فهرست

CD-ROM چگونه كار مي‌كند؟

سي دي رام (CD-ROM) و دي وي دي (DVD)

سي د‌ي‌هاي ضبط نشدني

دي وي دي‌ها را بشناسيم

تعريف فرمتهاي دي وي دي

دي وي دي، آري يا نه؟

آيا هنگام خريد ديسكران دي وي دي – رام فرا رسيده است؟

دائره المعارفهاي سي دي رامي

تعويض گر سي دي رام چيست؟

آشنايي با ساختمان CD-ROM

كتابخانة كامپيوتري

كتابهاي رنگي استانداري ديسكهاي فشرده

تعمير و نگهداري ديسكهاي ليزري

رفع اشكال ديسكران سي دي رام

چگونه ديسكران سي دم رام نصب كنيم؟

CD-ROM چگونه كار مي‌كند؟

آخرين پيشرفتهاي صنعت CD-ROM چيست؟

CD-ROM‌ها هر روز و هر روز سريعتر مي‌شوند اما سريعترين آنها ممكن است از دستگاههاي قبلي كندتر باشد و يك دستگاه اسماً كند هم ممكن است از دستگاههاي به ظاهر سريع سريعتر عمل كند. چگونه؟ چه كسي بررسي كرده است كه يك دستگاه سي دي رام (CD-ROM) دقيقاً به همان سرعتي عمل مي‌كند كه روي بسته‌بندي آن نوشته شده است؟ آيا واقعاً لازم است دستگاه سي دي رام خود را با يك نوع جديدتر عوض كنيد؟ شما به عنوان يك خريدار حق داريد در قبال پولي كه مي‌دهيد دستگاه بهتري به دست بياوريد. از سوي ديگر، آيا بهتر نيست يك دستگاه DVD تهيه كنيد كه مي‌گويند تا چند سال ديگر سي دي رام را كنار خواهد زد؟

براي داشتن پاسخ صحيح اين سؤالات بايد قدري اطلاعات از طرز كار و دانش فني دستگاههاي سي‌دي رام داشته باشيد.

CD-ROM مخفف انگليسي كلمات ديسك فشرده – حافظه فقط خواندني  است و دستگاه سي دي رام ديسكهايي را مي‌خواند كه فقط از روي آنها مي‌توان خواند و روي آنها نمي‌توان نوشت. يك سي دي رام تقريباً به اندازه 700 ديسكت فلاپي اطلاعات را در خود جاي مي‌دهد در نتيجه وسيلة بسيار مناسبي براي نرم‌افزارهاي بازي، دائره العمارفها، كتاب راهنماي تلفن و برنامه‌هاي چند رسانه‌اي است.

همين چند وقت پيش، وقتي اولين سي دي رامها بازار را تسخير كردند، با سرعت انتقال 150 كيلو بايت داده در ثانيه از ديسك به كامپيوتر سر و صدايي به راه انداختند. اكنون، در حالي كه چند سالي بيشتر از آن زمان نمي‌گذرد، سرعت بازيابي داده‌ها توسط سي دي رام به 3600 كيلو بابت در ثانيه رسيده است – يعني 24 برابر سريعتر – كه آن را به صورت 24X نمايش مي‌دهند. سرعت انتقال داده‌ها توسط سي دي رام را با 24X,…4X, 2X نشان مي‌دهند. يعني 2، 4، … و 24 برابر سرعت اولين دستگاههاي سي‌دي رام.

سي دي رام‌ها چگونه كار ميكنند؟

درون دستگاه سي دي رام يك موتور وجود دارد كه صفحة سي‌دي رام را مي‌چرخاند. يك هد هم درون اين دستگاه روي سطح سي‌دي رام حركت مي‌كند تا از بخشهاي مختلف صفحة سي‌دي رام اطلاعات را بخواند. حركت اين هد روي صفحة سي‌دي رام مشابه حركت سوزن گرامافونهاي قديمي روي صفحة گرامافون است با اين تفاوت كه هد در سي‌دي‌رام با صفحه به هيچ وجه برخورد نمي‌كند. گردش صفحه سي دي رام در دستگاه به دو نوع متفاوت صورت مي‌گيرد. در يك روش، سرعت خواندن داده‌ها خيلي بالا نيست و در حد مشخصي ثابت مي‌ماند. در روش ديگر مي‌توان با سرعت فوق‌العاده بالايي داده‌ها را از ديسك خواند اما نه هميشه و نه براي همه داده‌ها. براي روشن شدن موضوع به ادامه مطلب توجه فرماييد.

يك صف بلند و مرتب از سربازها را در نظر بگيريد كه در كنار هم و دوشادوش يكديگر ايستاده‌اند. اگر نفر اول صف در جا بزند و نفرات بعدي همانطور كه در كنار هم يك صف تشكيل داده‌اند، شروع به گردش دور نفر اول كنند مثل اين است كه نفر اول مركز دايره و صف مرتب كنار هم يك شعاع دايره است كه پيوسته روي سطح دايره مي‌چرخد. در چنين حالتي نفر كنار اول بايد قدمهاي خيلي كوچكي بردارد و آهسته بچرخاند. به همين ترتيب نفراتي كه به نفر اول يا مركز دايره نزديكترند بايد قدمهاي كوچكتري بردارند در حالي كه نفرات آخر صف يعني آنهايي كه دورتر از مركز دايره هستند بايد قدمهاي بلندتري بردارند و تندتر بدوند تا صف به هم نخورد و بتواند دور مركز بچرخد. در واقع نفرات آخر صف مجبورند بدوند. در حركت يك صفحة سي‌دي رام نيز همين اصل وجود دارد. داده‌هايي كه روي شيارهاي داخلي و نزديكتر به مركز صفحه قرار دارند خيلي آهسته‌تر مي‌چرخند تا داده‌ها روي شيارهاي بيروني. به همين دليل سازندگان دستگاههاي سي‌دي رام نمي‌توانند سرعت بازيابي داده‌ها از سي‌دي رام را كاملاً دقيق بيان كنند چون داده‌هاي روي شيارهاي بيروني خيلي سريعتر خوانده مي‌شوند در حالي كه داده‌هاي روي شيارهاي نزديك مركز اين حالت را ندارند در نتيجه سرعت خواندن داده‌ها بر حسب اين كه آنها چطور روي ديسك پراكنده باشند متفاوت خواهد بود.

روش فني ساخت دستگاههاي سي‌دي رام تا همين اواخر روشي معروف به سرعت ثابت خطي  يا CLV بود. در روش CLV سرعت داده‌ها هميشه ثابت است چه سي‌دي رام از شيار دروني بخواند چه از شيار بيروني زيرا سرعت چرخش صفحه تغيير مي‌كند.

وقتي دستگاه سي‌دي رام از مركز صفحه دور مي‌شود و به شيارهاي بيروني نزديك مي‌شود، سرعت چرخش صفحه كند مي‌گردد. بدين ترتيب با تند و كند كردن گردش صفحه سي دي رام اطلاعات را در هر جاي ديسك كه باشد با سرعت ثابتي بازيابي مي‌شود. سازنده سي‌دي رام هم به سادگي مي‌تواند سرعت دستگاه را مشخص كرده و روي بسته‌بندي اعلام نمايد. اشكال اين روش در اين است كه تغييرات مداوم در گردش صفحه باعث تأخير در خواندن اطلاعات بايد صبر كند تا گردش صفحه تغيير كرده و تند يا كند شود. اين تأخير مانعي در راه ساخت دستگاههاي خيلي سريع است و اجازه نمي‌دهد سرعت بازيابي داده‌ها از مقدار معيني فراتر برود.

نياز به سرعت بيشتر در بازيابي داده‌ها باعث شد تا روش فني ديگري ابداع شود كه به روش CAV  يا سرعت زاويه‌اي ثابت معروف است.

در روش CAV درست برعكس CLV عمل مي‌شود. يعني سرعت گردش صفحه ثابت است و سرعت خواندن داده‌هاست ك تغيير مي‌كند. در اين روش هرچه هد از مركز صفحه به سمت بيرون مي‌رود، سرعت بازيابي داده‌ها بيشتر مي‌شود در نتيجه سرعت كار دستگاه كاملاً بستگي دارد به اين كه داده‌ها چگونه و در كجاي صفحه سي‌دي رام پراكنده شده باشند.

همين نكته در روش CAV است كه سرعت nx مندرج در روز دستگاه را زير سؤال مي‌برد. سازنده‌اي كه مي‌خواهد دستگاه سي‌دي رامش را خيلي سريع معرفي كند، حداكثر سرعت بازيابي داده‌ها يعني سعت بازيابي داده‌هاي واقع در شيارهاي بيروني ديسك را به عنوان سرعت دستگاه اعلام مي‌كند در حالي كه سرعت واقعي دستگاه را خوب است به صورت مثلاً 8x تا 16x با ميانگين سرعت 12x نمايش داد. خريداران بي‌خبر از اين قضايا وقتي دستگاه جديدي مي‌خرند و انتظار سرعت فوق‌العاده بالايي را بر حسب نوشتة روي بسته‌بندي دارند، با ديدن عملكرد آهستة دستگاه اغلب از خريد خود مأيوس مي‌شوند در حالي كه اين مسئله ناشي از اشكال دستگاه نيست. هرچند خوب است روي بسته‌بندي دستگاه سي‌دي رام قيد شود كه في‌المثل «اين دستگاه با حداكثر سرعت 24x و حداقل سرعت 10x داده‌ها را بازيابي مي‌كند» اما متأسفانه اكثر سازندگان مايل به افشاي اين مطلب فني نيستند.

آيا خريد يك دستگاه جديد لازم است؟

با تمام اين صبحتها و ابهاماتي كه در مورد مدلهاي جديد دستگاههاي سي‌دي رام وجود دارد آيا به صلاح است كه دستگاه سي‌دي رام خود را با يك نوع جديدتر عوض كنيم؟ و آيا اصلاً يك كامپيوتر قديمي مي‌تواند با يك دستگاه جديد سي‌دي رام به خوبي كار كند؟

خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام منافع و معايبي دارد. در ادامة مقاله نظرات يكي از دست اندركاران توليد و فروش دستگاههاي سي‌دي‌رام را در مورد خريد يك دستگاه جديد منعكس مي‌كنيم. تصميم‌گيري با خود شماست:

برعكس اكثر دستگاههاي خريد و تازه‌هاي صنعت، نصب يك دستگاه سي‌دي‌رام جديد نياز چنداني به ارتقاء سيستم كامپيوتر قديمي ندارد و دستگاههاي سي‌دي‌رام با حداقل امكانات سخت‌افزاري كار مي‌كنند. در اغلب موارد كامپيوتر شما بايد بتواند با هر دستگاه سي‌دي‌رام با هر سرعتي كار كند. البته توجه داشته باشيد كه اگر ناگزيريد يك دستگاه 24x را روي يك كامپيوتر كند 486 نصب كنيد، كار خواهد كرد اما نه با آن كارايي كه از دستگاه سي‌دي‌رام خود انتظار دايرد. وقتي روي جعبه سي‌دي‌رام ذكر مي‌شود كه سخت‌افزار لازم يك پردازنده پينتيوم 100 مگاهرتز است يعني اين حداقل سخت‌افزار لازم براي بهترين كارايي دستگاه سي‌دي‌رام است. نكته اساسي اين است كه قبل از خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام دقت كنيد كه آيا سخت‌افزار لازم آن را داريد يا خير.

به گفتة همين صاحب نظر هر چه برنامه‌هاي نرم‌افزاري پيچيده‌تر و حجيم‌تر مي‌شوند، ضرورت استفاده از سي‌دي رام مشخص‌تر مي‌شود. اولين مزيت داشتن سي‌دي‌رام نصب سريع نرم‌افزارها و برنامه‌هاي بزرگي همچون microsoft Office است. چون بازيابي داده‌ها از يك سي‌دي رام سريعتر انجام مي‌شود، نصب يك نرم‌افزار بزرگ هم خيلي سريعتر انجام مي‌شود. پس از نصب، هر چند كه بعضي از اطلاعات ممكن است روي ديسك سخت بنشيند اما همچنان حجم زيادي از اطلاعات مي‌ماند كه بايد از روي سي‌دي‌رام خوانده شود. طبيعاً هرچه دستگاه سي‌دي‌رام سريعتر باشد، اجراي برنامه‌ سريعتر انجام خواهد شد. همچنين در مورد بازيهاي كامپيوتري داشتن يك دستگاه سي‌دي‌رام سريع از پرشها و مكثهاي ملا‌آور در حين بازي جلوگيري مي‌كند. همه روزه تعداد بيشتري از نرم‌افزارها حاوي قطعات ويدئويي مي‌شوند. براي به كارگيري آنها هم هرچه دستگاه سي‌دي‌رام سريعتر باشد، نمايش اين قطعات ويدئوي با لرزش وپرش كمتر همراه است. اما در هر حال براي ارتقاء و خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام جديد و سريع بايد آگاهانه عمل كرد. شما مي‌توانيد اين مسئله را با خريد يك آمپلي‌يار قياس كنيد. اگر شما يك آمپلي‌فاير 10 وات داشته باشيد و آن را با يك آمپلي‌فاير 20واتي عوض كنيد، تغيير محسوسي در بلندتر شدن صدا نخواهيد ديد اما البته اگر آمپلي فاير 10 وات خود را با يك آمپلي‌فاير 100 واتي عوض كنيد، مطمئناً تفاوت آن دو را حس خواهيد كرد.