دانلود مطالعات معماری فرهنگسرا – برنامه فیزیکی – نمونه موردی
هنگام گفتگو درباره فضاهای تفریحی و فرهنگی، اغلب حضور در چنین فضاهایی برای پر کردن اوقات فراغت را پدیده ای نسبتاً مدرن می پندارند و آن را محصول تحولات صنعتی اواخر قرن نوزدهم و به تبع آن کاهش ساعات کار می دانند. اما در طول تاریخ، حضور در چنین فضاهایی بخشی ازفعالیتهایی آگاهانه انسان در جوامع بشری از جشنهای المپیا در یونان ، تماشای گلادیاتورهای رومی گرفته تا فستیوالها ، مراسم مذهبی و آیینی، کنسرتها، اپرا، سینما و .. بوده است.
بنابراین، ریشه تاریخی این فعالیتها و فضاهای مربوط به آنها در غرب را باید در جشنها ونمایشهای یونان باستان جستجو کرد. هرچند که جشنهای آیینی ریشه ای قدیمی تر دارد. اولین نمونه نظام یافته جشن ـ به مثابه یک فعالیت اجتماعی ـ متعلق به یونان باستان است. البته یونانیان علاوه بر جشنهای مختلف ، نمایش را نیز بسیار ارزشمند می دانستند و آن را نه فقط یک سرگرمی، بلکه بزرگداشتی شاعرانه و هنرمندانه از اعتقادات عمیق مذهبی و اجتماعی قلمداد می کردند. تماشاخانه های (تئاتر) یونان در دامنه تپه ها ساخته شدند که شیب دامنه ، فضای لازم برای نشستن تماشاگران و گودترین نقطه ، محل برگزاری برنامه بود.
به رغم گذشت حدود یک قرن از سیطره فرهنگ مدرن و شکل گرفتن بسیاری از انواع فضاهای شهری جدید هنوز هم اغلب صاحب نظران طراحی شهری برای یافتن نمونه های زیبا و بدیع در این زمینه به گذشته رجوع می کنند ، به نظر نمی رسد راهنمای آنها در این رجعت صرفاً گرایشی نوستالوژیک باشد.
کوششهای فراوانی برای گشودن راز زیبایی و دلپذیری فضاهای سنتی صورت گرفته و تفسیرها و تعبیرهایی هم ارایه شده است که گاه به شناخت بهتر و بهبود کیفی پروژه های شهرسازی و طراحی شهری در دو دهه اخیر انجامیده است. با این همه، نمی توان این واقعیت را هم فراموش کرد که فرهنگ مدرن نیز به خصوص در دوران متاخر، توانسته است نمونه های بسیار مفید و مناسبی از فضاهای شهری را پدید آورد که در عین حال، حاکی از سپری شدن قطعی دوران اعتبار جنبش مدرن در معماری و شهرسازی است.
فرهنگ معماری مدرن به طور سیستماتیک فضاهای شهری سنتی مانند خیابان و میدان را در شهرها دگرگون کرد و با تفکیک کاربریها بر اساس عملکرد آنها برای هر یک، یک مجموعه یا ساختمانهای اختصاصی در نظر گرفت. بدین ترتیب، فروشگاههای کنار خیابانها به فروشگاههای بزرگ و مراکز خرید، دفاتر قدیم به مجموعه های اداری، تماشاخانه و گالریها به مجموعه های عظیم فرهنگی نقل مکان کردند. این نگرش یک بعدی به پاسخگویی به نیازها موجب شد ابنیه مدرن به محفظه هایی برای تعدادی کاربری مشخص از قبیل: کتابخانه، سینما، تئاتر، موزه، گالری و … تبدیل شوند.
اما در سه دهه پایانی قرن بیستم توجه جهانیان به این واقعیت معطوف شد که ارتباطات اجتماعی پیچیده ای که به طور ضمنی در بهره وری از کاربریهای شهری شکل می گیرند ، موجب جاری و تپنده شدن زندگی شهری می شوند. به مراتب مهم تر از پاسخگویی صرف به نیازی مشخص به صورت مستقیم و صریح است. تحقیقات بسیار دهه های ۷۰ و ۸۰ نشان دادند که کاربریهای مهم فرهنگی اعم از سینما ، تئاتر ، موزه ، اپرا و … همه درگیر بحران اند و نمی توانند مخارج خود را تأمین کنند و علت اصلی این بحران بی روح بودن و تخصصی بودن بیش از حد این فضاهاست . این تحقیقات نشان دادند که ایجاد امکانات پیشرفته علمی و تکنولوژیکی برای پاسخگویی به نیاز مردم کافی نیست.
تئوری های جدید موزه سازی که به ایجاد تغییرات در موزه های مهمی چون لوور انجامید، حاصل تجدید نظر در نگرشهای رایج نسبت به این نوع فضاها بودند و در عمل اثبات کردند که تلفیق کاربریهای تخصصی با کاربریهای جذاب عادی می تواند در موفقیت یک موزه نقش مهمی ایفا کند. هم اینک دیگر موزه های جدید خواه علمی، خواه هنری دیگر مکانهایی نیستند که فقط افراد علاقه مند با اهداف مشخص به آنها رجوع می کنند بلکه فضاهایی برای گذاران اوقات فراغت اند که در عین حال آشنایی مردم را با مضامین جدی و اصلی نیز امکان پذیر می کند. در واقع، امروزه تمایل پذیرفته شده ، در هم آمیختن فعالیتهای فرهنگی و علمی با تفریح ، سرگرمی و برخوردهای اجتماعی است. موزه های علمی، گالریهای نقاشی، نمایشگاهها و لابراتورها، بیش از آنکه به ارایه نمونه های اصلی و آزمایشهای علمی دقیق مورد توجه متخصصان بپردازند. به طور عمده به برنامه های آموزشی- تفریحی. شبیه سازیهای بازی گونه، به نمایش گذاردن ماکتها و نمونه های بدلی فراوان، متنوع و سرگرم کننده اختصاص یافته اند. از معروف ترین این نوع مراکز فرهنگی، مرکز ژرژپمپیدو و مجموعه فرهنگی لاویلت است.
فرهنگسراها به عبارتی فضای واقعی محصور شهری است که در درون آن کاربریهای بسیار متنوع و غیر همجنس تجاری، فرهنگی، آموزشی، نمایشی و … در کنار هم قرار می گیرند. محل گذاران اوقات فراغت و محل برخوردهای اجتماعی و معاشرتهاست، مکانی است برای شرکت مردم در تولید فرهنگ و سرانجام جایی است که در آن بین شهر و شهروند رابطه ای متقابل و پویا ایجاد می شود و به همین دلیل بر دیگر کاربریهای تک منظوره و کمابیش مستقل مانند موزه و گالری سنتی برتری دارد.
استقبال وسیع تهران از فرهنگسراها ، که با تأخیر زیاد نسبت به دیگر کشورها، ولی با سرعتی چشمگیر ساخته شده اند، حاکی از موفقیت آنها در پاسخگویی به نیازی عینی است. ظاهراً آنها اگر چه از نمونه های غربی اقتباس شده اند ، کاملاً با فرهنگ و روحیه ایرانی تطابق دارند. پیشینه فضاهای شهری در ایران حاکی از آن است که ایرانیان بسیار پیش از اروپاییها به محاسن تلفیق کاربریهای گوناگون در قالب مجموعه ای واحد پی برده اند . کتابخانه ها، مساجد، مدارس، بازار، حسینیه ها و تکایا همواره به عنوان اندامهای یک ارگانیزم واحد ، به هم مربوط بوده اند و به صورت ساختمانهای مجزای در کاربریهای عمومی شهر قرار نگرفته اند .
سرفصل های موجود در این مقاله »
موقعیت سایت :
اقلیم:
ضرورتهای ایجاد مجموعه های فرهنگی
مبانی نظری
اوقات فراغت
تعریف اوقات فراغت و تحولات مفهوم آن در طول تاریخ:
باستان
عصر صنعتی
پست مدرن
میزان تقاضای فراغت
فرهنگ:
مفهوم فرهنگ
ویژگیهای فرهنگ:
فرهنگی شدن
ماهیت فرهنگسرا در ایران:
تعاریف کلی
مصادیق خارجی
مجموعه فرهنگی و هنری همپستد
تصویر (۲- ۱) – برش طولی از مجموعه که از سالن اصلی عبور کرده است
تصویر (۲-۲) – نمای خارجی با پانلهای شیشه ای و کرکره های چوبی قابل تنظیم
تصویر (۲-۳ )- تعدادی شیبراهه و پله، ارتباط بین طبقات را به وجود می آورند .
تصویر (۲-۴) – بخشی از فضای داخلی آمفی تئاتر که با مصالح چوبی و به رنگ قرمز آکوستیک بندی شده است
جمع بندی ویژگی های مجموعه فرهنگی و هنری همپستد
مرکز هنرهای نمایشی شوستر
تصویر (۲-۵) – پله های ارتباطی
تصویر (۲-۶) – سطوح شفاف ساختمان در کنار دیوارهای صلب و رنگین ساختمانهای مجاور
تصویر (۲-۷ ) – سطوح شیشه ای شفاف ساختمان با نور پردازی مناسب
تصویر (۲- ۸ ) – باغچه داخلی ساختمان همراه با بالکنها و پله های مارپیچ به عنوان سرسرا عمل می کنند
تصویر (۲- ۹) – تالار اصلی با سقف گنبدی و چند لایه به ارتفاع ۲۷ متر با۲۰۰۰چراغ فیبراپتیک که ستاره های آسمان را تداعی می کند
نمونه های داخلی
فرهنگسرای خاوران
فرهنگسرا به طور کلی از چهار بخش تشکیل شده است:
تصویر (۲-۳۱)- مقطع طولی از مجموعه
تصویر (۲-۳۲)- نمونه ای از مبلمان گالری و نمایشگاه مجموعه
تصویر (۲-۳۳)-ورودی مجموعهبه همراه عقب نشینی
تصویر (۲-۳۴)- حیاط مرکزی مجموعه
تصویر (۲-۳۵)- فضای داخلی نمایشگاه
جمع بندیویژگی های فرهنگسرای خاوران
فرهنگسرای نیاوران
تصویر (۲-۳۶)-برای ورود به حیاط مرکزی مخاطب مقید به گذشتن
تصویر (۲-۳۷)-حیاط مرکزی یکی دیگر از نمودهای سنتی است
تصویر (۲-۴۰)- ورودی نگارخانه
تصویر (۲-۴۱)-فضای مکث در قسمت اداری
تصویر (۲-۴۲)-ورودی کتابخانه
الزامات در معماری فرهنگسرا
نور:
مقدار انعکاس سطوح:
نور مصنوعی:
روشنایی فرهنگسرا:
صوت:
صدا
بررسی آلودگی صدای فرهنگسرا و راههای رفع آن
ب) کنترل صدا در بنای فرهنگسرا:
شرایط اقلیمی:
آب و هوا:
باد:
تابش آفتاب
اقلیم سرد:
ویژگی اقلیمی:
نیازهای حرارتی:
راهبردهای طراحی:
مصالح ساختمان و رنگ سطوح خارجی :
ویژگیهای معماری بومی مناطق سرد :
در طراحی محوطه در نظر گرفتن موارد زیر ضروری است:
ایمنی:
آیین کار ایمنی درهای فرهنگسرا
آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای فرهنگسرا
ضوابط طراحی ایمنی پلکان
زلزله:
آتش سوزی
نکات کلی برای ایمنی در فرهنگسرا
آیین کار اصول طراحی ایمنی فرهنگسرا در برابر آتش :
حفاظت ساختمان درمقابل حریق
تراکم دانشآموزان در فضای اموزشی فرهنگسرا:
رنگ فضاها
برنامه ریزی محتوایی پروژه
فضاهای فرهنگی
سالن اجتماعات چند منظوره(آمفی تئاتر) :
کتابخانه :
فضاهای آموزشی و هنری
فضاهای اداری
فضاهای خدماتی و پشتیبانی
تریا :
غرفه فروش آثار فرهنگی و هنری :
پارکینگ :
فضاهای تأسیساتی :
برنامه ریزی کالبدی
سالن اجتماعات چند منظوره (آمفی تئاتر)
فضای انتظار تماشاچیان
شکل و موقعیت صحنه
استانداردهای صحنه نمایش
تصویر (۴-۶)- صحنه چند عملکردی (چگونگی محصور شدن فضای نمایش)
تصویر (۴-۷)- نقشه و برش صحنه نمایش
طراحی جایگاه تماشاگران
تصویر (۴-۵)- بررسی زاویه دید تماشاگران
(۴-۴)- چیدمان ردیفهای تماشاگران و نحوه دسترسی به آن
تصویر (۴-۵)- شیوه تعیین شیب جایگاه تماشاچیان
نورپردازی صحنه
تصویر (۴-۱۱)- نحوه نورپردازی از سقف
آکوستیک
تصویر (۴-۱۲)- طراحی آکوستیکی سقف برای ایجاد کیفیت شنیداری مطلوب
ایمنی از حریق
کتابخانه
فضاهای مختلف کتابخانه:
ورودی
هال ورودی
فضای سرویسها به تعداد لازم در رابطه با ظرفیت کتابخانه
سایت مجلات و نشریات (مرتبط با سالن مطالعه)
مخزن کتاب و سایر وسایل اضافی
سالن مطالعه اصلی
قسمت مراجعه و تحویل کتاب و امانات
حرکت و دسترسی
تصویر (۴-۸)- دیاگرام عملکردهای کتابخانه (یک طبقه)
تصویر (۴-۹)- دیاگرام عملکردهای کتابخانه (دو طبقه)
استانداردهای فضایی کتابخانه
۱- ابعاد استاندار طبقه بندی
تصویر (۴-۱۰)- ابعاد بهینه طبقه بندی کتابخانه برای بزرگسالان.
تصویر (۴-۱۱)- ابعاد بهینه طبقه بندی کتابخانه برای نوجوانان.
۲- ابعاد استانداردهای پیشخوان و برگه دان
تصویر (۴-۱۶)- ابعاد بهینه طبقه بندی کتابخانه برای کودکان
۴- ابعاد استاندارد میزها
نور در کتابخانه
آکوستیک
نمایشگاه
تصویر (۴-۱۴)- سلسله مراتب فضایی بیانگر درجات مختلف
تصویر (۴-۱۵)- الگوهای مختلف جهت طراحی فضاهای
تصویر (۴-۱۶)- پلان شماتیک یک نمایشگاه
نمایشگاهی (شانه ای، ستاریه ای، بادبزنی، انتعطاف پذیر، غیر متمرکز)
ترتیب قرارگیری اشیاء
تصویر (۴-۱۷)- نحوه مختلف تقسیم فضای نمایشگاهی
نورپردازی
حرکت و دسترسی
نحوه نمایش آثار
تصویر (۴-۲۵)- شیوه های متفاوت استفاده از نور طبیعی از سقف
سیستم های ساختمانی
تأسیسات فنی
حریق
کلاسهای آموزشی و هنری
سازماندهی و ساختارکلاس
تزئینات کلاس
انواع چیدماندر کلاس
مکان قرارگیری
بررسی نور در کلاس
رنگ
فرمکلاس
اهمیت جوکلاس
نظم فضایی کلاس
کلاس های آموزشی عملی (کارگاهی)
۱) بخش اصلی فعالیت هنرجویان
۲) بخش خدماتی کارگاه
کلاس های آموزشی تئوری (نظری)
کلاسهای آموزش هنرهای تجسمی
کلاس نقاشی
ـ آتلیه طراحی ـ انبار وسایل ـ آرشیو طراحی
ـ آتلیه طراحی
انبار وسایل
آرشیو طراحی
ضوابط طراحی کارگاه نقاشی
کلاسهای آموزش مجسمه سازی
کلاسهای آموزش هنرهای تصویری
کلاسهای آموزش عکاسی
کارگاه فیلم و انیمیشن
لابراتوار فیلم
تصویر (۴-۲۶)- یک نمونه لابراتوار عکاسی
کلاسهای آموزش موسیقی
ب – اتاقهای تمرین موسیقی
ج – انبار ادوات موسیقی
آموزش صنایع دستی
سفالگری
الف – کارگاه سفال
تصویر (۴-۲۷)- یک نمونه کارگاه سفال گری
ب – محل کار هنرجو
ج – انبار گل
د – آماده سازی گل
تصویر (۴-۲۸)- مراحل کار سفال گری
ذ- محل لعابکاری
ر- محل خشک کردن نمونه ها
تسهیلات سمعی و بصری
اتاق تلویزیون
فضاهای خدماتی و پشتیبانی
تریا
تصویر (۴-۲۹)- طرح بندی میزهای سالن غذاخوری
آیین کار مکان یابی , ساختمان , تجهیزات و بهداشت بوفه فرهنگسرا :
سرویسهای بهداشتی
آیین کار اصول جانمایی , طراحی و بهداشتی در توالت , دستشویی و آبخوری فرهنگسرا :
انبار
راهروهای (طبقاتارتباط افقی)
راه پله ها (ارتباطیعمودی)
پارکینگ ها
بازارچه هنر
نماز خانه
فضای اداری
معرفی جداول زیربنای پروژه
جدول(۴-۱)- آمفی تئاتر
جدول )۴- ۲(- کتابخانه
جدول(۴-۳)- فضاهای اداری
جدول)۴- ۴(- فضاهای خدماتی
جدول) ۴- ۵(- فضاهای آموزشی
جدول) ۴- ۷(- بخش نمایشگاه
جدول) ۴- ۹(- بخش بازارچه هنر
جدول )۴- ۱۰(- مجموع فضاها
ضمیمه :
مجموعه فرهنگی تیجیبائو
مسابقه طراحی
مرکز بین المللی گفتگوی فرهنگ های توکیو
Mexican-American Cultural Center (MACC)
شنایی با فرهنگسرای اشراق(طبیعت
برچسب ها:
مطالعات معماری فرهنگسرا برنامه فیزیکی نمونه موردی