طراحي و برنامه ريزي منابع و امكانات ساخت و توليد (MRPII) را مي توان بعنوان روشي براي طراحي و برنامه ريزي مديريتي، اجرا و كنترل فعاليت توليدي تعريف كرد. MRPII توسط شركتهاي توليد كننده ابداع و اختراع شد اما در اكثر صنايع غير توليدي نظير صنايع خدماتي و توزيع كننده نيز عموميت يافته است. MRPII در يك حلقه بسته يا حلقه اي داراي فيدبك (پسفورد) بصورت يكپارچه درآمده و در پيش بيني تقاضا، برنامه ريزي توليد و زمانبندي توليد و كنترل فعاليت توليدي بكار گرفته مي شود. MRPII فلسفه اي براي طراحي و برنامه ريزي قانوني و رسمي است كه يك چهارچوب كاري براي يكپارچه سازي و بكارگيري جزئيات مديريتي را در اين كتاب ارائه كرده است.
MRPII شامل يكپارچه سازي داده هاي ورودي زياد توسط محاسبات طراحي و برنامه ريزي ظرفيت براي خروجيهاي مختلف اطلاعاتي است. اكثر شركتها از نرم افزار MRPII با هدف و كاربرد ويژه استفاده مي كنند كه مي تواند نيازهاي اطلاعاتي مربوط به اقدامات و كاربردهايي نظير خريد، محاسبه و حسابداري، ليست حقوق، توزيع و تجارت و فروش و مهندسي را برآورده كند. بسياري از كاربران MRPII نيازمند يك سياست جامع و كامل پيشرفت و تكامل توسط مديريت هستند. برخي از كاربران دريافته اند كه MRP براي ما و مطابق ميل ما كار نمي كند و معمولاً وقتي بكار گرفته مي شود كه شركت داراي سيستم هاي مديريتي پيشرفته و كامل براي سيستم اطلاعات مديريت كامپيوتري نيست.
طراحي منابع ساخت و توليد كه بخشي از طراحي و برنامه ريزي امكانات و تجهيزات است، در اوايل دهه 1960 براي اعمال و بكارگيري تكنولوژي كامپيوتري الكترونيكي در مديريت ساخت و توليد بكار گرفته شد. برخلاف تجربه در بكارگيري آن در حسابداري و روشهاي دستي از آن در مديريت ساخت و توليد كامپيوتري استفاده مي شود و بعنوان روشهاي غير متداول ad hoc در بسياري از شركتها بكار گرفته مي شود.
MRP در ابتدا «پردازش صورتحساب مواد» نام داشته و نرم افزار BOMP تكميل شده است. سازندگان تجهيزات ظهور عكس، سازندگان محصولات داراي پيچيدگي بالا بودند. اين محصولات داراي هزاران قطعه هستند كه برخي اصلي و برخي فرعي هستند. اين محصولات داراي چندين مرحله ساخت و توليد هستند كه داراي چندين سطح و مرحله توليدي هستند. تنوع زياد اين قطعات و اجزا سبب شده است كه گزينه ها و موارد زيادي را در اين فهرست قرار دهند. افرادي كه مسئول زمانبندي اين محصولات هستند نياز به ابزار و تجهيزات مديريتي براي ساده سازي ساختار در فرآيند هستند. يك مثال از اين محيط توليدي صنعت توليد ابزار و تجهيزات كشاورزي نظير شركت JI Case است كه در سال Joseph orlicky , 1961 برنامه ريزي و طراحي ابزار و امكانات را انجام داد. شركت JI Case ابزار و تجهيزات سنگين متعدد و متنوعي براي صنعت ساختمان توليد كرده است. از آن جمله مي توان به بولديزر، گرايدر و ديگر تجهيزات پاكسازي زمين اشاره كرد. اقدام اوليه در اين رابطه، ابتكار و اختراع يك سيستم منطقي و عقلاني براي تجهيزات و امكانات و مديريت منابع است. Orlicky كتاب كلاسيك كنوني «now-classic» MRP را در سال 1975 منتشر كرد كه مربوط به فرمول نويسي و قاعده مند كردن منطق محاسباتي براي برنامه ريز و طراحي تجهيزات و امكانات مستقل از تقاضا است. Oliver weight كتاب مديريت و فهرست كالا در عصر كامپيوتر را در سال 1974 منتشر كرد. كه در آن نحوه غلبه بر سيستم هاي غير متداول و غيرقانوني مطرح شده است. در كتاب wight چگونگي اينكه MRP مي تواند طبق مديريت منابع و امكانات و روشها بسط و گسترش داده شود، تشريح شده است.
-
اقدامات مديريتي تغيير يافته MRP
چنانكه تصور و درك سيستم هاي اطلاعاتي مديريتي توليد و ساخت در كتابهاي wight و orlicky توضيح داده شد، بسياري از اختصارات و اصطلاحات براي توضيح ايده ها و طرحهاي جديد مطرح شدند تا بتوان ايده آلهاي گذشته را با مفهوم و تعريفي مجدد مطرح كرد. امروزه، اختصارات MRPI , MRP در رابطه با تجهيزات و امكانات پايه اي و اصلي بكار مي رود و MRPII ايده و طرح وسيع تري است كه توسط wight براي يكپارچه كردن داده ها، محاسبات و سياستها ارائه شده است. مديراني كه از منطق و قانون MRP شناخت و آگاهي دارند مي دانند كه روشي كامل است كه محدود به ساخت و توليد است. اصطلاح MRPII نيز بعنوان روشي عمومي براي برنامه ريزي و زمانبندي مبتني بر زمان در استفاده از منابع و امكانات مطرح است. تلاشهاي اوليه در جهت مديريت ساخت و توليد كامپيوتري صورت گرفته است. ابتدا تعيين شد كه روشهاي مديريت شركت بايد منطبق و هماهنگ با MRP باشند. مقاومت اوليه در برابر MRP در شركت ها متفاوت بود و MRP براي ما «در ابتدا»كاربرد نداشت. ارزيابي و بررسي MRP نشان دادند كه شركتهاي معدودي در اصول و قوانين مديريتي داراي تفاوت و اختلافهاي جدي هستند. امروزه يك روش كلي و عمومي براي انتخاب بسته هاي نرم افزاري تجاري وجود دارد. اين بسته ها به گونه اي هستند كه به كمترين اصلاح و بازنگري نيار دارند. اين امر مربوط به اين مزيت است كه نرم افزار كامپيوتري MRP با بالاترين سطح طراحي مي شود و به گونه اي است كه با دانش كاربري (در سطح متوسط) بتوان از آن استفاده كرد. در سطوح بالاي مديريتي اكنون اين نگرش ايجاد شده كه مي توان از MRP بهره گرفت و از مزاياي سيستم مديريتي MRP استفاده كنند. هر فردي در يك شركت بايد داراي دانش و آگاهي از سيستم مديريتي MRP باشد زيرا به نحوي با آن مرتبط هستند. MRP از مدل پائين به طرف بالا به جاي مدل متداول بالا به طرف پائين از نظر سطوح افراد استفاده مي كند. اين مدل مديريتي در ايالات متحده بمنظور كنترل داده ها و مديريت اجرايي بكار گرفته شده است. يك طرح رايج و متداول در دهه هاي 1980 , 1970 اين بود كه چگونه سطح بالاي مديريتي را براي حفاظت MRP بكار گرفت؟ بنابراين مديريت بوسيله درك مستقيم برحسب موقعيت و جايگاه بكار مي رود و بعنوان يك روش بازبيني و تجديد نظر مديريت پائين به بالا مطرح است كه بر پايه داده هاي كامپيوتري ارائه مي شود و توسط همه كارمندان در كليه سطوح شركتها مورد استفاده قرار مي گيرند.
-
MRP بعنوان يك سيستم اطلاعاتي مديريت امكانات و تداركات
اجزا و مؤلفه هاي مهم بكارگيري MRPII ، طراحي و برنامه ريزي امكانات (MRP) ، برنامه ريزي تجهيزات و تداركات (CRP) و برنامه ريزي امكانات توزيع (DRP) هستند. در حال حاضر، يك تفاوت ويژه بين MRP و DRP وجود دارد اگرچه از نظر منطق و اصول مي توان آنها را شبيه هم در نظر گرفت. اصطلاحات MRP و DRP مي توانند مفاهيم و اصطلاحات جديدي را مطرح كنند، نظير DRP كه سطح وسيعي از اطلاعات را با خود بهمراه دارد. DRP مي تواند بعنوان برنامه ريزي و طراحي بطرف بالا برحسب MRP مطرح شده و سطوح برنامه ريزي اصلي مربوط به مراكز توزيعي به گونه اي طراحي شده اند كه مستقل از تقاضاي مشتري هستند. بصورت مؤثر، آزمايشات رده بندي APICS CPIM در سال 1992 انجام شده 2 معيار آزمايشي «طراحي و برنامه ريزي ملزومات و امكانات» ، «مديريت منابع و امكانات» با يكديگر تركيب شدند تا «مديريت منابع و ظرفيتها» را در ادامه با «كنترل فرآيند توليدي» تركيب كرده و برنامه ريزي منابع و امكانات را انجام دهند. اين توزيع مجدد سبب ايجاد تحول در محاسبات MRP/CRP پايه اي و اصلي شده است.
-
طراحي و برنامه ريزي تجهيزات و ملزومات مواد اوليه
MRP بمنظور ارائه يك ابزار طراحي و برنامه ريزي سازمان يافته براي شركتهاي توليد كننده، پيشرفت و تكامل يافته است. در اصلي ترين و پايه اي ترين شكل آن MRP ، مجموعه محاسباتي است كه زمانبندي و برنامه ريزي توليد اصلي (MSP) را بعنوان داده ورودي پذيرفته و توسط آن طراحي و برنامه ريزي متناسب با تاريخ و مقادير هر يك از ملزومات و مواد اوليه را محاسبه كرده است. علاوه بر MPS ، داده هاي مربوط به توازنهاي فهرست كالا و موجودي، مدت زمان بين سفارش و دريافت كالاي مربوطه و مقادير هر مورد توسط محاسبات پايه اي و اصولي بدست مي آيند. نتيجه بدست آمده از اين برنامه ريزي حمايت و پشتيباني مطلوب از محصولات است. بدين ترتيب فرآيند مونتاژ محصولات توليد شده در زمان محاسبه شده و تعيين شده صورت مي گيرد.
و تمامي موارد سفارش داده شده و خريداري شده طبق تاريخ مقرر دريافت و بكار گرفته مي شوند. در روش شناسي تكنيكي و فني، MRP يك مدل طراحي و برنامه ريزي قطعي و جبري است. نتايج هر مرحله در محاسبه بصورت مستقيم توسط مرحله قبلي تعيين مي شوند و اين امر توسط توزيع احتمالاتي بكار رفته براي هر متغير انجام مي شود. روش به گونه اي است كه متغير در حوزه وسيعي از داده ها، مقداردهي مي شود. مدل MRP جبري براي فعاليتهاي ساخت و توليد روز به روز مفيد و كارآمد است. در روش شناسي فني، MRP يك مدل طراحي و برنامه ريزي قطعي و جبري است. محاسبه زمانبندي MRP بصورت طبيعي و با استفاده از كامپيوتر الكترونيكي و بسته نرم افزاري MRP صورت مي گيرد. علاوه بر نرم افزار، فايلهاي خاصي براي كامپيوتر لازم هستند تا عمليات قابل اجرا شود. اين فايلها حاوي داده هايي هستند كه اكثر شركتهاي توليد كننده از آن بهره مي گيرند. ابتدا، فايل زمانبندي و برنامه ريزي توليد اصلي مورد نياز است. اين فايل، عبارتي است كه مستقل از همه موارد درخواست محصولات كامل و امكانات اضافي و موارد خدماتي مي باشد. مورد دوم يك عامل اصلي يا بخشي از فايل اصلي است. اين فايل منبع و منشاء تعادلهاي يك طرفه و داده هاي وضعيت است. همين طور داده هاي زماني لازم براي توليد يك محصول در صورت تخمين زمان لازم، ارائه مي شوند. در عمل بسياري از مردم به زمانهاي تقريبي مراجعه و استناد مي كنند. بسياري از شركتهاي سازنده داده هاي مرتبط با اين موارد را نگهداري مي كنند. با اين داده هاي ارائه شده، مي توان محاسبه طراحي و برنامه ريزي مواد خام را انجام دهند. محاسبه MRP پايه اي تنها شامل توابع جبري اوليه است. اما داراي عملياتهاي تكراري است كه داراي كاربردهاي عملي است. محاسبه دستي توسط دانشجويان MRP ترجيح داده مي شود، زيرا بدين وسيله آنها مي توانند درك و شناخت كاملي از طراحي و برنامه ريزي پله اي پيدا كنند.