مقدمه(1-1
سوء مصرف مواد یکی از مهمترین مشکلات عصر حاضر می باشد که گسترش جهانی پیدا کرده است. مشکلی که میلیون ها زندگی را ویران و سرمایه های کلان ملی را صرف هزینه مبارزه، درمان و صدمات ناشی از آن می نماید. روزانه تعداد زیادی بر شمار مبتلایان این مصیبت افزوده گشته و بر این اساس عوارض آن که شامل اختلالات جسمی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می باشد؛ باعث از بین رفتن مرزهای فرهنگی جامعه و به خطر افتادن سلامت روانی و اقتصادی بشر می گردد. کشور ما به دلایل متعدد فرهنگی از قبیل باورهای غلط و سنتی مردم و یا موقعیت جغرافیایی و همجواری با دو کشور بزرگ تولید کننده دارای شرایط کاملا بحرانی و حساس می باشد و مبتلایان به اعتیاد همه روزه باعث ایجاد خسارات سنگین اقتصادی و فرهنگی به جامعه می گردند(مناجاتی، فرنام و محمدی،1382).
انسانها هزاران سال است که برای مداوای بیماریها، تسکین درد و کاهش رنج روانی از داروها استفاده می کنند. به زبان شکسپیر، مردم برای درد و رنج های زندگی همواره در جستجوی "تریاقهای دل نشین برای عالم بی خبری" بوده اند.
در باب علل گرایش به اعتیاد عواملی چون عوامل اجتماعی، قانونی، خانوادگی و روانی بسیاری را برشمرده اند. در این میان عوامل خانوادگی و روانی از اهمیت خاصی برخوردار است. این دو قابل تفکیک نیستند و عوامل روانی تحت تاثیر خانواده شکل می گیرند. زیرا از زمان تولد، نوزاد در بافت خانواده است والدین و روابط خانواده را درون فکنی و همانندسازی می کند (گلدنبرگ ،2000).
رویکردهای متفاوت روانشناختی به بررسی علل اعتیاد از ابتدای تولد و چگونگی تاثیرگذاری روابط والدین بر اعتیاد پرداخته اند ولی عمیق ترین آنها دیدگاه روان تحلیلی و روابط موضوعی بوده است.
روابط موضوعی، دیدگاهی است که از دل روانکاوی نشات گرفته با این تفاوت که تاکیدش به جای غرایز و سائق ها بر روابط اولیه هر فرد با افراد مهم در طول زندگیش است. با توجه به این نظریه هر مشکلی در سنین ابتدایی رشد منجر به اختلالات روانی فراگیر در زمان بلوغ و بزرگسالی خواهد شد (سنت کلر2 ،2000).
علاوه بر این، در حوزه روانشناسی شناختی طرحواره ها را که نقشه های انتزاعی شناختی برای تفسیر اطلاعات مربوط به جهان و روابط افراد هستند، در شکل گیری شخصیت آتی هر فرد دخیل می دانند (لیهی ، 2003، ترجمه حمید پور و اندوز، 1388).
یانگ (1994)، زیر مجموعه ای از طرحواره ها را پیشنهاد کرد که طرحواره های ناسازگار اولیه نامیده می شوند. در رویکرد متمرکز بر طرحواره ها تاکید بر عمیق ترین سطح شناخت یعنی طرحواره های ناسازگار اولیه می باشد. به طور کلی طرحواره های ناسازگار اولیه الگوهای هیجانی و شناختی خود آسیب رسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در ذهن شکل گرفته اند و در سرتاسر زندگی شخص با درجه ای از ناکارآمدی بسط و گسترش می یابند.
آمفتامین ها و داروهاي شبه آمفتامین پس از حشیش رایج ترین مواد غیر مجاز مورد استفاده در ایالات متحده، آسیا، بریتانیا، استرالیا وچند کشور دیگر اروپای غربی است. اثرات روان شناختی نامطلوب، مربوط به مصرف آمفتامین ها مشتملند بر بی قراری، ملال، بی خوابی، تحریک پذیری، رفتارخصمانه، علائم اختلالات اضطرابی، نظیر اختلال اضطراب منتشر و اختلال هراس، نيزممکن است با مصرف آمفتامین پدید آید، عقاید ارجاعی، هذیان های پارانوئید و توهم نیز با مصرف آمفتامین مشاهده می شود (کاپلان-سادوک 2007،ترجمه پور افکاری،1390 ). به طور کلی سوء مصرف مواد می تواند باعث افسردگی، رفتارهای ضد اجتماعی و نیز باعث چالش های روانی منجر به خودکشی گردد (هاسی و سینگر ،1997). علاوه بر این سوء مصرف مواد روی ظاهر فیزیکی افراد تاثیر منفی گذاشته و نیز سبب افزایش شانس رابطه جنسی محافظت نشده و رفتار های پر خطر خواهد شد(پروییت ،1999). در پژوهش حاضر به دليل گرايش روزافزون جوانان و نوجوانان به مصرف مواد محرك (مت آمفتامين ها )، گسترش عوارض ناشي از آن در جامعه و لزوم توجه به اين مهم، از ميان انواع مواد مخدر به آمفتامين ها و مشتقات آن شامل مت آمفتامين ها پرداخته شد