تحليل رابطه عوامل شغلي با تعهد سازماني بر اساس مدل ویژگی های شغلی
چکیده:
در متون تحقیقی اخیر، نگرش کلی تعهد سازمانی، عامل مهمی برای درک و فهم رفتار سازمانی و پیش بینی کنندۀ خوبی برای تمایل به باقی ماندن در شغل می باشد. تعهد و پایبندی مانند رضایت شغلی، دو طرز تلقی نزدیک به هم هستند که به رفتارهای مهمی مانند جا به جایی و غیبت اثر می گذارند.
همچنین تعهد و پایبندی می تواند پیامدهای مثبت و متعددی داشته باشد. کارکنانی که دارای تعهد هستند نظم بیشتری در کار خود دارند، مدّت بیشتری در سازمان می مانند و بیشتر کار می کنند. مدیران باید تعهد کارکنان را به سازمان حفظ کنند و برای این امر باید بتوانند با استفاده از مشارکت کارکنان در تصمیم گیری و فراهم کردن سطح قابل قبولی از امنیّت شغلی برای آنان، تعهد و پایبندی را بیشتر کنند.
اندیشۀ مدیریت موضوع اصلی در نوشته های مدیریت است. این اندیشه یکی از ارزشهای اساسی است که سازماندهی بر آن متکی است و کارکنان بر اساس ملاک تعهد، ارزشیابی می شوند.
به دلیل اهمیّت تعهد کارکنان در سازمانها و تأثیر آن بر افزایش عملکرد، کاهش غیبت و ترک خدمت کارکنان، در این پژوهش به تحلیل رابطه عوامل شغلی با تعهد سازمانی بر اساس مدل ویژگی های شغلی پرداخته ایم تا از این طریق بتوان تعهد سازمانی کارکنان را افزایش داده و این منبع گرانبها را برای سازمان حفظ کنیم. چرا که ارتقا ابعاد ویژگی های شغلی، به دلیل اینکه سبب با معنی تلقی شدن کار، ایجاد احساس مسئولیت و آگاهی از نتایج عملکرد برای فرد می گردد در او ایجاد انگیزش کرده و این نیروی انگیزشی سبب رضایت شغلی، بهبود عملکرد، ترک خدمت و غیبت کمتر و در نهایت سبب تعهد کاری بیشتری می گردد.
این تحقیق یک تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. و روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق کتابخانه و پرسشنامه است.
جامعۀ آماری تحقیق شامل 440 نفر و نمونۀ آماری تحقیق شامل 112 نفر از کارکنان بانکهای ملی شهرستان اصفهان می باشد، که 36% این افراد را زن و 64% را مرد تشکیل می دهند و بر حسب تحصیلات به چهار طبقۀ دیپلم(4/31%)، فوق دیپلم(2/10%)، لیسانس(7/51%) و فوق لیسانس و بالاتر(8/6%) تقسیم شده اند.
برای تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون استفاده شده است که با تجزیه و تحلیل های انجام شده مشخص شد که ویژگی های شغلی چون تنوّع مهارت، اهمیّت وظیفه، هویت وظیفه، بازخورد و استقلال با تعهد سازمانی کارکنان با ضریب همبستگی(18/0) و با تعهد عاطفی کارکنان با ضریب همبستگی (40/0) ارتباطی معنی دار دارد. و هیچگونه رابطه ای بین ویژگی های شغلی و تعهد مستمر و تعهد هنجاری کارکنان یافت نشد.
در انتها به مدیران سازمان پیشنهاداتی شده است تا از طریق ارتقا ابعاد پنج گانۀ شغلی، تعهد عاطفی کارکنان و بالطبع تعهد سازمانی کارکنان را افزایش دهند.
فهرست مطالب:
فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه........... 1
بیان موضوع 2
اهمیت و ضرورت تحقیق......7
فرضیه ها یا سوالهای تحقیق.............8
هدف اصلی تحقیق..10
روش تحقیق.............10
جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه....11
قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق....11
منابع گرد آوری اطلاعات...12
سوابق مربوط............12
روش تجزیه و تحلیل داده ها..........13
مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق......14
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح..14
منابع تحقیق.............16
فصل دوم: ادبیات موضوع
مقدمه........ 18
تعهد سازمانی:
ابعاد و تعاریف تعهد سازمانی......... 19
تعهد عاطفی... 19
تعهد مستمر. 21
تعهد هنجاری.. 22
عوامل موثر بر تعهد سازمانی......... 25
عوامل موثر بر تعهد عاطفی.... 26
عوامل موثر بر تعهد مستمر.... 29
عوامل موثر بر تعهد هنجاری 33
انواع تعهد.. 35
دیدگاه های نوین درباره تعهد سازمانی.. 38
دیدگاههایی در مورد کانون های تعهد سازمانی...... 39
تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی......... 40
الگوهای چند بعدی.... 41
سایر دیدگاهها درباره تعهد سازمانی 41
راه کارهایی برای افزایش تعهد سازمانی. 46
رابطه میان تعهد حرفه ای و سازمانی..... 47
مفهوم تعهد حرفه ای 49
دیدگاههای ناظر بر تعارض تعهد حرفه ای و سازمانی......... 49
دیدگاهای ناظر بر سازگاری تعهد حرفه ای و سازمانی ........51
فرایند ایجاد تعهد سازمانی............ 52
نتایج مطلوب سطوح مختلف تعهد سازمانی........ 53
تعهد سازمانی و عملکرد شغلی.......... 56
تعهد سازمانی و رفتارهای مبتنی بر تابعیت سازمانی........... 57
تعهد سازمانی و ماهیت شغل 58
تعهد سازمانی و تاخیر کارکنان......... 58
تعهد سازمانی و غیبت کارکنان......... 60
تعهد سازمانی و ترک خدمت. 60
نتایج نا مطلوب سطوح مختلف تعهد سازمانی..... 63
ارائه مفهومی جدید در تعهد سازمانی..... 66
تعهد به عنوان یک مفهوم دوبعدی: زمان و طبیعت....... 68
زمان و تعهد: تعهد قبل از ورود در مقابل تعهد بعد از ورود به سازمان...... 68
طبیعت تعهد: تعهد ابزاری در مقابل تعهد عاطفی.. 69
شکلهای تعهد...........70
تمایل به تعهد: تمایلات ابزاری و هنجاری.... 70
تعهد عاطفی و ابزاری 72
مدل مطرح شده از توسعه تعهد سازمانی............. 73
فرایند قبل از ورود (به سازمان) تعهد.......73
توسعه تعهد سازمانی منتج شده... 75
دلایل نظری وعملی مدل. 78
استنتاج عملی......... 78
ویژگی های شغلی:
نظریه های مرتبط با ویژگی های شغلی. 80
مدل خصوصیات ویژه شغل.... 80
تئوری ویژگی های شغل......... 81
نظریه ویژگی های ضروری شغل...... 82
الگوی ویژگی های شغلی........ 83
طراحی مجدد مشخصه های شغل........... 84
ایجاد شرایط لازم جهت انگیزش درونی. 85
مشخصه ها یا ابعاد مختلف شغلی 85
با معنی تلقی نمودن کار......... 86
احساس مسئولیت..... 89
آگاهی از نتایج انجام کار......... 89
توان انگیزشی شغل یا MPS .....90
عوامل و عناصر تعدیل کننده..........91
دانش و مهارت 92
شدت نیاز به رشد....... 93
رضایت ناشی از عوامل مربوط به زمینه شغل95
نتایج وپیامدهای طراحی مجدد شغل..... 98
اثر بخشی کار........... 100
کاهش نسبت غیبت و ترک خدمت............ 100
اقدامات موثر جهت ارتقا ابعاد پنج گانه شغلی. 101 ترکیب وظایف.......102
تشکیل واحد های طبیعی کار.........102
برقراری ارتباط با ارباب رجوع یا مشتری.....103
گسترش عمودی مشاغل.......103
باز نمودن کانالهای بازخورد..104
منابع تحقیق..........107
فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه.......109
معرفی سازمان..... 109
روش تحقیق........ 110
جامعه آماری تحقیق...... 110
اندازه نمونه و روش نمونه گیری 111
روش نمونه گیری........... 112
روش جمع آوری اطلاعات.......... 113
ابزار اندازه گیری تحقیق 115
روایی و پایایی...... 115
آزمون پایایی تحقیق...... 117 منابع تحقیق..........121
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه...... 122
بررسی توصیفی اطلاعات............ 123
بررسی استنباطی اطلاعات .........125
فرضیه اصلی: بین ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی فرد رابطه معنی دار وجود دارد... 125
فرضیه فرعی 1: بین ویژگی های شغلی و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد. 125
بین هویت وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد......... 126
بین اهمیت وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد........126
بین تنوع وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد............127
بین استقلال و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد... 127
بین دریافت بازخورد و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد... 128
فرضیه فرعی 2: بین ویژگی های شغلی و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد. 128
بین هویت وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد......... 129
بین اهمیت وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........129
بین تنوع وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........... 130
بین استقلال و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد... 130
بین دریافت بازخورد و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد... 131
فرضیه فرعی 3: بین ویژگی های شغلی و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد.......... 31
بین هویت وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد...... 132
بین اهمیت وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد......132
بین تنوع وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد..........133
بین استقلال و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد. 133
بین دریافت بازخورد و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد. 134
بررسی تاثیر جنسیت به عنوان متغییر مداخله گر بر تعهد سازمانی. 136
بررسی تاثیر تحصیلات به عنوان متغیر مداخله گر بر تعهد سازمانی 138
رگرسیون و مدل سازی خطی.... 140
تعین مدل رگرسیونی ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی کارکنان.. 141
بررسی صحت معادله رگرسیون..143
فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات
مقدمه...... 147
نتیجه گیری :
نتیجه گیری میدانی از بررسی رابطه ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی..... 148
پیشنهادات:
پیشنهاداتی به مدیران سازمان...152
پیشنهاداتی به سایر پژوهشگران.155
پیوستها:
پرسشنامه تحقیق
تجزیه و تحلیل کامپیوتری یافته ها
فهرست جداول
فصل دوم: ادبیات موضوع
جدول 2-1: چهار دیدگاه مختلف تعهد. 40
جدول 2-2: نتایج مثبت تعهد سازمانی...56
جدول 2-3: نتایج منفی تعهد سازمانی...65
جدول 2-4: مدل چهار بخشی تعهد........66
فصل سوم: روش تحقیق
جدول 3-1: توزیع فراوانی سوالات پرسشنامه تحقیق حاضر...114
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
جدول 4-1: توزیع فراوانی کارکنان بر حسب جنس...123
جدول 4-2: توزیع فراوانی کارکنان بر حسب تحصیلات..........124
جدول 4-3: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد و ویژگی های شغلی............125
جدول 4-4: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد عاطفی و ویژگی های شغلی..........125
جدول 4-5: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد عاطفی و هویت وظیفه.......126
جدول 4-6: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد عاطفی و اهمیت شغلی......126
جدول 4-7: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد عاطفی و تنوع مهارت.........127
جدول 4-8: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد عاطفی و استقلال شغلی....127
جدول 4-9: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد عاطفی و دریافت بازخورد..128
جدول 4-10: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد مستمر و ویژگی های شغلی
جدول 4-11: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد مستمر و هویت وظیفه....129
جدول 4-12: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد مستمر و اهمیت شغلی...129
جدول 4-13: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد مستمر و تنوع مهارت......130
جدول 4-14: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد مستمر و استقلال شغلی.130
جدول 4-15: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد مستمر و دریافت بازخورد.
جدول 4-16: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد هنجاری و ویژگی های شغلی..
جدول 4-17: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد هنجاری و هویت وظیفه..132
جدول 4-18: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد هنجاری و اهمیت شغلی.132
جدول 4-19: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد هنجاری و تنوع مهارت....133
جدول 4-20: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد هنجاری و استقلال شغلی
جدول 4-21: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین تعهد هنجاری و دریافت بازخورد34
جدول 4-22: خلاصه نتایج آزمون همبستگی پیرسون............135
جدول 4-23: جدول توافقی بین جنس و ویژگی های شغلی.136
جدول4-24: نتایج آنالیز واریانس..........136
جدول 4-25: جدول توافقی بین تحصیلات و ویژگی های شغلی......138
جدول4-26: نتایج آنالیز واریانس..........138
جدول 4-27: نتایج متغییرهای ورودی وخروجی در مدل رگرسیون چندگانه........141
جدول 4-28: نتایج ضرایب همبستگی چندگانه در مدل رگرسیونی142
جدول 4-29: نتایج آنالیز واریانس.........142
جدول 4-30: نتایج ضرایب مدل رگرسیونی.....143
جدول 4-31: نتایج خروج قدم به قدم متغییرهای مستقل تحقیق از مدل رگرسیونی.........143
جدول 4-32: نتایج آزمون K-S جهت بررسی نرمال بودن توزیع باقیمانده های مدل......144
جدول 4-33: نتایج آزمون استقلال جهت بررسی مستقل بودن توزیع باقیمانده های مدل514
فهرست نمودار ها
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
نمودار 4-1: میانگین پاسخ ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی با متغییر مداخله گر جنس.
نمودار 4-2: میانگین پاسخ ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی با متغییر مداخله گرتحصیلات
نمودار4-3: نمودار احتمال نرمال....
نمودار 4-4: نمودار پراکنش مانده ها در برابر زمان.
نمودار 4-5: نمودار پراکنس مانده ها در برابر yi ها.
فهرست اشکال
فصل دوم: ادبیات موضوع
شکل 2-1: مدل سه بخشی تعهد سازمانی ..........34
شکل 2-2: هرم سطوح تعهد در سازمان ها..........53
شکل 2-3: مدل مشخصه های شغلی هاکمن و الدهام..59
شکل 2-4: مدل پیشنهادی توسعه تعهد.75
شکل 2-5: نتایج توان انگیزشی شغل بعنوان تابعی از مهارت و دانش کارکنان...........92
شکل 2-6: اثر تعدیل کنندگی شدت نیاز به رشد..........94
شکل 2-7: روابط موجود بین رضایت ناشی از عوامل زمینه ای شغل و شدت نیاز به رشد.....97
شکل 2-8: مدل مشخصه های شغلی هاکمن و الدهام..99
شکل 2-9: مدل کامل مشخصه های شغلی..................105
شکل 2-10: مدل مفهومی تعهد سازمانی و ویژگی های شغلی.........106
برچسب ها:
تحليل رابطه عوامل شغلي تعهد سازماني اساس مدل ویژگی های شغلی