مقدمه:
هيجانات رويدادهاي دروني هستند كه زير مجموعه هاي روان شناختي بسياري نظير؛ پاسخ هاي زيست شناختي، شناخت ها و آگاهي‌هاي هشيار را هماهنگ مي سازند. هنگامي كه رابطه شخص با خانواده و با همه انسان ها تغيير كند، هيجانات شخص نيز، تغيير خواهند كرد.
به عنوان مثال: شخصي كه خاطرات شيريني از دوران كودكي به خاطر آورد، ممكن است دنيا به نظرش شاداب تر و بسيار مسرت بخش‌تر به نظر آيد. زيرا هيجانات روابطي را در اين حس (فضا) مي‌كنند كه تداعي كننده معنايي مرتبط با اين روابط مي باشند (اسكو ارز و كلر، 1983 ؛ به نقل از ماير، 2001)
هوش هيجاني اصطلاح نسبتاً جديدي است كه در تكميل مفهوم هوش سنتي بر سهم اجتماعي، شخصي و هيجاني دررفتار هوشمندانه تأكيد دارد (گاردنر، ماير و سالووي 1983 ، وكسلر 1940 ، 1943 ، 1958 ؛ به نقل از ماير و سالووي 1995).
هوش هيجاني به عنوان يك مفهوم جديد از دهه 1990 وارد ادبيات روان شناختي شده و حاصل در هم تنيدگي دو حس هيجاني و عقلاني و رابطه متقابل عقل و احساس است.
هوش هيجاني مولفه تازه اي است كه خيلي از محققان به كاربرد آن در امور مختلف علاقمندند. نظريه هوش هيجاني و ديدگاه يوسني درباره پيش بيني عوامل موفقيت در زندگي از جمله پيشرفت تحصيلي و مقابله كارآمد با عوامل فشارزا به عنوان منشأ اختلالهاي رواني فراهم مي آورد، زيرا بسياري از ويژگي هاي شخصيتي همچون همدردي، خودگرايي، خوش بيني، خودانگيختگي، كنترل تكانه ها، خودآگاهي و مديريت هيجان، زمينه ساز موفقيت در عرصه هاي گوناگون زندگي هستند.
به نظر مي رسد هوش هيجاني از شخصيت و شاخص هاي شناختي (مثل هوشبهر) متمايز است و در پيش بيني پيامدهاي واقعي و اساسي زندگي موثر باشد. به عبارت ديگر «هوش هيجاني ممكن است بهترين پيش بيني كننده موفقيت شخص در زندگي باشد» (سياروچي و همكاران 2001).
افرادي كه از هوش هيجاني پاييني برخوردارند قادر نيستند از سازوكارهاي منسجم و منظم استفاده كنند بنابراين مستعهد ابتلاء به اختلالات اضطرابي مي باشند (سياروچي و همكاران 2001). در مورد سلامت و بهداشت رواني ديدگاه ها و تعاريف زيادي برشمرد و عوامل زيادي را در داشتن و نداشتن بهداشت و سلامت رواني ذكر كرد: شناخت خود و محيط، داشتن ثبات عاطفي، تسلط بر هيجان ها، پذيرش مسئوليت، توانايي گرفتن تصميمات شخصي، داشتن توانايي رويارويي با مشكلات و استدلال ها (پورافكاري، 1379)، بهداشت رواني را نيز مي‌توان نوعي قابليت ارتباط هماهنگ با ديگران، تغيير و اصلاح محيط فردي و اجتماعي، حل تضادها و تمايلات شخصي به طور مناسب و منطقي داشت (گنجي، 1376).
از عوامل مهم در سلامت رواني افراد سخت هيجانات مي باشد. به طور كلي توانايي هاي هيجاني براي تشخيص پاسخ هاي هيجاني مناسب در مواجهه با رويدادهاي روزمره، گسترش دامنه بينش و ايجاد نگرش مثبت درباره وقايع و هيجانات، نقش موثري دارند. بنابراين افرادي كه توانايي، كنترل و استفاده از اين توانش هاي هيجاني را دارند از حمايت اجتماعي، احساس رضامندي و سلامت رواني بيشتري برخوردار خواهند شد.
امروزه بسياري از پژوهشگران معتقدند كه اگر فرد، از لحاظ هيجاني توانمند باشد بهتر مي تواند با چالش هاي زندگي مواجهه شود و در نتيجه از سلامت رواني بهتري برخوردار خواهد شد (سياروچي و همكاران، 2002، به نقل از نوري، 1383).
سلامت رواني به نحوه تفكر، احساس و عمل اشخاص بستگي دارد و به طور كلي افرادي كه از سلامت رواني برخوردارند نسبت به زندگي نگرشي مثبت دارند و آماده برخورد با مشكلات زندگي هستند. در مورد خود و ديگران احساس خوبي دارند. در محيط كار و روابط‌شان مسئوليت پذير مي باشند، وقتي از سلامت رواني برخوردار باشيم انتظار بهترين چيزها را از زندگي داريم و آماده برخورد با هر حادثه‌اي هستيم، هر چه فرد بهتر بتواند خود را با محيط و مشكلات پيرامونش سازگار كند از هوش هيجاني برخوردار است. ما با آموختن ويژگيهاي سلامت رواني بهتر مي توانيم به روح و روان متعادل و شاد دست پيدا كنيم و هوش هيجاني خود را ارتقاء دهيم. نظر هوش هيجاني، ديدگاه جديدي در زمينه پيش بيني موثر بر موفقيت و همچنين پيشگيري اوليه از اختلالات رواني فراهم مي‌كند كه كامل كننده علوم شناختي، اعصاب و رشد كودك است (بار – ان، 1999) و طبق گفته مگمن (2000)، نظريه هوش هيجاني چهارچوب جديدي از مدل پيشگيري اوليه در بهداشت رواني ارائه مي كند. مفهوم هوش هيجاني را مي توان در موقعيت هاي آموزشي مانند دبيرستان، مدارس فني، دانشگاه ها، براي كمك به روان‌شناسان مدارس و مشاوران در شناسايي آن دسته از دانش آموزاني كه نمي توانند به طور موثر با نيازهاي تحصيلي‌شان كه ممكن است به اخراج از مدرسه يا مشكلات هيجاني بينجامد، به كاربرد (اسوارت، 1996 ؛ به نقل از بار – ان 1997).
امروزه اين بحث وجود دارد كه موفقيت به چندين نوع هوش و كنترل هيجانات بستگي دارد و توسل به هوش عمومي (شناخت) به تنهايي براي تببين موفقيت كافي نيست و يك دليل براي اين ادعا اين است كه هوش هيجاني در مقايسه با سازه و بهره هوشي پيش بيني كننده بهتري براي موفقيت در زندگي اجتماعي است (گلمن، 1995، به نقل از پارسا 1382) و پژوهشگران (براي مثال) ماير و سالو وي 1990) بر اين باورند كه توانايي‌هاي سازنده هوش هيجاني – درك هيجانات تنظيم حالات عاطفي و استفاده از آگاهي هيجاني، سلامت رواني و انطباق شناختي مرتبط هستند. هوش هيجاني مفهومي است كه ريشه در كارهاي ثرندايك و گاردنر دارد (سياروچي، 2003، به نقل از نوري 1383).
فهرست مطالب:
فصل اول : كليات پژوهش
مقدمه............................................ 1
بيان مسأله ...................................... 4
اهميت نظري و عملي پژوهش ........................ 8
پيشينة تحقيق .................................... 9
اهداف پژوهش ..................................... 10
فرضيه هاي پژوهش ................................. 10
تعاريف مفاهيم ................................... 11
تعاريف نظري ..................................... 11
تعاريف عملياتي................................... 12
فصل دوم : مباني نظري و پيشينة پژوهش
تعاريف هوش هيجاني................................ 13
ويژگيهاي هوش هيجاني ............................ 14
سير مطالعه‌ي هوش هيجاني ......................... 18
اندازه گيري هوش هيجاني ......................... 21
پرسشنامه هوش هيجاني پترايد زوفارنهام ........... 24
هوش هيجاني و بيماريهاي رواني ................... 28
ابراز هيجان و پيامدهاي آن در قلمرو سلامت......... 31
افزايش هوش هيجاني .............................. 34
تعاريف سلامت رواني................................ 53
اهداف و مقاصد بهداشت رواني ..................... 55
بهداشت رواني .................................... 57
معيارهاي بهداشت رواني در مكتب اسلام.............. 60
تعريف بهداشت رواني و سه سطح پيشگيري ............ 62
اصول بهداشت رواني .............................. 66
پژوهش هاي انجام شده در زمينه رابطه هوش هيجاني يا سلامت رواني ..............
فصل سوم : روش تحقيق
جامعه آماري .................................................................................................................. 87
روش نمونه گيري ........................................................................................................... 87
روش اجراي پژوهش ...................................................................................................... 94
تجزيه و تحليل اطلاعات .................................................................................................. 94
فصل چهارم : تحليل داده‌ها
مقدمه .............................................................................................................................. 95
فرضيه‌هاي SPSS ..............................
آمار توصيفي ..................................... 97
آمار استنباطي ................................... 113
فصل پنجم : بحث و نتيجه گيري
مقدمه ........................................... 122
ارائة فرضيه‌ها ................................... 124
بحث و نتيجه گيري ................................ 133
پيشنهادات ....................................... 135
محدوديت‌ها ....................................... 135
منابع و ماخذ .................................... 136
پرسشنامه و آزمون
برچسب ها:
بررسي رابطة ميان هوش هيجاني و سلامت رواني