هر خودرویی برای حرکت نیاز به یک عامل تولید کننده نیرو و یک عامل انتقال دهنده آن دارد. تولید کننده نیرو در آن موتور یا پیشرانه است. انتقال دهنده هم سیستمی متشکل از بخش‌های مختلف است که عمل انتقال نیرو را در کنار هم و به صورت پیوسته انجام می‌دهند. در حقیقت نیروی تولید شده توسط پیشرانه، باید توسط یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ‌ها منتقل شود.
سه بخش اصلی این سیستم انتقال دهنده شامل کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل هستند که در میان آنها جعبه دنده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جعبه‌دنده را اصطلاحا گیربکس هم می‌گویند. اهمیت این بخش از خودرو می‌تواند در حد موتور یا مولد نیرو محسوب شود. تعمیرات آن نیاز به تخصص بالایی دارد و توجه به حفظ سلامت آن نیز در اولویت‌های نگهداری اصولی از خودرو است. می خواهیم این بخش پیچیده و مهم را با جزئیات بررسی کنیم و نحوه کار و انواع آن را ذکر نماییم. با ما همراه باشید.
گشتاور تولیدی توسط موتور باید متناسب با نیاز خودرو به چرخ ها منتقل شود. وظیفه کنترل و تنظیم این قدرت با گیربکس یا جعبه دنده خودرو است. درواقع گیربکس به راننده اجازه می دهد تا خودرو را با سرعت‌های مختلف در شرایط متفاوت کنترل کند. اهمیت این بخش از این جهت است که هر موتوری قادر به تولید میزان مشخصی از توان و گشتاور است. اما از طریق گیربکس می‌توان بدون بالا بردن دور موتور و گشتاور، به سرعت دلخواه رسید. گیربکس در کنار این وظیفه مهم کارهای دیگری با درجه اهمیت متفاوت نیز انجام می‌دهد. مانند:
پیشگیری از سرعت‌های ناخواسته: به کمک گیربکس می‌توان خودرو را در سراشیبی‌ها و شرایط جاده‌ای که احتمال خروج سرعت از کنترل وجود دارد، اتومبیل را به صورت کامل در اختیار راننده قرار داد.
تنظیم جهت حرکت خودرو: به کمک گیربکس می‌توان جهت حرکت خودرو را به جلو و عقب کنترل کرد و به خودرو قدرت حرکت معکوس داد.
کار کردن موتور بدون حرکت خودرو: گاهی لازم است که موتور خودرو فعال باشد اما حرکتی صورت نگیرد. به کمک گیربکس می‌توان انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را متوقف و این امکان را فراهم کرد.
مقدمه
گیربکس چیست و چه وظایفی دارد؟
اجزا و قطعات گیربکس و چگونگی عملکرد آن
اجزا و قطعات گیربکس و چگونگی عملکرد آن
پوسته گیربکس
شافت ورودی یا محور کلاچ
شافت واسط یا محور زیر
شافت خروجی یا محور اصلی
یاتاقان یا بیرینگ گیربکس
دسته دنده
میل ماهک
ماهک
کشویی دنده
دنده برنجی
کاسه نمد یا عایق نشت
چرخ دنده های گیربکس
آشنایی با انواع گیربکس
گیربکس‌های دستی
گیربکس‌های ترتیبی(غیر سنکرونیزه)
گیربکس‌های غیر ترتیبی(سنکرونیزه)
گیربکس‌های اتوماتیک یا خودکار
گیربکس‌های خودکار سیاره‌ای AT
گیربکس‌های AMT
گیربکس‌های پیوسته متغیر یا CVT
گیربکس‌های DCT یا دو کلاچه
گیربکس‌ها نیمه خودکار
گیربکس‌های تیپ ترونیک،
گیربکس‌های تیپ ترونیک S،
گیربکس‌های شیفت‌ترونیک