گرچه آنچه امروزه به نام IBM شناخته می شود شركتی است كه رسما در ۱۵ ژوئن ۱۹۱۱ در نیویورك به عنوان (COMPUTING – TABULATING- RECORDING)C.T.R شكل گرفت، ریشه آن اما به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد.

شركت بین المللی ماشینهای تجاری (INTERNATIONAL BUSINESS MACHINES=IBM) گرچه به عنوان یك شركت در میان صدها شركت كسب و كار دیگر درجهان وجود دارد اما تاریخچه یك قرن حضور در مراحل مختلف تكامل اندیشه و عمل بشری از IBM شركتی پدید آورده است كه همواره جایگاه ویژه جهانی خود را در عرصه كسب وكار حفظ كرده است. یك خانواده خلاق و خستگی ناپذیر (توماس واتسون پدر و پسر) در خلق این سازمان و رشد و پویایی آن طی دهها سال نقش خاص داشته اند و توانسته اند شركت را از حوزه تولید ماشین تحریر و ماشین حساب در دهها سال پیش، آرام آرام به عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات وارد كنند و آن را به بزرگترین شركت تولید كننده رایانه درجهان با ویژگیهای منحصر به فرد تبدیل سازند. شركتی كه رهبری به‌كارگیری رایانه های شخصی و تجاری را در سازمانهای آموزشی، علمی، صنعتی و خدماتی برای كمك به حل مهمترین مشكلات صنعتی، اجتماعی و بهداشتی برعهده گرفته است. این تجربه موفق یك سده تلاش ساماندهی شده است كه در دنیای پررقابت كنونی و درمیان رقیبان جدی باسابقه و مدعیان جوان باانگیزه، شركت را درصدر آورده و از «HP»، «مایكروسافت» و «دل» فراتر نشانده است. 

● تاریخچه 

گرچه آنچه امروزه به نام IBM شناخته می شود شركتی است كه رسما در ۱۵ ژوئن ۱۹۱۱ در نیویورك به عنوان (COMPUTING – TABULATING- RECORDING)C.T.R شكل گرفت، ریشه آن اما به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد. در سال ۱۸۸۰ اولین ثبات دیجیتال توسط الكساندر دی (A.DEY) ابداع شد. مهاجرت فراوان به آمریكا در دهه ۱۸۹۰ مسئولین را واداشت برای انجام محاسبات جمعیتی به دنبال یك ابزار محاسباتی موثر باشند. برنده این مناقصه هرمان هولریت (H. HOLLERITH) بود كه در سال ۱۸۹۶ شركت ماشینهای محاسبه را تاسیس كرد. در سال ۱۹۱۱ چارلز فلینت (C.FLINT) یك سازماندهنده برجسته، ادغام شركت هولریت را با دو شركت ITR و ESCO را مهندسی كرد و شركتی به نام C.T.R پدید آمد كه در حوزه ساخت و فروش ماشینها در محدوده مقیاس تجاری و ثبات های صنعتی زمان و تولید ماشین تحریر و كارتهای پانچ فعالیت می كرد. پس از تشكیل شركت جدید، جورج فیرچایلد (G.FAIRCHILD) رئیس شركت جدید شد اما رشد سریع و تنوع محصولات شركت، مدیریت را دشوار كرده بود و فلینت را واداشت تــــــــا سه سال بعد، یعنی ۱۹۱۴، از تـــــــوماس واتسون (T.WATSON ۴۰ ) ساله دعوت به عمل آورد تا به شركت بپیوندد و رهبری آن را برعهده گیرد. در سالهای پس از جنگ جهانی اول، مهندسان شركت مكانیسم های جدیدی را برای رفع نیاز مشتریان توسعه دادند. رشد فزاینده فعالیتهای C.T.R، نام شركت را در قیاس با فعالیتهایش محدود می كرد، به همین جهت در سال ۱۹۲۴ نام شركت رسما از C.T.R به IBM تغییر یافت. از آن پس كسب و كار شركت هم در بعد جغرافیایی و هم وظیفه ای گسترش یافت. 

● نقش واتسون ها 

پیوستن توماس واتسون SR. به شركت، نقطه عطف در تاریخ IBM محسوب می شود. واتسون دستیار الكساندر گراهام بل بود و با استفاده از تجارب خود در شركت قبلی (NCR) یك سری تاكتیك های موثر در كسب و كار به كار برد. او به خدمات مشتریان تمركز و به انگیزه های فروش و توجه به كاركنان تاكید كرد. واتسون با برنامه هایی مانند تشكیل تیم های ورزشی كاركنان و سفرهای تفریحی خانوادگی، روحیه جدید در شركت دمید. شعار موردعلاقه او یعنی «تفكر» (THINK) نقل زبان كاركنان شد. واتسون خود در این باره می گوید: «ما باید ازطریق گوش دادن، بحث كردن، مشاهده كردن و فكر كردن یاد بگیریم. نباید هیچ یك از این راههای یادگیری را كنار گذاشت. مشكل بیشتر ما این است كه در فكر كردن درنگ نمی كنیم چون كار سختی است. تمام مسائل دنیا را به آسانی می توان حل كرد اگر انسانها بخواهند كه فكر كنند». 

بعداز پیوستن واتسون، شركت بر تولید ماشین های محاسبه در مقیاس بزرگ تجاری برای شركتها تمركز و بازار محصولات اداری كوچك را رها كرد. در چهار سال اول مدیریت او، درآمد بیش از دو برابر شد و به ۹ میلیون دلار رسید. او همچنین حوزه فعالیتهای شركت را به اروپا، آمریكای جنوبی، آسیا و استرالیا گسترش داد. ۲۳ سال بعد واتسون می گفت: «وقتی من به شركت آمدم تعداد كاركنان ۲۳۵ نفر بود و امروز بیش از ۱۰ هزار نفر هستیم. در این مدت من در تك تك كاركنان شركت استعداد رشد فراوانی برای آینده می دیدم زیرا در آن زمان تنها پنج درصد كار محاسبه و ثبت در دنیا به وسیله ماشین انجام می شد. واتسون همواره به تعهد انجام خدمت به مشتری تاكید داشت و می گفت: «دیگران هم می توانند سخت افزار بسازند اما وجود ریشه ایده ارائه خدمت در نهاد ما مهم است. هیچ یك از ما نیست كه برای كمك به مشتری و رفع مشكل یك دستگاه پول پرداز یا چیز دیگری از جا برنخیزد. ارائه خدمت مقوله ای است كه بسیاری از شركتها آن را فراموش كرده اند. IBM یعنی ارائه خدمت». تلاش و حركت در ذهن او چنین معنا می یافت: «اگر می خواهید سریعتر موفق شوید باید میزان شركتهایتان را دو برابر كنید.