رویکردهای آموزش و پرورش
بدون ترديد در آستانه قرن بيست و يکم نظام آموزش و پرورش با مشکلات متعدد و اضطراب بسياري بويژه در ارتباط با جامعه، اقتصاد و فرهنگ روبروست. در زمان ما در کلي ترين تقسيم بندي ها رويکرد های متفاوتی را مي توان در سياستهاي آموزش و پرورش کشورها مشاهده نمود.
رويکرد نخست هدف از آموزش و پرورش و فرايند ياددهي و يادگيري را در محدوده
دست يابي به نتايج و بهره دهي بهتر و قابل سنجش در کار آموزش و پرورش، از راه علمي کردن هرچه بيشتر مباني آن مي داند. در اين گزينش سعي مي شود آموزش و پرورش هرچه بيشتر به علوم تجربي نزديک شود و در اين ميان نسل جديد به منزله ابزاري براي تامين اهداف از پيش تعيين شده جامعه پرورش يابند. (دلورز،1380،به نقل ازافتخارزاده ص27)
اما در رويکرد دوم: هدف نظام آموزش و پرورش دست يابي به شناختي کلي از انسان به عنوان يک واحد زيستي، رواني- اجتماعي- تاريخي و در حال رشد است که تماميت خويش را زماني تحقق مي دهد که همه ابعاد او از نظر جسمي، ذهني، عاطفي ، اخلاقي و ... به طور يکپارچه مورد توجه قرارگيرد. (همان منبع)
براي اين که يادگيري و آموزش در زندگي انسانها بويژه کودکان و نوجوانان ارزش معناداري داشته باشد. نه فقط بايد در فرايند رسمي يادگيري- ياددهي، یادگیری مهارتها به صورتي که معمولا انجام مي شود، صورت گيرد بلکه فراتر از آن، بايد به تشکيل شخصيت آنان و شکل دادن به
ارزش هاي انساني مرتبط گردد. به عبارت ديگر، آموزش بايد به فرهنگ توسعه انساني تبديل شود يعني اقدام انساني مبتني بر ارزش ها که توانايي اخلاقي، روحي و فکري را براي حل مسائل توسعه به صورت انساني درآورد ( دلورز، 1380، به نقل از افتخارزاده ، ص 27 ).
باقری (1383)، رویکردهایی را که باید در آموزش و پرورش در کشورهايي که در معرض چالش هاي جهاني شدن و تحولات پديد آمده از فناوري اطلاعات اند، بايد رويکردهاي زير را برگزيند را به قرار زیر فهرست کرده است .
1 ) تاکيد بر جامعيت آموزش و پرورش : آموزش و پرورش بايد شامل باشد و تمامي زندگي آدمي را دربرگيرد. در جهاني که فناوري در آن شتابان تغيير مي کند و دانش به نحو روزافزون توليد مي شود، آموزش و پرورش بايد بيش از مجموعه اي خاص از اطلاعات را تعليم دهد. آموزش و پرورش بايد به بسط و شکوفايي قابليتهاي آدمي بپردازد. (باقری،1383)
2) دسترسي فراگير به آموزش و پرورش : آموزش و پرورش بايد در هر مکان و زمان در دسترس باشد و مربيان براي آموزش در معرض باشند. بايد به يادگيري مداوم (از طريق اينترنت و تلويزيون و کلاس درس) دسترسي داشته باشد و آموزش و پرورش براي توسعه يادگيري مداوم با بخش هاي اقتصادي و موسسات در تعامل قرارگيرد. . (همان منبع)
3) تاکيد بر تفکر نقاد: آموزش و پرورش بايد تاکيد خود را بر تفکر نقاد، ارتباط و حل مسئله معطوف سازد و صرفا به انتقال دانش و معرفت بسنده نکند؛ بلکه دانش آموزان را مهياي برخورد با مسائل جديد کند. . (همان منبع)
4) تربيت شهروند جهاني: آموزش و پرورش بايد مهياي پرورش شهروند جهاني باشد؛ شهروندان آينده نه تنها بايد از تاريخ، فرهنگ و زبان خويش آگاه باشند، بلکه براي کار در جامعه جهاني، نيازمند دانش وسيع درباره تنوع فرهنگ ها و مردم هستند. افرادي که چشم اندازشان قوم گرايانه است؛ فاقد فهم مناسب از تفاوت هاي فرهنگي و قوم اند. . (همان منبع)
5) تمرکز بر مفاهيم انتزاعي:برخي از چالش هاي دانش، تعليم و تربيت و يادگيري در اين دوره، توانايي فراگيران امروز براي آشنايي و کنارآمدن بيشتر با مفاهيم انتزاعي و موقعيتهاي نامعين است. امروزه بيشتر محيط دانشگاهي، دانش آموزان را با مسائل مهيا مواجه مي کنند، آنگاه حل آن مسائل را از ايشان مي خواهند. واقعيت اقتصاد جهاني (مبتني بر اطلاعات و دانش) آن است که مسائل به ندرت به وضوح تعريف مي شوند. اين خصيصه آنهايي را که طالب شغل ارزشمند هستند، ملزم
مي کند که جستجوگر مسائل باشند، اطلاعات ضروري را گرد آورند و تصميم ها و گزينه هايي را انتخاب کنند که مبتني بر واقعيتهاي نامعين پيچيده است. . (همان منبع)
6) استفاده از رويکرد کل گرايانه (در مقابل رويکرد گسسته): بخش اعظم تعليم و تربيت و محيط يادگيري امروز به رشته هاي علمي بسيار غيرقابل انعطاف تقسيم شده که بر واحدهاي گسسته تحقيق تاکيد دارد، مع الوصف جامعه، اطلاعاتي در حال ظهور و اقتصاد جهاني نيازمند درک کل گرايانه درباره نظامهاي تفکر است، به صورتي که شامل نظام جهاني و اکوسيستم هاي تجارت شود. بدين سان رويکردهاي تحقيق بين رشته اي امر خطيري درنظر گرفته مي شوند تا بتوان به درک
جامع تري از واقعيت پيچيده اي که اينک نظام جهاني با آن مواجه است، دست يافت.(باقری،1383)
7) ارتقاء توانايي دانش آموزان براي دست ورزي نمادها: سمبل ها نمودهاي به شدت انتزاعي بخشي از صورت عيني واقعيت هستند. اشتغال به شدت مولد در اقتصاد کنوني، مستلزم آن است که فراگير دائما با سمبل هايي مانند اصطلاحات سياسي، حقوقي و تجاري سروکار داشته باشد. (مانند حقوق مالکيت معنوي) و پول ديجيتالي (در نظام هاي مالي و مفاهيم حسابداري)، در گذشته کارگزاران آموزشگاهي اغلب خودشان را در مقام حکيمان خردمندي در صحنه مي ديدند که نقش شان انتقال داده ها، اطلاعات، دانش و حکمت به دانش آموزان منتظر و مشتاق است. آنهايي که ذهنهايشان ظرف هاي خالي است که منتظر پرشدن است، مع الوصف حتي اگر اين واقعيت درست بود. فروشگاه معرفت جهان به صورت رو به تزايدي نرخ جهشي دارد و هيچ فردي به تنهايي اميد آن را نمي تواند داشته باشد که به صورتي مناسب و ممکن فهم جامعي در باب يک رشته را با خود حمل کند. يا آن که چنين فهمي را اغلب دانش آموزان جذب کنند. جهاني شدن اقتصاد و الزامات همراه با آن بر نيروي مستلزم تعليم و تربيتي متفاوت است که توانايي يادگيران را براي دستيابي، ارزيابي، انتخاب و کاربرد دانش و نيز تفکر مستقل در به کارگيري قضاوت مناسب و همکاري يادگيران در معني بخشيدن به موقعيتهاي جديد ارتقاء دهد. هدف تعليم و تربيت به هيچ وجه صرفا حمل مجموعه اي از دانش نيست بلکه مقصد آن آموزش چگونگي يادگيري حل مساله و ترکيب امر قديم و جديد است (تافلر ،بی تا، باقری، 1383، ص 54) .