چکیده :
موسیقی از لفظ موسیقیا زبان یونانی گرفته شده استو در لغت به معنای صدای خوش با لحن دلنشین می باشد . موسیقی دارای تاریخچه مبهمی است و بعضی آن را به زمان پیداش انسان برمیگرداند . دلیل عمده این عقیده واکنش هایی استکه کودک در بدو تولد نسبت به موسیقی دارد زیرا کودک به هنگام شیر خوردن از شنیدن صدای ریتم قلب مادر ،احساس آرامش کرده و به آسودگی بهخواب میرود .آثار و پیامدهایی بهطور کلی شامل موارد ذیل میباشد :
1-آثار موسیقی از منظر روانشناسی
2-آثار دنیوی ازنظر احادیث و روایات
از هنگامی که انسان وارد اجتماع شد و تمدن و فرهنگی خاص در جامعه او شکل گرفت ، پدیده موسیقی نیز دستخوش تحولات کمی وکیفی ،همرا با توسعه آلات و سازها و چهرهی سنتی و بومی به خود گرفت و جزء مبهمی از اصول فرهنگ ملل به شمار آمد .در عصر ظهور شریعت محمدی –صلی الله علیه وآله-چهرهی واقعی این پدیده ، دگرگون و حقیقت آن به کلی مسخ شده بود،به گونه ای که غنا و موسیقی در مفهوم مبتذل خود نمودار میگردید .اسلام به شدت با این سیمای مسخ شده موسیقی مخالفت و از اشاعه ی و گسترش آن ممانعت ورزید.جوانان با مشغول شدن به موسیقی وقت خود را اتلاف میکنند و این باعث میشود تا به پرورش استعداد های خود نپردازند ویکی از عوامل گرایش جوانان به شیطان پرستی همان موسیقی است که همچنان باعث فساد در جامعه است.
مقدمه :
(موسیقی خیانت است به مملکت ،خیانت است به جوان های ما) امام خمینی (ره)
پیدایش پدیده موسیقی نزد انسان غزیزی است،چنان نهاد شعر گویی او نیز چنین است.رفته رفته صاحبان زر و زور به رموز و اعجاز موسیقی در مسخ اخلاق امت ها و قدرت آن در استثمار و انحراف جوامع پی بردند و آن را از مسیر طبیعی و متکامل خود خارج نمودند. در طول قرون متمادی تا عصر حاضر، روند تاریخی هنر موسیقی همواره در وادی پر جست و خیزی بوده است و سیمای سراب گونه و مبتذل آن تا حضیض ذلت سقوط کرده و چهرهی واقعی آن نیز در کنکاش برای بقا در ستیز بودهاست .هنر موسیقی در دوران انقلاب اسلامی تا اندازه ای جایگاه واقعی وطبیعیخود را باز شتافت و توانست تعالی بخش ، رسالت مدار و پیام رسان یک تحول دینی و انسانی باشد.
درهر حال پیچیدگی و ابهام در هنر موسیقی ،موجب گردیده که مباحث جنجال بر انگیز و قیل و قال ها به فرجام نرسد و اختلاف انظار و تضارب انکار وسیع داشته باشد.شناخت این این هنربرای همه جوانان به خصوص قشر جوانان و نوجوان ما لازم و ضروری است.زیرا از احکام اسلامی به شمار امده وموسیقی حرام از عناوین محرمات در فقه شیعه میباشد ودراین تحقیق بر آنیم با شناخت و معرفت کامل بتوانیم با این معزل جامعه که اکثر جوانان ونوجوانان ما را از مسیر معنوی و الهی دور کرده ،مبارزه کرده و به تبین صحیح این موضوع برای جوانان یا نوجوانان گرایش آنها به سوی معنویات تلاش و کوشش کرد. حال در این راستا به تحقیق در این موضوع پرداخته ايم :
فصل اول : به بررسي ماهيت موسيقي و تعريف علمي و اصطلاحي آن پرداخته ايم آن پرداخته ايم سپس اقسام موسيقي را نام برده ايم و برخي از آن ها را تعريف كرده ايم بعد از آن تاريخچه موسيقي ايران را كه داراي سه دره است بيان كرده ايم .
فصل دوم : در اين فصل بحث غنا و طرب انگيزي را به ميان آورده ايم وتوصيه هايي از آن براي جوانان تا بتوانند مرز ميان موسيقي حلال وحرام تشخيص دهند.
فصل سوم : به آثار و پيامد هاي آن از نظر روانشناسي ، پزشكي ،فيزيولوژي پرداخته ايم تا نسل امروز به عواقب استفاده از موسيقي توجه داشته باشند
فصل چهارم : به بررسي آثا ر دنيوي و اخروي آن از منظر احاديث و روايات پرداخته ايم تا مخاطب به عواقب ناهنجار آن آشنا شود.
فصل پنجم : در اين فصل سخنان ارزشمند بنيان گزار انقلاب امام خميني (ره) پرداخته ايم وگفته هايي در راستاي توصيه هايي براي نسل امروز بيان كرده ايم .
تعریف و تبین موضوع
یکی از موارد و معضلات جامعه در حال حاضر گرایش جوانان و نوجوانان و اکثر خانواده ها به سوی موسیقی مبتذل و مطرب و مجالس حرامی که در آن ساز و موسیقی لهو و لغب است ، می باشد و عامل کشش آنها به سوی فساد اخلاقی و و بها غیرتی و بها صیایی و بی تفاوت شدن نسبت به نوامیس خود و دیگران می باشد و گاهی آنها رابه سوی جنون و بیماریهای روحی و روانی و جسمی می کشاند . امروزه بیشترین آمار خودکشی و فسا اخلاقی و بی بند و باری ها و زنا و فرزندان زنا به گرایش جوانان و گوش دادن آنها به موسیقی های مطرب م مبتذل ربط داده می شود .
حال با توجه به مبهم بودن فضای غنا و موسیقی غنایی و عدم تشخیص موسیقی های حرام از حلال و شکوک ما به تحقیق پیرامون موسیقی و آثار آن و نکات قابل توجه برای جوانان پرداخته ایم زیرا :
اولاً : جامعه و مخصوصاً روحانیت و مدارس علمیه به اطلاعات گسترده و صحیح برای جوابگویی به سولات اقشار جامعه در این خصوص با توجه به اختلاف فقهاو مراجع نسبت موضوع غنا و موسیقی ، نیازمند هستند .
ثانیاً : پیشگیری و حل مشکلاتی که در اثر شناخت نادرست ، یا عدم شناخت این موضوع به وجود آمده و جوانان و نوجوانان را از مسیر احکام الهی منحرف و دچار فساد اخلاقی و بیماریهای روحی و روانی و جسمی و ... کرده است .
و دیگر این که باب تحقیق در این مورد باز می شود و افق دیدها و نگرش فرق می کند ، معضل جامعه حل شود و جوانان با آگاهی بیشتر به سوی احکام اسلامی روی آورده از آنها استقبال کنند
طرح مسئله و پرسش های تحقیق
موسیقی به چه معناست ؟
از چه زمانی به وجود آمده است ؟
در طول تاریخ دچار چه تحولاتی شده است ؟
موسیقی چه تفاوتی با غنا دارد ؟
دارای چه آثار و پیامدهایی می باشد ؟
آیا تاثیری بر جوان امروزه دارد ؟
نظر علما درباره موسیقی چیست ؟
تاریخچه ی موسیقی ایران به چه گونه ای است ؟
آثار موسیقی از جنبه دنیوی و اخروی از منظر روایات چیست ؟
نظر و دیدگاه معصومین (علیه السلام) و پیامبر گرامی در مورد موسیقی چیست ؟
اهداف و فواید تحقیق
در هر جامعه ای یک سری جهان بینی ها و ایدولوژی هایی بر کل جامعه حکومت می کند که در جامعه ی اسلامی ما نیز اصول دین به عنوان جهان بینی وایدئولوژی حکومت میکند که درجامعه اسلامی مانیز اصول دین به عنوان جهان بینی وایدئولوژی حکومت می کند یکی از آن ایدئولوژی ها بحث حرمت موسیقی (غنا ) می باشد که نباید در جامعه اسلامی باشد زیرا در مقابل اهداف آرمانی اسلام که موجب یک سری انحرافات اخلاقی وروحی که گاهی باعث بیماری جسمی این دنیا موجب شقوت فرد و ورود او به جهنم وردر مرحله بالاتر دوری از قرب الهی وسقوط در مرحله حیوانی و جهاد می باشد ودر یک کلام مانع از تکامل وصعود او به قله کمال انسانی می شود ، بنبابرین شناخت درست نسبت به موضوع موسیقی مارا از مرحله انسانی ساقط نکرده ومشکلات عدیده ای که به عدم شناخت آن برمی گردد را از بین برده وجامعه به سوی تکامل وفرد را به سوی سعادت وقرب الهی پیش می برد . علاوه براین فواید واهداف ، فواید واهداف دیگری مد نظر است که عبارتند از :
1 – بیان یک سری معیارهای کلی درباره تشخیص غنا وموسیقی حرام که ابهامات و مشبهات را دراذهان از بین ببرد
2- بررسی سیر تاریخی موسیقی وتحولات آن در بحره ی زمان تابتوان به منشا موسیقی حلال وحرام پی برد وتوجه خاصی داشت.
3- به عنوان برنامه ای منسجم واطلاعاتی درخور نیاز برای مدارس ودانش آموزان جهت پاسخ گویی وتبلیغ قرار گیرد .
4- آگاهی دادن نسبت به ارگان ها وادارات ومخصوصا وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی برای استفاده ی بهینه ازاین هنر وترویج آن درقالب کنسرت واعیاد ومراسم مذهبی و....
5- ودرآخر الامر ، معرفی صحیح ودرست موسیقی برای جوانان وکسانی که با این موضوع درارتباط هستند تابتوانند ازاین هنر درجهت مطلوب آن بهرهمند شوند.
پیشینه و سابقه ی تحقیق
در رابطه با موضوع موسیقی محققان زیادی به این موضوع پرداخته از که ما در این جا به چند مورد از آن که داری برجستگی خاص است می پردازیم .
نگرش به مبانی فقهی موسیقی ، نگارش محمدرضا رجب نژاد
نظری به موسیقی از طریق کتاب و سنت ، نگارش مصطفی شریعتی موسوی
هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی ، نگارش اکبر ایرانی
جوان و موسیقی ، نگارش محمد جواد بستانی
ساز و اواز ، نگارش سید مرتضی علم الهدی
موسیقی کبیر ، نگارش ابوانصر فارابی
چهل حدیث موسیقی ، حجت نیکواه
موسیقی در تاریخ و قرآن ، علی اسماعیل پور
هر یک از این نویسندگان به گوشه ای از مساله موسیقی پرداخته اند :
موارد اول و دوم و سوم فقط ادله ی تحریم موسیقی و غنا و گفتار علما درباره ی موضوع غنا را به رشته ی تحریر درآورده اند
مورد چهارم به آثار موسقی از جنبه ی روایات پرداخته است و به مقدار نیاز در مورد معنای غنا بحث کرده است
مورد پنجم به آثار موسیقی از جنبه ی پزشکی و روانشناسی پرداخته است
مورد ششم ، که در واقع کتابی جامع تر از کتاب های دیگر است ، فقط به تعریف غنا و موسیقی و انواع آن پرداخته است .
مورد هفتم و هشتم ، در مورد نکته قابل تامل برای جوانان و سخنرانی امام خمینی (ره ) و تذکر به رادیو و تلویزیون در مورد موسیقی هم چنین توصیه های برای جوانان عزیز در مورد با ارزش بودن وقت و از بین استعدادهای جوانان و پرسش و پاسخ و نظرات مراجع تقطیر است.
اما آنچه تحقیق ما از بین این کتابها امتیاز می بخشد :
پرداختن به ماهیت موسیقی و غناء در دو بخش جداگانه و ارتباط بین آن دو
بیان سیر تاریخی هر یک از موسقی و غنا در جهان و ایران
بیان اقسام موسیقی و ویژگی هریک از آنها
تفکیک آثار موسیقی از جهت روانشناسی ، روانپزشکی ، فیزیولوژی و روایی که شامل دنیوی و اخروی می شود
توصیه هایی به جوانان عزیز و تذکر به انها در مورد آثاری که موسقی به ان ها می گذارد . تنزل اقتصادی در آمریکا به علت لهو و لعب و نکات قابل توجهی برای رادیو و تلویزیون و پاسخ به پرسش های جوانان .
کلید واژه ها :
موسیقی : ( Musyi) کلمه ای است یونانی که با کمی تغییرات وارد لغت عرب شده است و به فن ترکیب صداها به نحوی که به گوش خوشایند باشد موسیقی گوینده ( محمد حسین ، فرهنگ معین ، جلد 1 ، صفحه 435 )
طرب : مجرد خوشحالی لذت بخش و پیدایش حالتی روحی که انسان به اثر آن تعادل طبیعی را از دست بدهد و پدید آمدن حالتی که انسان به هیجان و شهوت بر انگیخته شود . ( احمد بن محمد فیومی ، مصباح ا؟ ، صفحه 1455 )
غناء : به فضای آوازی طرب انگیز ، صوتی که در آن تحریر باشد و گاهی به معنای گرداندن صدا در حلق به کار رفته . ( همان ، صفحه 455 )
فهرست مطالب :
مقدمه1
طرح تحقیق3
تعریف و تبین موضوع4
طرح مسئله و پرسش های تحقیق5
پیشینه و سابقه ی تحقیق7
کلید واژه ها 9
روش تحقیق10
ساختار و محدوده تحقیق10
مشکلات وموانع تحقیق12
فصل اول : ماهیت ،اقسام و تاریخچه موسیقی13
تعریف لغوی موسیقی 14
تعریف اصطلاحی موسیقی 14
تعریف علمی موسیقی 16
انواع موسیقی 17
نظر فارابی درباره ی اقسام موسیقی 18
تحلیل اقسام موسیقی19
موسیقی مذهبی20
موسیقی سنتی21
موسیقی اتاقی یا مجلسی 22
موسیقی الکترواکوستیک23
موسیقی الکترونیک23
پیدایش و ادوار تاریخی موسیقی24
تاریخ موسیقی ایران28
موسیقی در ایران باستان28
موسیقی در دوره اسلامی28
نگاهی به موسیقی ایرانی29
موسیقی اصیل29
موسیقی بومی یا تقریبا محلی ایرانی30
موسیقی مذهبی30
موسیقی تلفیقی30
موسيقي وارداتي31
فصل دوم : حقیقت وادله تحریم غنا33
تعریف و تبیین غناء33
لحن37
انواع لحن37
طرب انگیز38
توضیحات بیشتر درباره ی غنا و طرب39
لهو در غناء42
دلایل قرآنی43
دلایل روایی43
تحلیل روایات44
غنا از کدام مقوله است ؟45
عرف و تفاوت آحاد آن در اثرپذیری از غناء45
توصیه ها49
مذمَت قرآن از غناء 51
اجماع و عقل52
فصل سوم :آثارو پیامدهای موسیقی از منظرروانشناسی ،پزشکی ،فیزیولوژی 53
آثار و پیامدهای موسیقی 54
آثار موسیقی از منظر روانشناسی54
موسیقی عامل سستی اراده55
موسیقی عامل رکود فکری55
موسیقی عامل افسردگی55
موسیقی ، عامل تضییع نیروی قضاوت55
موسیقی در هم شکننده ی عواطف55
موسیقی عامل سلب غیرت56
موسیقی عامل اختلالات دماغی56
ضعف و اعصاب 56
آثار موسیقی از منظر روانپزشکی58
جنون و دیوانگی 58
موسیقی عامل مرض مانی (نوعی جنون )59
موسیقی عامل مرض پارانویا (خیال بافی)59
موسیقی عامل مرض سیکلوتیمی59
آثار موسیقی از نظر فیزیولوژی60
کوتاه شدن عمر60
موسیقی عامل جنایات و تهیبح شهوت60
موسیقی عامل خودکشی61
موسیقی عامل تضییع حس باصره62
موسیقی عامل تعصیف حس شنوایی 62
ضربان و سکته قلبی63
بررسی نظر موسیقیدانان و دانشمندان در مورد موسیقی63
فصل چهارم : آثار دنیوی و اخروی موسیقی از منظر احادیث وروایات65
آثار دنیوی از منظر احادیث وروایات66
موسیقی علنی در آخر الزمان 66
بی تفاوت شدن به ناموس 66
فرمان خدا به پیامبر 66
مرگ ناگهانی و قبول نشدن دعا67
سبب فقر و تهی دستی 67
غنا و موسیقی سبب نفاق67
برکت را می برد 68
محرومیت از رحمت خداوند68
عامل بی حیایی 68
عبد شیطان68
غناء وزنا 69
داخل نشدن فرشتگان70
سلب غیرت 70
قساوت قلب70
ایمن نبودن از نزول مصیبت 70
از گناهان کبیره 71
اتلاف وقت71
غنا و موسیقی حکم قمار را دارند71
موسیقی عامل گمراهی72
عامل فساد اخلاقی72
نوحه گری شیطان72
ناسپاسی حق تعالی73
سخن آلات موسیقی 73
آثار اخروی از منظر احادیث و روایات73
از آنچه شنیده شده ، پرسیده می شود 73
با روی سیاه محشور می شود 74
نظر رحمت به او نمی فرماید74
در روز قیامت در گوش او سرب می ریزند 74
در قیامت به صورت نابینا و گنگ و کر محشور می شود74
اگر در آن حال بمیرد ، بدترین حالات را خواهد داشت74
صدای دلربای درخت بهشتی را نخواهند شنید75
در آخرت جایگاه بدی خواهد داشت75
ملعون بودن خواننده75
دشمن خدا75
محروم از خوانندگان بهشت76
فصل پنجم : توصیه هایی برای جوانان 77
اهمیت وقت 80
ضایع ساختن استعدادهای80
توصیه های امام خمینی (رحمه الله علیه)80
برخی تاثیرات موسیقی بر جوانان82
عامل تنزل اقتصاد82
پرسش و پاسخ در مورد موسیقی و غنا از مراجع تقلید83
نظر به آیت الله مرعشی نحفی درباره غنا و موسیقی 83
آیت الله مکارم شیرازی 84
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی 84
نکته قابل تاًمل85
موسیقی غربی در ایران86
نتایج تحقیق87
پیشنهاد88
فهرست منابع ومآخذ89