اهميت موضوع
قرآن كريم تجلي خداوند است، همانطوريكه بشر نمي تواند به شناخت خدا نايل بيابد نمي تواند به شناخت تجلي او، قرآن نيز نايل بيابد، بشر خودش نمي تواند به سادگي قرآن را بشناسد، انسان نيازمند هدايت است و قرآن هم كتاب هدايت. و ما نيازمند به معرفي خود قرآن هستيم.
شناخت قرآن از ديدگاه خود قرآن داراي چنان ضرورت بي بديل است كه هيچ منبع ديگري نمي تواند جايگزين شود. اهميت اين پژوهش وقتي روشن ميشود كه به نكات ذيل توجه كنيم:
1- نخست اينكه اگر بخواهيم در مورد قرآن كريم صحبت كنيم به اولين مساله اي كه برخورد مي كنيم اين است كه عقل و حواس ما نمي تواند به همة مراتب قرآن وقوف پيدا كند، عقل انسان با همة پيچيدگي هايش در برابر عظمت قرآن به زانو درمي آيد و ساكت مي نشيند.
2- ثانياً كلام الهي مانند صاحب كلام، بزرگ و فضائلش لايتناهي است كه انسان اين موجود محدود نمي تواند سخن را در مورد قرآن كمال برساند. بر اين اساس ما براي شناخت قرآن نيز بايد به خود قرآن مراجعه كنيم تا ابعاد آن را خود معرفي كند.
تبيين موضوع
قرآن كريم سخن خداوند[1]، ثقل اكبر، كتاب جاويدان راهنماي بشر[2] در تمامي عرصه هاي زندگي است. هيچ مساله اي در قرآن فروگذار نشده است.[3] در عظمت آن همين بس كه خود مي فرمايد: لو انزلنا هذا القرآن علي جبل لرأيته خاشعا متصدعا من خشيه الله.[4]اگر اين قرآن را بر كوهي نازل كرده بوديم، مسلماً او را مي ديدي كه خاشع و از ترس خدا متلاشي ميشود. و يا اينكه رسول اكرم (ص) ميفرمايند: «فضل القرآن علي سائر الكلام كنضل الله علي سائر خلقه»[5] يعني برتري قرآن بر ديگر سخنان همچون برتري خداوند بر خلق خود اوست.
قرآن كريم بزرگترين هديه الهي است براي انسانها كه ايشانرا به سوي سعادت جاوداني هدايت ميكند. قرآن مهمترين دليل بر حقانيت اسلام و رسالت پيامبر گرامي (ص) كه همواره با بيان اعجاز آميزش حجت را بر همة آدميان تمام ميكند[6]. «هنگاميكه قرآن به توصيف خود مي پردازد افقهايي از شناخت را در برابر ما مي گشايد كه چون به پژوهش بيشتر در آنها ميپردازيم مي توانيم از خصايص قرآن و صفات عالي و كمالي آن آگاه شويم. در فهم كتاب خدا بايد از خود قرآن مدد گرفت. هيچ بعدي از معرفت نيست كه راهنما و بينه اي از آن در اين كتاب آسماني نباشد.[7]»
قرآن كه مبين هر چيز است نمي تواند مبين خود نباشد. و اين رساله به تبيين قرآن از ديدگاه خود قرآن اختصاص داده شده است.
براي شناخت قرآن راههاي مختلف و معرفهاي مختلفي وجود دارد. راه عقلي، تاريخي و سندي و … يكي از معرفها هم خود قرآن است كه به بهترين وجه خود را معرفي كرده است. اين رساله بر اساس اين معرف كار خود را شروع كرده است.
پيشينة موضوع:
بديهي است كه متن اصلي خود قرآن ميباشد و پس از آن قديميترين منابع روايات تفسيري و متون تفسيري اسلامي است و از صدر اسلام تاكنون دربارة قرآن پژوهشهاي بسياري شده و مطالعات گوناگون انجام شده است و هر كدام از آنها از جهتي قرآن را بررسي كرده اند و دربارة آن ها سخن به زبان آورده اند و به حق هم اين پژوهش ها در خور توجه است اما درباره اين موضوع به طور خاص سير كتابهايي نگاشته شده است كه مهمترين آنها عبارتند از:
آشنايي با قرآن اثر استاد مطهري، قرآن حكيم و قرآن در قرآن اثر آقاي جوادي آملي و قرآن در قرآن اثر محمدباقر بهبودي سيري در علوم قرآن اثر يعقوب جعفري قرآن شناسي اثر آقاي مصباح يزدي.
سوالات اصلي و فرعي تحقيق:
1- تعريف لغوي و اصطلاحي قرآن چيست؟
2- اسامي و نام هاي قرآن در قرآن كدام است؟
3- ويژگي هاي قرآن از ديدگاه قرآن كريم كدام است؟
4- آموزه هاي قرآن را بنويسيد؟
5- شيوه هاي پيام رساني قرآن چيست؟
6- آداب قرائت قرآن چگونه است؟
7- رسالت قرآن چيست؟
8- مخاطبان قرآن چه كساني هستند؟
روش تحقيق:
اين تحقيق به روش كتابخانه اي صورت گرفته است كه با مراجعه به كتابخانه و بررسي كتب مختلف تدوين شده است.
چكيده
در اين تحقيق افزون بر فصل كليات كه مشتمل بر ضرورت و اهميت موضوع تبيين موضوع پيشينه است. داراي 7 فصل ديگر ميباشد. در فصل اول تعريف لغوي و اصطلاحي قرآن، فرقان، ذكر و كتاب آمده كه به قولي اين 4 لفظ اسامي قرآن مي باشند[8] و بقيه نام ها هم بررسي شده است.
در فصل دوم ويژگي هاي قرآن مورد بررسي قرار گرفته است. مانند ويژگي الهي بودن، حقانيت، رفع اختلاف و …
در فصل سوم آموزه هاي قرآن مطرح شده است كه حول 3 محور بيان شده: 1- طرح اعتقادات 2- آموزة اخلاقي 3- احكام
در فصل چهارم شيوه هاي پيام رساني قرآن گفته شده است. اينكه قرآن براي جلب توجه مخاطبان از چه روشهايي استفاده كرده يا به عبارت ديگر از چه روش هايي استفاده كرده كه مطلب بيان شده تأثير بيشتري روي مخاطب بگذارد.
در فصل پنجم آداب قرائت قرآن بيان شده است. اينكه براي قرائت بهتر با چه آدابي بايد همراه باشد.
در فصل ششم هم رسالت قرآن گفته شده است كه مهمترين رسالت قران انذار و هدايت است. و در فصل هفتم هم مخاطبان قرآن اينكه خطابهاي قرآن براي تمام مردم است ولي مردم در برابر اين خطابها چند دسته ميشوند.
واژگان كليدي
قرآن. فرقان. ذكر. كتاب
[1] حم «تنزيل الكتاب من الله العزيز الحكيم» غافر 1 و 2
[2] شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن هدي للناس. 185 بقره
[3] لارطب ولي يابس الافي كتاب مبين. انعام 59
[4] حشر 21
[5] شناخت قرآن، سيد ابوالقاسم خويي- صادق نجمي و هاشم هريسي. اول- شعبان 1402- مدينة العلم- قم، ص 12
[6] معارف قرآن، محمدتقي مصباح يزدي، موسسة در راه حق. قم. پائيز 67. اول. ص 10
[7] تفسير هدايت- سيد محمدتقي مدرسي- ترجمة احمد آرام- انتشارات آستان قدس- مشهد- 77 ج 1 ص 25
[8] قرآن شناسي- محمدتقي مصباح يزدي. نگارش محمود رجبي. موسسة آموزش و پژوهش امام خميني (ره). پائيز 80. تهران. ص 35
برچسب ها:
قرآن در قرآن