تاجردر لغت به معنای بازرگان، سوداگر و کسی که برای سود بردن خرید و فروش کنند،می باشد. در حقوق تجارت، به موجب ماده اول قانون تجارت، تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار دهد. چون معاملات جمع معامله به معنای داد و ستد است،لذا بنابراین تعریف، کسی عنوان تاجر پیدا می کند که اولاً، داد و ستدهای تجارتی انجام دهد. ثانیاً داد وستدهای تجارتی، شغل عادی او باشد. علاوه بر آن لازم است که داد و ستد ها، به نام و به حساب خود وی انجام شود. از کلمه شغل که به معنای حرفه، کسب و پیشه و صنعت و کاری است که شخص در زندگی برای خود انتخاب می کند،معلوم می گردد که شرط تاجر محسوب شدن شخص، تکرار داد و ستد های تجارتی است وعرفاً نیز کسی که کاری را به ندرت و گه گاه انجام دهد، شاغل به آن شناخته نمی شود.لازم نیست مبادرت به معاملات تجارتی، شغل اصلی شخص باشد تا وی تاجر شناخته شود. مانند اینکه شغل اصلی و منبع مهم درآمد کسی، کشاورزی باشد و ضمناً به عنوان شغل دوم به انجام معاملات تجارتی نیز مبادرت نماید. چنین شخصی تاجر محسوب شده و تابع مقررات و قواعد تجارتی خواهد بود.
شرکت های تجارتی نیز از جماعت تجارند. زیرا آنها به امور تجارتی اشتغال دارند و به امورتجارتی در واقع همان معاملات یا داد و ستد های تجارتی منظور ماده ۱ فوق الذکر قانون تجارت می باشد.دراین خصوص یک استثناء وجود دارد و آن مربوط به شرکت‌های سهامی عام و خاص است شرکت سهامی، شرکت بازرگانی محسوب می شود، اگرچه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.
ویژگی های تاجر
بنابراین اشخاص حقوقی که منظور در این مقاله شرکت های تجارتی می باشند، نیز تاجر شناخته می شوند و در نتیجه شرکت های تجارتی نیزتاجر محسوبند. زیرا آنها به انجام امور تجارتی اشتغال دارند و در واقع همان معاملات یا داد و ستد های تجارتی منظور ماده یک قانون تجارت می باشد.
در این خصوص یک استثناء وجود دارد و آن مربوط به شرکت های سهامی عام و خاص است که به تجویز قانون شرکت سهامی ،شرکت بازرگانان محسوب می شود، ولو این که موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.
بنابراین می توان گفت کسی تاجر است که ویژگی های زیر را داشته باشد :
۱-به انجام اعمال تجارتی مبادرت ورزد.
۲-انجام اعمال تجارتی را به عنوان شغل و حرفه عادی و معمول خود قراردهد.
۳- داشتن استقلال در تجارت و تقبل سود و زیان .
۴-تکرار معاملات تجاری از طرف تاجر.
۵-کسبه جزء و پیشه ور نباشد.
فواید تعریف و شناخت تاجر
۱-شناسایی اعمال تبعی تجاری
۲-احراز اهلیت تاجر برای تصدی شغل تجارت
۳-تشخیص تکالیف و مسئولیت های خاص تجار؛ مانند حق تجدید اجاره محل کسب و رعایت مقررات مربوط به کسب و پیشه و تجارت.
تفکیک انواع فعالیت تجاری از غیر تجاری مانند این که تاجر می تواند از بانک کسب اعتبار نموده و همچنین به عملیات لیزینگ یا اجاره و تعهد فروش دست بزند.
۴-آگاهی از سازمان های شغلی تجار، مانند اتاق های بازرگانی.
۵-تعیین مالیات های خاص مانند مالیات بر منافع و معاملات و همچنین مالیات بر مشاغل.
۶-الزام تجار اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی به ثبت نام و خلاصه وضعیت تجارتی خود در دفتر ثبت تجارتی و نگهداری دفاتر تجارتی شامل دفتر روزنامه، دفتر کل و دفتر کپیه.
۷-اعمال مقررات ورشکستگی.
شرایط اشتغال به تجارت
قانون تجارت، شرایط خاصی برای اشتغال به تجارت بیان نمی کند. در قانون مدنی نیز در این خصوص بیانی وجود ندارد. با توجه به اینکه اصل ۲۸ قانون اساسی بیان می دارد : «هرکس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف احکام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست، برگزیند». باید گفت که هر فرد می تواند، با رعایت موازین مذکور در اصل مزبور و با رعایت مقرراتی که راجع به برخی از معاملات تجارتی وجود دارد، به شغل تجارت اشتغال ورزد.
شرط اولیه برای اشتغال به تجارت، داشتن"اهلیت"است. طبق قانون مدنی متعاملین باید برای معامله، اهلیت داشته باشند و، برای اینکه متعاملین اهل محسوب شوند، باید "بالغ و عاقل و رشید" باشند. چون شغل تجارت مستلزم انجام معاملات است، لذا اگر کسی اهلیت برای برای معامله، نداشته باشد، نمی تواند تجارت را شغل خود قرار دهد. علاوه بر آن مطابق قانون مدنی، اهلیت طرفین، از جمله شرایط اساسی صحت هرمعامله است، و معامله با اشخاصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیستند، به واسطه عدم اهلیت، باطل است.
از آنجا که برای انجام معامله، داشتن سن هجده سال تمام ضروری است، لذا باید گفت منظور از داشتن اهلیت در اشتغال به شغل تجارت این است که شخص دارای هجده سال تمام بوده و مجنون وغیر رشید نباشد.«غیر رشید کسی است که تصرفات او در اموال حقوق مالی خود، عقلانی نباشد».جنون دارای درجات مختلف است ولی به هر درجه که باشد، معاملات مجنون و نیز معاملات غیر رشید،همان طور که فوقاً ذکر شد، به واسطه عدم اهلیت،باطل است.
کسی که هجده سال تمام دارد،عاقل و رشید محسوب می شود. مگر اینکه، جنون یا عدم رشد او، در دادگاه به اثبات رسیده و در مورد وی، حکم جنون یا حکم عدم رشد، صادر شده باشد.
دراشتغال به تجارت، رعایت مقرراتی که راجع به برخی از معاملات تجارتی وجود دارد، همان طور که اشاره شد، ضروری است. مقررات مذکور را می توان به دو دسته تقسیم کرد : مقررات محدود کننده و مقرراتی که تعیین شرایط می کنند.
مقررات محدود کننده، مربوط به قانون اساسی است. به موجب ماده ۴۴ قانون اساسی، بازرگانی خارجی، بانکداری، بیمه، هواپیمایی، کشتیرانی، از جمله اموری است که در اختیار دولت قرار دارد. این امور، در ماده ۲ قانون تجارت زمره معاملات تجارتی ذکر شده و شخص می توانست آنها را شغل معمولی خود قرار دهد. ولی درحال حاضر، قانون اساسی با دراختیار دولت قرار دادن امور مذکور، به طور ضمنی، ماده ۲ قانون تجارت را نسبت به آنها، نسخ کرده است و اشخاص نمی توانند به انجام آنها اقدام کنند.
غیرازمحدودیت های کلی فوق، درباره برخی از فعالیت های تجارتی به لحاظ مصالح اقتصادی،اجتماعی و بهداشتی وغیره، رعایت شرایط و قواعد خاصی تعیین شده است، مانند اینکه برای تصدی به حمل و نقل، دلالی، حق العمل کاری، تأسیس و بکار انداختن کارخانه، تصدی به نمایشگاه های عمومی مانند : سینما و تئاتر، که موجب ماده ۲ مذکور قانون تجارت، از معاملات تجارتی می باشند، مقررات خاصی تعیین گردیده است.
فهرست مطالب:
مفهوم لغت تاجر
ویژگی های تاجر
فواید تعریف و شناخت تاجر
شرایط اشتغال به تجارت
انواع معاملات تجارتی
تفاوت کسبه و تاجر
انواع دفاتر تجاری
۱-دفتر روزنامه
۲-دفتر کل
۳-دفتر دارایی
۴-دفتر کپیه
معایب نداشتن دفاتر تجاری
انواع تجارت
تجارتBTOC
تجارتCTOB
تجارت الکترونیک
منابع
برچسب ها:
شغل تجارت