بررسي عملكرد خانواده در كنترل خشم نوجوانان دختر و پسر (15-18) شهر تهران
چكيده :
پژوهش حاضر جهت بررسي عملكرد خانواده در كنترل خشم نوجوانان دختر و پسر (15-18) شهر تهران مي‌باشد.
جامعه آماري اين تحقيق كليه دانش آموزان دبيرستانهاي شهر تهران در سال تحصيلي 87-86 مي‌باشند كه از اين تعداد، 100 نفر روش نمونه گيري خوشه‌اي به عنوان نمونه انتخاب شدند.
روش پژوهش بكار رفته در اين پژوهش روش همبستگي است و به منظور جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه عملكرد خانواده (FAD) و پرسشنامه خشم انپيلبرگر استفاده شد به منظور تجزيه و تحليل داده‌هاي اين تحقيق از روشهاي آمار توصيفي و استنباطي استفاده شده است آمار توصيفي شامل محاسبه فراواني و درصد و ارائه جداول و نمودار مي‌باشد و روشهاي آمار استنباطي شامل همبستگي و آزمون معنادار بودن تفاوت بين دو ضريب همبستگي در نمونه‌هاي مستقل مي‌باشد.
نتايج حاكي از اين است كه در عملكرد خانواده بين ميانگين نمرات آزمودنيهاي دختر و پسر تفاوت معني داري ديده نشد و در كنترل خشم آزمودنيهاي دختر به طور معني داري نمرات بالاتري نسبت به آزمودنيهاي پسر داشتند. بين عملكرد خانواده و كنترل خشم آزمودنيهاي پسر و بين عملكرد خانواده و كنترل خشم در كل آزمودنيها داراي ضرايب منفي و معنادار مي‌باشد.
فصل اول
مقدمه (بررسي عملكرد خانواده در كنترل خشم نوجوانان)
خانواده[1] نخستين گروهي است كه به صورت طبيعي وجود داشته و جامعه بر آن بنا شده است. كه بوسيله ازدواج زن و مرد تشكيل مي‌شود و با تولد فرزندان تكامل مي‌يابد.
اكثر افراد در خانواده بدنيا مي‌آيند و در خانواده نيز مي‌ميرند. خانواده مثالوده حيات اجتماعي محسوب مي‌شود. كه گذشته از وظيفه تكثير نسل و كودك پروري، براي بقاي نوع بشر وظايف متعدد ديگري از قبيل توليد اقتصادي، فرهنگ پذير كردن افراد را نيز بر عهده دارد. بنابراين خانواده عامل واسطه‌اي است كه قبل از ارتباط مستقيم فرد با گروهها، سازمانها و جامعه نقش مهمي در انتقال هنجارهاي اجتماعي به وي ايفا مي‌نمايد.
مهمترين عامل اجتماعي شدن در زندگي هر انسان تجارب دوران كودكي وي در محيط خانواده است. فضاي خانواده آكنده از مهر و محبت، فداكاري و گذشت، صميميت و گرمي و در عين حال گاهي توام با حسادت ورشك، دشمني و كينه توزي، نفرت و خشم است. كودكان در جريان اجتماعي شدن اينگونه عواطف را در كنار والدين خود تجربه مي‌كنند. اعضاي خانواده آنقدر به هم وابسته‌اند كه هر نوع مشكل يا مسئله يك عضو خانواده به طور مستقيم يا غير مستقيم بر زندگي ساير اعضا تاثير مي‌گذارد.
يكي از مشكلات رايج قرن حاضر در خانواده‌ها، مسئله خشم[2] و عصبانيت است در واقع بسياري از اشخاص به دلايل شناخته شده يا ناشناخته درگير بحران خشم هستند. اما به راستي خشم چيست؟ علل و ريشه‌هاي عصبانيت چيست؟
خشم و پرخاشگري[3] هيجانهاي جهانشمولي هستند كه در همه فرهنگها ديده مي‌شوند. و يكي از شايعترين مشكلات رفتاري هستند كه موجب ناراحتي و پريشاني ديگران مي‌شوند و بهداشت رواني جامعه را مختل مي‌كنند (نمازي 1377)
نگاهي كوتاه به جهان اطراف به ما نشان خواهد داد كه همان گونه كه يكي از علماي اجتماعي معاصر گفته است:[4] «عصر ما عصر پرخاشگري است». بخش عمدة اخبار راديو و تلويزيون شرح و نمايش خشونتهايي است كه در نقاط مختلف جهان از سوي انسانهايي نسبت به انسانهاي ديگر اعمال مي‌شود. كشتارهاي جمعي، قتلهاي انفرادي، تجاوز، تبعيض، محروم كردن از حقوق اوليه، همه و همه گوياي چهرة خشن و زشت انسان نسبت به همنوعان خود اوست و جاي تعجب نيست كه عالم اجتماعي ديگري گفته است:[5] «ما رفتارهاي خشن انسانها را نسبت به يكديگر حيواني مي‌خوانيم، ولي بررسي خشونتهاي انسان نسبت به انسان نشان مي‌دهد كه به كار بردن صفت حيواني در مورد اين گونه رفتارها در واقع توهين به حيوانات است.» در حقيقت هم هيچ حيواني نسبت به هم نوع خود تا اين اندازه بي رحم و تا اين اندازه خشن نيست (كريمي، 1377).
در طي بيست سال گذشته، برنامه‌هاي كنترل خشم افزايش يافته است (دل و كيرواليري، 2003). هدف كنترل خشم كاهش احساسات پرخاشگرانه و برانگيختگي فيزيكي است كه خشم آن را بوجود مي‌آورد. روشهاي متعددي براي كنترل خشم مطرح شده است كه از ميان آنها مي‌توان رفتار درماني شناختي، شناخت درماني، جرات آموزي، آرامش آموزي، آموزش مهارتهاي حل مساله، درمان دارويي و درمانهاي مركب را نام برد. پژوهشهاي متعددي در مورد كنترل خشم صورت گرفته، شور[6] و اسپيواك[7] (1980) در پژوهشهاي خود نشان دادند كه ارائه مداخلات زود هنگام به دانش آموزان باعث كاهش پرخاشگري آنها مي‌شود. (رافعي 1383)
بيان مسئله
در بين نهادهاي مختلف اجتماع، كانون مقدس خانواده به عنوان بهترين تجلي گاه فرهنگ حاكم بر ساير نهادها، محل ارضاء نيازهاي مختلف جسماني و عقلاني و عاطفي شناخته شده است.
كانون خانواده پناهگاه و كانون ويژه‌اي براي نيازهاي عاطفي، حل مشكل، روابط سالم و فرآيند نقشهاي خانوادگي مي‌باشد، خانواده چه از ديدگاه خويشاوندي، پيوندهاي عاطفي و يا وابستگي ساختار آن با جامعه، مورد توجه قرار مي‌گيرد، هر جا كه امكانپذير يا سودمند تشخيص داده شود، در مجموع رده بندي اجتماعي جايگاهي به آن اختصاص داده مي‌شود. البته اين رده بندي نه در قالب طبقات بلكه به شكل قلمروهاي فرهنگي است و همچنين همه مذاهب به گونه‌هاي متفاوت اهميت خانواده و چگونگي تشكيل اين كانون، رفتار و وظايف هر يك از اعضاء آن را مشخص كرده‌اند (بخاريان، 1374)
خانواده نقش بسيار مهمي در رشد و پيشرفت توانائيها و استعدادهاي اعضاي خود دارد، و به عبارت ديگر نقش و وظايفي كه هر يك از اعضاء خانواده بر عهده مي‌گيرند در تقابل نزديك با يكديگر بوده و ايفاي نقش هر يك از اعضاء مي‌تواند موجبات رشد و تعالي خانواده را فراهم كند.
مسئله اساسي در پژوهش حاضر بررسي عملكرد خانواده و رابطه آن با كنترل خشم نوجوانان مي‌باشد و منظور از عملكرد خانواده كيفيت روابط خانوادگي و روابط عاطفي پدر و مادر كه در بروز انحرافات و بيماريهاي رواني نقش دارد مي‌باشد. در خانواده‌هايي كه والدين با يكديگر توافق ندارند، زمينة مناسب براي اختلال در خانواده ايجاد مي‌شود. اختلال در كاركرد خانواده، مشكلاتي را در منظومة خانواده ايجاد مي‌كند و در صورت تشديد مشكلات، خانواده را به سمت فروپاشي سوق مي‌دهد و بطور كلي افزايش ناراحتي‌هاي فكري، جسمي، عاطفي و عدم سلامت در جامعه ناشي از كاركرد مختل خانواده در درون خانواده مي‌باشد.
داويديان (1371) در اين رابطه مي‌نويسد : وجود بيمار رواني در خانواده مي‌تواند به كاركرد عادي و اقتصاد خانواده لطمه شديدي وارد كند، از نظر روابط انساني ساير افراد خانواده را در وضع نگران كننده‌اي قرار دهد و صرف نظر از مخارج هنگفت و صرف وقت، خانواده فشار رواني شديدي را تحمل مي‌كند.
سعادتمند (1376) در تحقيقي تحت عنوان بررسي رابطه بين كارائي خانواده و سلامت عمومي فرزندان به اين نتيجه دست يافت كه بين كارائي خانواده و فرزندان به علائم جسماني، اضطراب و اختلال خواب، اختلال در كاركرد اجتماعي و افسردگي رابطه معني دار وجود دارد.
[1] - Family
[2] - Anger
[3] - aggression
[4] - اليوت اروتسون
[5] - آنتوني استر
[6] - shure
[7] - spivack
برچسب ها:
بررسي عملكرد خانواده كنترل خشم نوجوانان دختر پسر شهر تهران