براي بررسي نظام اقتصادي اسلامي بايد (نظام اقتصادي) را تعريف كنيم. نظام اقتصادي چيست؟ هر نظام اقتصادي، همواره در مجموعهاي از اصولي تجسم مييابد كه زيربناي چارچوب خاص تنظيم فعاليت اقتصادي است. از سويي، اين مجموعه از اصول بر بينش فلسفي ويژهاي درباره فعاليّت اقتصادي مبتني است، و از جهت ديگر، تعامل اين اصول چارچوب فعاليت اقتصادي را تشكيل داده آن را به مسير مطلوب اين نظام هدايت ميكنند. بدين ترتيب، در هر نظام اقتصادي سه جزء وجود دارد: فلسفة اقتصادي، مجموعة اصول، و روش تحليل عمل كه متغيرات اقتصادي را تعيين ميكند.
فلسفة اقتصادي، اساس فكري نظام را فراهم ميكند؛ زيرا آراي آن نظام را دربارة توليد، توزيع و مصرف در برميگيرد و اصول و قواعد كاركرد آن نظام را در قالب نظريات معيّني سامان ميدهد. اين فلسفه اقتصادي، براساس موضع مذهبي در برابر حيات، انسان و خداوند، نقش خود را ايفا ميكند. فلسفه اقتصادي ماركسيسم در قالب انديشههايي چون مبارزه طبقات و تضاد منافع آنها ظاهر ميشود، و همة اصول و قواعد مربوط به انقلاب پرولتاريا و ديكتاتوري طبقة كارگر از همين فلسفه سرچشمه ميگيرد. مبارزه و تضاد، همان تجلي فلسفه نزاع و درگيري است كه در ارادهها و تمايلات خداوندان متعدد يونان و سپس روميان وجود داشت، و نيز تعبير ديگري از مفهوم خدايي است كه به انتقام تمايل دارد كه به فرهنگ يهوديت و مسيحيت منتسب ميشود؛ خدايي كه همواره زدن و ترساندن و قتل انسان را ميخواهد و به او اجازه تحققبخشيدن به مصالح و لذاتش را نميدهد.
در سرمايهداري، فلسفه اقتصاد در «آزادي عمل» و دست نامرئي تجسم مييابد. مفهوم آن اين است كه نبايد هيچ مانعي از تلاش انسان براي تحقق مصلحت شخصياش جلوگيري كند، و اگر مردم آزاد گذاشته شوند تا آنچه ميخواهند انجام دهند، بين منافع اشخاص هماهنگي خواهد بود. بدين ترتيب، ملاحظه ميكنيم كه فلسفة اقتصاد سرمايهداري براساس عدم توجه به خداوند است. در اين فلسفه، اگر خدايي وجود نداشته باشد، دنيا به آفريدگار نيازي ندارد و اگر خدايي وجود داشته باشد، خداي «منعزل» است كه دنيا را آفريده و آن را تنظيم كرده؛ سپس به عزلت و بازنشستگي گرايش يافته است و به هدايت آنچه خلق كرده نميپردازد و در اعمال آفريدگان دخالت نميكند.
درس مباحث ویژه اقتصاد اسلامی (پودمان اقتصاد خانواده)
فهرست مطالب:
مقدمه 2
سوابق تحقیق 3
متن اصلی تحقیق 6
ويژگيهاي عمومي نظام اقتصادي اسلام 13
نظام اقتصادي اسلام 15
علم تحليل اقتصادي اسلام 23
نتیجه گیری 25
راهکار ها و پیشنهادات 26
منابع و ماخذ 28