سازمان «عفو بين الملل» در چندساله اخير نه تنها به وضعيت زندانيان سياسى مى پردازد بلكه احقاق حقوق از دست رفته گروگان ها، پناه جويان، بى كاران و بى خانمان ها را هم از وظايف خود مى داند. گستردگى اين وظايف و مأموريت ها براى سازمان موجب معضلات زيادى از جمله ناكارآمدى شده و به عبارتى اين مسئله اعتبار و نفوذ اين سازمان را تا حد زيادى كاهش داده است.
خانم «ايرنه خان» دبيركل سازمان عفو بين الملل به تازگى در يكى از سخنرانى هايش با لحنى كه آشكارا نوعى حالت تدافعى را نشان مى دهد، گفته است: «سازمان عفو بين الملل از آغاز تاسيس همواره در حال تغيير و تحول بوده است.» شايد اين ادعا درست باشد. با اين حال اين سازمان از چهار سال پيش كه خانم «خان» به رياست آن برگزيده شده، چنان تغيير و تحولاتى را تجربه كرده كه در طول تاريخ خود بى سابقه بوده است. زمانى اين سازمان قادر بود تا هزاران نفر را وادار به نامه نگارى با رژيم هايى كند كه حقوق بشر را ناديده مى گرفتند و گاه اين نامه نگارى ها موجب آزادى زندانيان سياسى و عقيدتى مى شد و علاوه بر آن، سازمان عفو بين الملل اقدامات زيادى را عليه شكنجه و مجازات اعدام به اجرا مى گذاشت. و بدين ترتيب در فرآيندى سى ساله سازمان عفو بين الملل از شهرت و نفوذ و اعتبارى خاص برخوردار شده بود. اما رفته رفته اين سازمان گسترده فعاليت هاى خود را افزايش داد و رسيدگى به وضعيت گرسنگان، بى كاران، مبارزه با خشونت هاى به اصطلاح خانوادگى و همين طور احقاق حقوق از دست رفته(!!) همجنس بازان نيز در دستور كار عفو بين الملل قرار گرفت و البته اين مسئله موجب خوشنودى «ايرنه خان» است.
اما آيا اين گسترده تر كردن وظايف ايده خوبى بود؟ بدون ترديد اين تغييرات كه گاه تا آنجا پيش مى رود كه گويى عفو بين الملل خواهان تغيير دنيا است، وضعيت اين سازمان را دچار نوعى تشتت و ناهمگونى كرده است. در حال حاضر فهرستى بلندبالا و بزرگ از وظايف اين سازمان در مقابل ما قرار دارد، اما آنچه بيشتر موجب نگرانى مى شود اين پرسش است كه عفو بين الملل چگونه مى تواند انجام و رسيدگى به همه اين وظايف را تضمين كند؟ و نبايد تعجب كنيم وقتى ديگر كسى چندان توجهى به گزارش هاى گاه افشاگرانه اين سازمان نمى كند. زمانى بود كه تقريباً هيچ دولتى كه متهم به ناديده گرفتن حقوق بشر مى شد، قادر نبود سازمان عفو بين الملل را به طور كامل ناديده بگيرد. اما از زمانى كه وظايف جديدى از قبيل حقوق كار و بى كاران و غيره به وظايف اين سازمان افزوده شد، براى دولت ها نيز ناديده گرفتن گزارش هاى عفو بين الملل به همان اندازه ساده تر شد.
كاهش كارايى و نفوذ سازمان عفو بين الملل را مى توان با آوردن مثال هايى بيشتر روشن كرد: در سال ۲۰۰۴ اين سازمان صليب سرخ بين المللى بود كه براى اولين بار تصاويرى از شكنجه زندانيان در ابوغريب توسط نظاميان آمريكايى را منتشر كرد. يك سال پيش نيز سازمان آمريكايى «ديده بان حقوق بشر» بود كه خبر از اعمال شكنجه هاى سيستماتيك توسط نيروهاى امنيتى عراق بر عليه زندانيان داد. پس سازمان عفو بين الملل در اين موارد كجا بود و چه كار مى كرد؟ «ايرنه خان» ادعا مى كند كه سازمان متبوعش در جولاى سال ۲۰۰۳ از وجود شكنجه در ابوغريب اطلاع داشته و طى گزارش هايى به حاكم غيرنظامى عراق «پل برمر» و وزير دفاع بريتانيا «جف هوون» نسبت به اين مسئله اعتراض كرده بوده اما كسى نسبت به آن واكنش نشان نداده است. منتقدين بر اين عقيده اند كه اتفاقاً همين عدم واكنش نسبت به اين گزارش دليلى بر ضعف و ناكارايى سازمان عفو بين الملل است. متاسفانه از قرار معلوم در داخل اين سازمان هم خبرى از بحث و فعاليت در مورد بازگشت به وظايف اوليه نيست. شايد اين مسئله هم به دليل گستردگى وظايف اين سازمان باشد كه براى دست اندركاران آن فرصتى براى بحث و گفت وگو جهت بهبود وضعيت عفو بين الملل باقى نگذاشته است. برخلاف اين سازمان، نهادهاى مدنى آمريكايى و اروپايى اين فرصت و قدرت را دارند تا بر روى وظايف اصلى و اساسى خود تمركز كنند. احتمالاً «ايرنه خان» نيز از اين بابت تحت فشار و انتقاد قرار دارد. دبيركل ۴۹ساله و حقوقدان سازمان عفو بين الملل زنى است كوچك و لاغراندام با تبار بنگلادشى و در عين حال فعال و پرجنب وجوش. هر وقت از پرسشى خوشش نيايد يا جواب قانع كننده اى براى آن نداشته باشد، پيشانى اش را چين مى اندازد و لب بالايش بى اختيار به لرزه مى افتد. دفتر كار او آپارتمان بازسازى شده اى در طبقه سوم ساختمانى واقع در مركز لندن است. «ايرنه خان» با تمام وجود عقيده دارد كه مى توان به كمك سازمان عفو بين الملل دنياى بهترى ساخت و با شور و شعف از كشورهايى كه به آنجا سفر كرده و از كسانى كه با آنها صحبت كرده و از اتفاقات تاثيرگذار در زندگى اش مى گويد: از بسيارى حكايت هايش بوى تلخ بى عدالتى و ظلم مى آيد و مى گويد: «بايد بيشتر كار كنيم.» ولى واقعيت اين است كه اى كاش بيشتر كار شده بود!
برچسب ها:
سازماندهى عفو بين الملل سازماندهى عفو بين الملل چیست مقاله درباره سازماندهى عفو بين الملل تحقیق درباره سازماندهى عفو بين الملل مطلب درباره سازماندهى عفو بين الملل