................................................. 193
6-5-7 سایر وظایف واحد پایشبازار.................................................................................................... 193
6-7 بررسی الگوریتمهاي نظارتی مورد استفاده براي پایشبازار برق ................................... 194
7-7 بررسی و مقایسه ساختار واحدهاي پایشدر چهار بازار برق آمریکا .................201
1-7-7 ساختار و ابعاد واحد پایش در بازارهاي مورد مطالعه........................................................ 202
2-7-7 دادههاي مورد نیاز و شاخصهاي مورد استفاده در بازارهاي مورد مطالعه................... 208
[ 3-7-7 تفاوت در قوانین پایش و رویههاي اجرایی [ 57
4-7-7 اقدامات مربوط به گزارشدهی وضعیت بازار در چهار بازار مورد مطالعه.................... 211
8-7 جمع بندي............................................................................................
فصل هشتم : بررسی روشهاي تعدیل و کاهشرقابتگریزي.........................214
1-8 مقدمه...................................................................................................................................... 214
2-8 افزایشکشش(حساسیت) قیمتی تقاضا................................................................... 215
3-8 روشهایی بر اساسقراردادها (ترویج قراردادهاي دو جانبه).......................................................... 220
4-8 اعمال سقف قیمت........................
5-8 رویه کاهشخودکار.................................................................................................. 228
6-8 محدود کردن سهم بازار عرضهکنندگان............................................................................ 228
7-8 تسهیل ورود عرضهکنندگان به بازار........................................................................... 229
8-8 طراحی سیستم تسویه به صورت پرداختبه ازاي پیشنهاد....................................... 230
9-8 توسعه شبکه انتقال...............................................................
10-8 برنامهریزي مناسب تعمیر و نگهداري تولید و خطوط انتقال و ایجاد هماهنگی بین این
تعمیرات.....................................................
11-8 اعمال جریمه.................................................................................................................. 231
12-8 جمع بندي................................................................................................................ 232
فصل نهم : بررسی رقابتگریزيدر بازار برق ایران........................................... 234
1-9 مقدمه................................................................................................................................... 234
2-9 بررسی شاخصهاي ساختاري رقابت گریزي در بازار برق ایران........
1-2-9 بررسی سهم بازار بازیگران............................................................................. 237
.HHI 2-2-9 بررسی شاخص
3-2-9 بررسی شاخص ضریب آنتروپی................................................................................................ 242
244.................................................................................(RSI) 4-2-9 بررسی شاخص عرضه باقیمانده
ك
246.............................................................. (SDC) 5-2-9 بررسی شاخص درجه توفیق در ظرفیت
3-9 بررسی محدودیتهاي شبکه انتقال سیستم قدرت ایران................................................................. 247
4-9 نگاهی به اقدامات انجام پذیرفته براي کاهشو تعدیل رقابت گریزي در بازار برق ایران....... 248
5-9 جمع بندي.................................................................................................................................................. 252
فصل دهم : نتیجه گیري و پیشنهادات................................................................................................. 255
پیوست ها............................................................................................................................................................. 261
آشنایی با بازار برق ایران................................................................................................................................... 262
1 نحوه حضور تولید کنندگان در بازار..................................................................................... 262 - پ- 1
2 نحوه حضور خریداران در بازار................................................................................................ 263 - پ- 1
3 وظایف مدیر بازار برق............................................................................................................... 263 - پ- 1
4 وظایف مرکز کنترل و راهبري شبکه................................................................................... 264 - پ- 1
5 وظایف هیئت تنظیم بازار برق................................................................................................. 264 - پ- 1
6 شرکت مدیریت شبکه برق ایران............................................................................................ 265 - پ- 1
فهرست منابع و مراجع:............................................................................................................................... 26
برچسب ها:
پایان نامه برق ارشد پایان نامه ارشد برق رقابت گریزی در بازارهای برق پایان نامه رقابت گریزی در بازارهای برق