چکیده
مقدمه
فصل اول
کلیات (طرح تحقیق)
1- 1- تعریف و تبیین موضوع (بیان مسأله)
1-2- اهمیت و ضرورت مسأله
1-3- اهداف تحقیق
1-3-1- هدف کلی
1-3-2- اهداف جزئی:
1-4- پیشینه تحقیق
1-5- سوال های تحقیق
1-5-1- سوال اصلی
1-5-2- سوالات فرعی
1-6- فرضیه های تحقیق
1-6-1- فرضیه ی اصلی
1-6-2- فرضیه های فرعی
1-7- روش تحقیق
1-8- ساختار تحقیق
1-9- واژگان کلیدی تحقیق
1-10- محدودیت ها، مشکلات و موانع تحقیق
فصل دومشیطان
مقدمه
1-1- معنای لغوی و اصطلاحی شیطان
1-2- نام ها ی شیطان
-2-1- ابلیس:
1-2-2- جن:
1-2-3- مَلِک:
1-2-4- نَفس:
1-2-5- وسواس:
1-2-6- خَناس:
1-2-7- رجیم:
1-2-8- عِزازيل:
1-2-9- حارث:
1-2-10- صاغِر:
1-2-11- مَذئُوم و مَدحوره:
1-2-12- مَذموم:
1-2-13- غَوي:
1-2-14- عِفريت:
1-2-15- مارِد و مَريد:
1-2-16- شَيصَبان:
1-2-17- ابو مُره
1-2-18- ابو خَلاف.
1-2-19- ابو لُبَيني:
1-2-20- ابوالجن (ابو الشیاطین) است.
1-3- فرزندان شیطان
1-3-1- «ولها يا وَهان»
1-3-2- «أبیض»
1-3-3- «دَهّار یا وهّار»
1-3-4- «قَنذَر»
1-3-5- «رَکتبور» (زلنبور)
1-3-6- «هَفاف»
1-3-7- «ثَبَر»
1-3-8- «أعور»
1-3-9- «داسِم»
1-3-10- «مُطرش»
1-3-11- «تَمریح»
1-3-12- «قَزَح»،
1-3-13- «زوّال»
1-3-14- «لاقِیس»
1-3-15- «مُتکوَّن»
1-3-16- «مُذهَّب»
1-3-17- «خِنزب»
1-3-18- «مِقلاص»
1-3-19- «طَرطَبه (لُبینی)»
1-4- صفات شیطان
1-4-1- عمر طولانی شیطان:
1-4-2- کفر شیطان:
1-4-3- تکبر و غرور:
1-4-4- رانده شدن از درگاه الهی:
1-5- فلسفه آفرینش شیطان
1-6- شيطان از ديدگاه اديان مختلف
1-6-1- شیطان در یهودیت
1 -6-2- شیطان در مسیحیت
1-6-3- شیطان در زرتشت
1-6-4- شیطان در مذهب بودایی
1-7- نتیجه گیری
فصل سوم
انسان
مقدمه
3-1- معنای واژه ی انسان
3-2- انواع انسانها
3-2-1- نعمت دادگان:
3-2-2- مغضوب علیهم:
3-2-3- ضالین:
3-3- ضرورت انسان شناسی
3- 4- فلسفه آفرینش انسان
3-4-1- عبادت:
3-4-2- امتحان:
3-4-3- خلافت و جانشینی:
3-4-4- غفلت اکثریت:
3-5- اختیار و اراده در انسان
3- 6- نتیجه گیری
فصل چهارم
رابطه انسان و شیطان از دیدگاه قرآن و روایات
مقدمه
4-1- رابطه انسان و شیطان
4-2- عوامل موثر در گمراهی انسان
4-2-1- شیطان:
4-2-2- هوی و هوس:
4-2-3- دوستان ناباب:
4-2-4-گروهی از جن و انس:
4-2-5- مجرمان و گناهکاران:
4-2-6- ثروت و فرزندان:
4-2-7- تهاجم فرهنگی:
4-2-8- احساس بی نیازی:
4-2-9- هم نشینی با محیط نامناسب:
4-2-10- نداشتن هدف و انگیزه در زندگی:
4-2-11- بی احتیاطی در شبهات:
4-2-12- غفلت:
4-3- ویژگی ها ی فریب شیطان
4-3-1-گام به گام بودن:
4-3-2- نرم افزاری بودن:
4-3-3- همه جانبه بودن:
4-4- دام ها و گام های شیطان
4-4-1- دنیا:
4-4-2- زنان(جنسيت و جذابيت هاي زن؛ نه خود وجود زن):
4-4-3- تفرقه:
4-4-4- قضا کردن نماز:
4-4-5- جلوگیری از نیکی به مومنین:
4-5- راه های نفوذ شیطان
4-5-1- نسیان وفراموشی:
4-5-2- ایجاد آرزوهای واهی:
4-5-3- ایجاد بغض وکینه:
4-5-4- ایجاد ترس
4-5-5- تزئین اعمال بد:
4-5-6- ایجاد حزن واندوه:
4-5-7- ضعف اعتقادی:
4-5-8- ضعف های اخلاقی (صفات بد اخلاقی):
4-5-8-1- عُجب:
4-5-8-2- تکبر:
4-5-8-3- حسادت:
4-5-8-4- خشم و غضب:
-5-8-5- ناامیدی از رحمت خدا:
4-6- راههای مقابله با ترفند های شیطان
4-6-1- ذکر و یاد خداوند:
4-6-1-1- بلند گفتن ذکر مبارک «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»:
4-6-1-2- ذکر «لا إله الا الله»:
4-6-2- استغفار
4-6-3- روزه گرفتن:
4-6-4- صدقه دادن:
4-6-5- خردورزی:
4-6-7-توکل به خداوند:
4-6-7- استعاذه:
4-6-8- خوف از خدا:
4-6-9- در محضر خدا بودن:
4-6-10- نماز:
4-7- دشمنان شیطان
4-8- نتیجه گیری
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهاد های تحقیق
5- 1- نتیجه گیری
5-2- پیشنهادهای تحقیق
الف) مبتنی بر نتایج تحقیق
ب) توصیه به محققان دیگر
پیوست ها
منابع و مآخذ
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی دیدگاه اسلام در رابطه با انسان و شیطان انجام و در آن تلاش گردیده تا به این سوال پاسخ داده شود که از نظر اسلام چه رابطه ای بین انسان و شیطان وجود دارد؟ تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی و روش بکار رفته در این مطالعه، اسنادی(کتابخانه ای) و جمع آوری اطلاعات و مطالب از طریق فیش برداری بوده است. نتیجه این بررسی ها نشان داده است که وجود شیطان در هدفمندی نظام آفرینش بی خیر و بی سبب نیست زیرا وجود شیطان برای اضلال، در همین حد که با اختیار و آزادی انسان ها ناسازگار نباشد، در نظام احسن جهان هستی سودمند است؛ زیرا اگر وسوسه نبود و راه گناه بسته بود، پیمودن صراط مستقیم حتمی می شد و با ضرورت اطاعت و امتثال دستورهای خداوند، زمینه ای برای اعزام انبیاء و ارسال کتابهای آسمانی نبود. از نظر منطق قرآن که کتاب هدایت و حق است شیطان کوچکترین نقش و تأثیری در سلب اختیار و آزادی از انسان ندارد و هیچگاه سرنوشت شوم و سیاه و فرجام تاریک انسان ها نباید به دخالت و تأثیر مستقیم شیطان نسبت داده شود. نه تنها شیطان هیچ نقشی در ربودن حق انتخاب انسان ها ندارد بلکه در پرتو ایمان و باور داشتن حق و حقیقت و خدا در مصونیت مطلق قرار می گیرد و هیچ نقطه آسیب پذیری در دل و جان او نسبت به تلقینات شیطان پیدا نخواهد شد. نه تنها شیطان بلکه محیط خانوادگی و اجتماعی و باورهای خویشان و بستگان نیز بهانه ای برای محکوم بودن انسان نسبت به سرنوشت خویش نیست. انسان در هر شرایطی آزاد و بهره مند از حق انتخاب است. و خود اوست که می تواند با بصیرت و شناخت حقیقت این موجود اغواگر و دامها و گامها و چگونگی مبارزه با ترفندهایش از ضربات احتمالی او پیشگیری نماید تا پیمودن صراط مستقیم برایش آسان گردد و در شاهراه توحید گام بگذارد.
کلید واژه: قرآن، انسان، شیطان، دشمن، رابطه.
مقدمه
دین اسلام با لحن جدی و خاص، حساسیت مسأله ی شیطان را به عنوان یک واقعیت مسلّم و انکارناپذیر و در کنار آن به انسان که خلیفه ی برگزیده مورد ستایش خداوند است که با سیطره بر آسمان ها و زمین و به دوش گرفتن امانت خداوندی، دارای ارزش بی نظیری در نظام تکوین است هشدارهای پی در پی داده است. انسان، دارای کرامتی ذاتی است که در میان نوع بشر، در دارا بودن آن تفاوتی نیست؛ اما با وجود موانع و مشکلات زیادی که بر سر راهش قرار گرفته و با وجود دشمنی سرسخت که قسم یاد کرده او را از راه راست دور سازد، این دارائی، برای بشر دائمی نخواهد بود. انسان نباید فکر کند که با پناه بردن لفظی به خداوند و لعنت فرستادن بر شیطان می تواند از شر او در امان بماند. در ابتدای این مسیر از دیدگاه قرآن و روایات ائمه معصومین مدد می جوییم تا حقیقت این موجود تاحدودی برایمان روشن گردد؛ موجود عجیبی که در عین اینکه از حواس ما پنهان است، تصرفات عجیبی در عالم انسانی دارد. دشمن درونی که از روز پیدایش بشر تا روزی که بساط زندگی آدمی در هم نوردیده می شود بلکه پس از مرگ او نیز در سرنوشت او دخیل است و تنها خلود انسان در عذاب دوزخ او را ارضاء می کند. این نوشتار با طرح مباحثی در پنج فصل درصدد ایجاد شناختی هر چند مقدماتی، از حقیقت «شیطان» و «انسان» و رابطه این دو موجود از دیدگاه اسلام است. و در این مسیر پر پیچ و خم، تنها از خدای تبارک و تعالی مدد می طلبیم که نیرو و توانی جز به خداوند تعالی نیست. و به تعبیر رسول خدا (صلوات الله علیه) راست ترین سخنی که تا کنون شاعری گفته است سخن «لبید بن ربیعه عامری» شاعر است که:
ألا کلُّ شیءٍ ما خلا الله باطل و کلُّ نعیم لا محاله زائلٌ
فصل اول
کلیات (طرح تحقیق)
1- 1- تعریف و تبیین موضوع (بیان مسأله)
خداوند بزرگ انسانها را خلق کرده برای اینکه با زندگی در دنیای مادی به راه سعادت و کمال دست یابند. برای طی طریق بایستی ابزار و موانع را شناخت و بررسی کرد تا آگاهانه در این مسیر قدم برداریم. یکی از بزرگترین موانعی که در مسیر زندگی انسان قرارگرفته و باعث گمراه شدن انسانها و به تباهی کشیدن آنها می شود موجودی شرور و پلیدی چون شیطان است. شیطان قدرتی است که از درون و برون انسان را تهدید می کند، دشمنی او همزمان با خلقت حضرت آدم (علیه السلام) شروع شده و همچنان ادامه دارد. در قرآن و روایات به صورت گسترده موضوع شیطان توصیف شده است تا انسان با روشن بینی و شناخت درست این دشمن را شناسایی کند. ما در این تحقیق درصدد بررسی و تبیین رابطه انسان و شیطان از دیدگاه آیات و روایات می باشیم تا به شناخت معنای شیطان، نام ها، فرزندان، صفات، فلسفه آفرینش شیطان، نظرات ادیان مختلف در این باره، ویژگی های فریب، دام ها و راه های نفوذ و راه های مقابله با ترفندهای شیطان و همچنین معنای واژه انسان، انواع انسانها، ضرورت انسان شناسی، فلسفه آفرینش انسان، اختیار و اراده و عوامل موثر بر گمراهی اش دست یابیم تا در نهایت دلیل دشمنی او را با انسان بفهمیم و راههایی را که شیطان برای نزدیک شدن به انسان و تاثیر در او و به انحراف کشیدنش انتخاب می کند را از لابه لای دستورات قرآن و روایات أئمه معصومین شناسایی کنیم.
1-2- اهمیت و ضرورت مسأله
از آنجایی که کار شیطان وسوسه کردن است، شیطان هیچگاه سرخود و بدون اجازه
نمی تواند در انسانها رسوخ کرده و آنها را گمراه کند پس این خود ما انسانها هستیم که نخواسته و ندانسته راههای نفوذ شیطان را فراهم می کنیم. اهمیت این مسأله در این است که اگر ما شیطان را بشناسیم و بدانیم که شیطان کیست؟ هدف از آفرینش او و انسان در چیست؟ عوامل موثر بر گمراهی انسان کدامند؟ کدام یک از رفتارهای ما باعث خوشحالی او و کدامین رفتار باعث رنجش او میشود؟ ویژگی ها و صفات و راه های نفوذ و دام ها و گام ها و راه های مقابله با ترفند های شیطان با تکیه بر آیات و روایات کدام است؟ می توانیم در موقعیتهای پیش بینی نشده با پناه بردن دائمی به خداوند و ارتباط پیوسته با او و توسل و ربط با اولیای الهی در مقابل او عکس العمل نشان داده و از ضربات احتمالی اش پیشگیری نماییم و او را تسلیم خود نماییم.
1-3- اهداف تحقیق
1-3-1- هدف کلی: شناسایی راه های برقراری ارتباط بین انسان و شیطان با تأکید بر آیات و روایات.
1-3-2- اهداف جزئی: علت گمراهی مردم از راه مستقیم الهی و گرفتار شدن در راه مغضوب الهی، آشنا نبودن و نشناختن ویژگی ها و دامها و گامهای شیطان است. لذا مشخص نمودن دیدگاه اسلام در رابطه با انسان و شیطان، عوامل موثر بر گمراهی انسان، شناخت ویژگی ها و دامها و گامها و راه های مقابله با ترفندهای شیطان با تأکید بر آیات قرآن و روایات از مهمترین اهداف جزئی این تحقیق می باشد.
1-4- پیشینه تحقیق
از آنجایی که موضوع ارتباط بین انسان و شیطان از دیدگاه آیات و روایات همواره مورد نقد و بررسی محققان بوده است و تاکنون تحقیق جامعی درباره این موضوع صورت نگرفته، از پژوهش هایی که در این باره انجام پذیرفته، می توانیم به تحقیق «حضور شیطان در زندگی انسان» از «محمدی رحیمی، 1386» که درباره ویژگی های شیطان و رابطه اش با انسان بحث کرده و پایان نامه ی «شیطان از دیدگاه آیات و روایات» از «رضایی، 1383» که به بررسی حقیقت شیطان در قرآن پرداخته است و تحقیق «ورطه های سقوط دام ها و شگردهای شیطان» از «عزیزی، 1372» که به شناخت مهالک و ورطه های خطر پرداخته، اشاره نماییم. لذا این مهم ما را بر آن داشت تا تحقیق جامعی پیرامون شناسایی حقیقت شیطان و انسان و فلسفه آفرینششان، اختیار و اراده، عوامل موثر در گمراهی انسان، رابطه انسان و شیطان، ویژگی های فریب، دام ها و گام ها، راه های نفوذ و راه های مقابله با ترفند های شیطان با تأکید بر آیات و روایات ارایه دهیم.
1-5- سوال های تحقیق
1-5-1- سوال اصلی
دیدگاه اسلام در رابطه با انسان و شیطان چیست؟
1-5-2- سوالات فرعی
1ـ با تأکید بر قرآن و روایات چه عواملی در گمراهی انسان ها موثرند؟
2- اختیار و اراده انسان نقشی در پیروی نکردن از اوامر شیطان دارد؟
3- با تأکید بر قرآن و روایات ویژگی ها و راه های نفوذ و گامها و راه های مقابله با ترفند های شیطان برای انسان ها کدامند؟
1-6- فرضیه های تحقیق
1-6-1- فرضیه ی اصلی
به نظر می رسد با پیروی از دستورات قرآن و أئمه معصومین (علیه السلام) می توانیم راههایی را که شیطان برای رخنه کردن در وجود انسان و به انحراف کشیدنش انتخاب می کند را شناسایی کنیم.
1-6-2- فرضیه های فرعی
1- به نظر می رسد که همیشه دو عامل درونی و بیرونی یعنی نفس اماره و شهوات از درون و شیطان از بیرون انسان را به سمت گمراهی می کشاند.
2- به نظر می رسد خداوند انسان را آفرید و به او اختیار و آزادی انتخاب داد به طوری که انسان در انتخاب خیر و شر آزاد است.
3- به نظر می رسد شیطان دارای ویژگی ها و راه های نفوذ و گامها و راه های است که برای هر کدام این دامهایش راههای مقابله ای هم وجود دارد.
1-7- روش تحقیق
روش تحقیق حاضر کتابخانه ای است و جمع آوری اطلاعات و مطالب از طریق فیش برداری بوده و تحلیل نیز توصیفی تبیینی می باشد.
1-8- ساختار تحقیق
پژوهش حاضر از چکیده و مقدمه و پنج فصل تشکیل شده است. در فصل اول کلیات (طرح تحقیق) مطرح شده است. در فصل دوم به معنای لغوی و اصطلاحی شیطان، نام ها، فرزندان، صفات، فلسفه آفرینش شیطان و شیطان در ادیان مختلف پرداخته شده است. در فصل سوم به شناخت معنای واژه انسان، انواع انسان ها، ضرورت انسان شناسی، فلسفه آفرینش انسان و اختیار و اراده در انسان پرداخته شده است. و در فصل چهارم که مهم ترین بخش تحقیق می باشد به بررسی رابطه انسان و شیطان، عوامل موثر در گمراهی انسان، ویژگی های فریب، دام ها و گام ها، راه های نفوذ و راه های مقابله با ترفند های شیطان و دشمنان شیطان از دیدگاه آیات و روایات پرداخته است. و فصل پنجم به نتیجه گیری، پیشنهادهای تحقیق، پیوست ها و منابع و مآخذ اختصاص یافته است.
1-9- واژگان کلیدی تحقیق
قرآن: قرآن مجید کتاب زندگى و نسخه ى تکامل آدمى است که از طریق وحی بر خاتم پیامبران نازل گردیده تا آحاد انسانها را به راه بندگی و کمال سعادت رهنمون باشد.
انسان: انسان اصلش «نسیان» است، و انسان چون با خدای خود عهدی بست و فراموش کرد، بدین نام، نامیده شد. معنای دیگر انسان اینست که می‌تواند بین خود و سایر مخلوقات اُنس و الفت برقرار کند.
شیطان: شیطان مفهومی عام دارد که شامل هر موجود متمرد و طغیانگر و خرابکار می شود خواه از جن باشد یا از انسان ها و غیر آن.
دشمن: دشمن، تنها آن نيست كه به خاك ميهن ما تجاوز كند، يا نقشه قتل و نابودى ما را بكشد، يا اموال ما را بدزدد. آنكه احساس مسؤوليت را از ما مىگيرد و در عوض، بىخيالى تزريق مىكند، دشمن است. آنكه گوهر یقین را مىرباید و به جاى آن شك و تردید تحویلمان مىدهد، دشمن ماست.
برچسب ها:
تحقیق درباره رابطه انسان و شیطان از دیدگاه قرآن کریم مقاله در مورد رابطه انسان و شیطان از منظر قرآن کریم