مقدمه:
از با ارزش ترین کمالات در دین مبین اسلام داشتن بصیرت و آگاهی است که در آیات و روایات سفارش زیادی به آن شده است. پیامبر دستور می یابد که راه مستقیم خود را به سوی خداوند مشخص کند:
(( قُلْ هذِهِ سبیلی أدعوا الی اللهِ علی بصیرهٍ اَنَا وَ مَنِ اتَّبعَنِی وَ سُبْحنَ اللهِ و انا مِنَ المشرکینَ )). سوره یوسف آیه 108.
پیامبر (ص) می فرماید: من این دعوت را کاملاً بر اساس بصیرت و آگاهی خود و پیروانم انجام دادم و همگان را به سوی آن فرا می خوانم و پیروان من باید کسب بصیرت و آگاهی نمایند.
از آیه چنین برداشت می شود که هر مسلمانی وظیفه دارد که خود را مجهز به سلاح آگاهی و بصیرت نماید. و دیگران را با زبان و عمل به سوی اسلام دعوت کند. در روایتی از امام باقر (ع) آمده است که منظور از (( مَنِ اتبعنی )) علی بن ابی طالب (ع) است.
هر چقدر بصیرت و آگاهی مردم بالا باشد، دشمنان دین و ایمان و بر هم زنندگان صلح و امنیّت در جامعه جولان کمتری خواهند داشت، و چشمان بینایی فرد فرد جامعه مواظب دزدان و غارتگران عِرض و دین یکدیگر خواهند بود.
چنانکه علی (ع) می فرماید: فانّما البصیرَ مَنْ سمعَ فتفکَّرَ و نظَرَ فَابصرَ و انتفَعَ بالعِبَرِ، ثُم سَلَکَ جَدَداً و اضحِاً لِنجنّبُ فیه الصَّرْعَهَ فی المهاوی. (میزان الحکمه، حدیث 782.)
با بصیرت کسی است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند از عبرتها بهره گیرد آن گاه راه های روشنی را بپیماید و بدین ترتیب از افتادن در پرتگاه ها دوری کند.
پس عالم باید بینا باشد و بینایش او را به فکر وادارد و از فکرش عبرت گیرد. به دانسته هایش عمل کند تا ثمره عملش موجب صلح و امنیت در جامعه و نجات دیگران از پرتگاه سقوط باشد. اینجانب در این مقاله با مبنا قرار دادن کلمه بصیرت در قرآن و حدیث بر آن شدم که نقش بصیرت و علم و آگاهی آحاد مردم جوامع انسانی را در ایجاد صلح و امنیت و نجات فرد فرد جامعه از افتادن در دام شیاطین روحی و جسمی و فردی و اجتماعی بررسی نمایم و سفارش مکرّر باری تعالی، انبیاء و اولیای دین را یاد آور شوم – باشد که حرکت جزئی صورت گرفته باشد.