پیشگفتار:
آمار چیست؟
بیشتر مردم با كلمه آمار،به مفهومی كه برای ثبت و نمایش اطلاعات عددی به كار می رود، آشنا هستند: تعداد بیكاران،قیمت روزانه بعضی از سهام در بازار بورس، تعداد افراد تلف شده در اثر شیوع یك بیماری، مثالهایی از این مفهوم اند.ولی این مفهوم منطبق با موضوع اصلی مورد بحث آمار نیست.آمار،عمدتا"با وضعیتهایی سروكار دارد كه در آنها وقوع یك پیشامد به طور حتمی قابل پیش بینی نیست.استتنتاجهای آماری غالبا"غیرحتمی اند، زیرامبتنی بر اطلاعات ناكامی هستند:تخمین نرخ جاری بیكاری در یك ناحیه بر مبنای مطالعه روزی چند هزار نفر از مردم، یا بررسی یك طرح جدید ترافیك برمبنای نظرخواهی از تعدادی از افراد یك منطقه،مثالهایی ازاین موضوع اند.موارد دیگری ازعدم حتمیت وقتی پیش می آید كه مشاهدات مكرر برروی یك پدیده،نتایج متفاوتی به دست دهند،حتی اگر سعی كنیم عوامل مؤثر بر پدیده ای را كه قرار است مشاهده شود كنترل كنیم.مثلا"،همه درختان كاج یكساله دارای بلندی یكسان نیستند،حتی اگر از یك نوع نهال باشند و تحت شرایط یكسان نور، هواوخاك قرارگیرند.آمار به عنوان یك موضوع علمی،امروزه شامل مفاهیم و روشهایی است كه در تمام پژوهشهایی كه مستلزم جمع آوری داده ها به وسیله یك فرایند آزمایش و مشاهده و انجام استنباط و نتیجه گیری بوسیله تجزیه و تحلیل این داده ها هستند،اهمیت بسیار دارند.
تعریف آمار:
آمار،مجموعه ای ازمفاهیم وروشهاست كه درهرزمینه پژوهش،برای گردآوری وتعبیر اطلاعات مربوط به آن وانجام نتیجه گیریها، درشرایطی كه عدم حتمیت و تغییر وجود دارد،به كارمی رود.معادل كلمه آمار در زبان انگلیسی «statistics» است كه از لحاظ تاریخی، از كلمه لاتین « status» مشتق شده و یكی از معانی كلمه اخیر،« state» (دولت ) است.
نقش آمار در زندگی روزمره:
پی بردن به واقعیات امور ازطریق گردآوری و تعبیر داده ها،منحصر به پژوهشگران حرفه ای نیست.این امردرزندگی روزمره همه مردم كه می كوشند،آگاهانه یا ناآگاهانه،مسائلی را درباره جامعه،شرایط زندگی،محیط زندگی خودوكل دنیا درك كنند،معمول است.برای كسب اطلاع ازوضع بیكاری،آلودگی ناشی ازضایعات صنعتی،اثر یك مسكن دررفع بیماری وسایرمسائل موردعلاقه درزندگی روزمره؛اطلاعات وارقام راجمع آوری و آنها راتفسیر می نماییم یا كوشش می كنیم كه تفسیرهای دیگران رابفهمیم. بنابراین،هرروز از طریق تجزیه و تحلیل ضمنی اطلاعات مبتنی بر واقعیات، عمل كسب آگاهی انجام می گیرد.
منابع اطلاعات مبتنی بر واقعیات می توانند تجربیات فردی،اخبار روز در رسانه های گروهی،گزارشهای دولتی،مقالات مجلات تخصصی،پیش بینیهای هواشناسی،گزارشهای مربوط به بازار،شاخصهای هزینه زندگی ونتایج حاصل ازافكار عمومی باشند. روشهای آماری به طور گسترده ای درتهیه این گونه گزارشها به كار می روند.گزارشهای متكی براستدلال آماری وتفسیردقیق نتایج،واقعا" روشنگرند؛ولی غالبا"استفاده غلط از روشهای آماری،كه ممكن است عمدی یا ناشی ازسهل انگاری باشد،منجر به نتیجه گیری غلط وتحریف واقعیت می شود.برای عامه مردم،كه خوانندگان اصلی این گزارشها هستند،لازم است كه تصوری از استدلال آماری در ذهن داشته باشند تا بتوانند داده ها را به طور صحیح تعبیر كنند و نتایج حاصل را ارزیابی نمایند.استدلال آماری ملاكهایی به دست می دهد كه با استفاده ازآنها می توان معلوم كرد كه آیا داده ها،واقعا"نتایج را تأیید می كنند یاخیر. البته درهر زمینه ای از تحقیق، اعتبار نتایج بستگی زیادی نیز به نوع استفاده از روشهای آماری در مرحله جمع آوری داده ها دارد.امروزه روشهای آماری درحكومتهای دموكراسی جدیدنقش مهمی دارند.مثلا"،اگر نمایندگان انتخابی مردم بتوانندتمایلات موكلانشان را با استفاده از روشهای نمونه گیری مناسب به طور سریع معلوم كنند، بهتر می توانند سیاست عمومی كشور را در جهت رعایت خواسته های مردم تنظیم كنند.
ارتباط متقابل آمار و سایر رشته ها:
وظیفه اولیه آمار،كه صرفا" عبارت است از جمع آوری و نمایش داده ها بود،كاملا"تغییر كرده است و نقش جدید آن،فراهم آوردن ابزارهایی تحلیلی است كه با استفاده از آنها بتوان داده ها را به طور مؤثر جمع آوری كرد و از آنها معانی لازم را بیرون كشیده و تفسیر نمود.با استفاده از مفاهیم و روشهای آماری می توان از روی نمونه،نتیجه گیریهای معتبری در مورد جامعه به عمل آورد.علم آمار در تمام آن دسته از فعالیتهای بشری كه در آنها،اثبات ادعاها و طبقه بندی اطلاعات مبتنی بر شواهد تجربی است،حضور دارد.
كاربرد روشهای آماری در قلمروهای گوناگونی از علوم انسانی،علوم و مهندسی،رشته های علمی جدیدی پدید آورده است كه در ارتباط متقابل با آمارهستند،نظیر آمارزیستی،روانسنجی،آمار مهندسی،آماربازرگانی، اقتصادسنجی وجمعیت شناسی.بعلاوه علم آمار در رشته های بسیار دیگری كه هنوز از تركیب آنها با آمار شاخه هایی با اسامی خاص پدید نیامده،از قبیل علوم سیاسی،هواشناسی و محیط شناسی،نقش عمده ای ایفا می كند.
مفاهیم اساسی و هسته اصلی روشهای آماری،در تمام قلمروهای گوناگون كاربرد آمار،تقریبا"یكی است:تفاوتی كه وجود دارد آن است كه در هر قلمروی، ممكن است تعدادی از روشها نسبت به روشهای دیگر مفید تر باشند و مورد تأكید بیشتری قرار گیرند.
برچسب ها:
پروژه آمار رابطه وزن کودک هنگام تولد مادر