قلمدان در زمانهاي گذشته
قلمدان از سه قرن پيش كه وسايل تحرير به صورت امروزي وجود نداشت، بهترين وسيله فراگيري خواندن و نوشتن و مهمترين عامل تشويق مردم در آموختن خطاطي و خوشنويسي بود. هنرمندان سعي داشتند قلمدانها را طي سه قرن اخير زيباتر و نفيس تر ساخته و به صاحبان ذوق و هنر و طالبان علم و ادب عرضه دارند.
نكته اي كه در اينجا قابل ذكر است، استفاده از قلمدان در روزگاران گذشته، براي حفظ قلمهاي نيي تراشيده شده درون آن بود تا مانع شكستن آنها شود. دواتي فلزي از برنج، نقره يا طلا در داخل قلمدان قرار داشت. مضافاً اينكه علاوه بر چند قلم چاقوي قلم تراش، قاشق كوچك آب دوات، قط زن و قيچي باريك هم در قلمدان گذارده مي شد.
در ايران باستان از وجود پديده اي به نام قلمدان اطلاعي در دست نيست ولي بعد از اسلام كاربرد قلمدان براي كارهاي تحريري معمول بود و در مكتب ها و مدرسه ها و مراجع ديواني از آن بهره گيري مي شده است (البته قلمدان هايي در دوران ساسانيان به صورت مشبك و غير مشبك از فولاد و مفرغ بود و نقره كوبي و طلاكاري شده است).
قلمدانهايي كه پيش از سدة نهم هجري ساخته مي شده بر دو نوع بوده است؛ چوبي و فلزي كه نوع چوبي آن بيشتر ساده و گاهي با منبت كاري همراه بوده و نوع فلزي آن اكثراً از فولاد ساخته مي شده، به ساده و مرصع تقسيم مي گرديده است.
قلمدانهاي فولادي مرصع طلاكوب و گوهر نشان جنبه اشرافي داشته و بر روي بعضي از آنها آيات قرآني يا اشعاري به صورت كنده كاري ديده شده است.
در دورة تيموري به موازات ترقي هنرهاي تزئيني از قبيل مينياتورسازي (نگارگري) و خطاطي و تذهيب و صحافي مي توان حدس زد كه قلمدان سازي نيز تحولي توأم با ترقي يافته و به علت توجه خاصي كه شاهان و شاهزادگان و دولتمردان زمان نسبت به هنر خوشنويسي داشته اند اين وسيلة نگارش، جنبه هنري و تزئيني پيدا كرده باشد.
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
1- قلمدان در زمانهاي گذشته 1
2- مقواي قلمدان و شيوه ساختن آن 5
3- قلمدان خام در دست نقاش 7
4- بوم سازي قلمدان 9
5-جعبه قلمدان 13
6- محتويات قلمدان- اندازه قلمدان 13
7- اقسام قلمدان 15
8- فهرست منابع و مأخذ 34
برچسب ها:
هنرهاي سنتي ايران