مقدمه:
«اي خداوند اي قديم احسان تو»
«آنك دانم و آنك ني هم آن تو»
«تو بفرمودي كه حق را ياد كن»
«زانك حق من نمي گردد كهن»
مثنوي معنوي، دفتر سوم
پروردگارا سپاس و ستايش ترا است كه با قلم قدرت، جامعه بشري را به زيور علم و دانش آراستي و انسانيت را در زير لواي فرهنگ و معارف، تعالي بخشيدي.
درود بي پايان و تحيّات پيوسته بر رسول و فرستاده گرامي تو حضرت محمد بن عبدا… (ص) و خاندان ارجمندش كه سراسر عمر، مساعي خود را جهت تعليم و ارشاد جوامع بشري- بدون هيچ وقفه- مصروف داشتند و آني از روشنگري و ايجاد بينش ديني باز نماندند.
بي ترديد خلقت همة موجودات جهان آفرينش، بر مبناي تغيير و تحول نهاده شده است. انسان نيز در تمام دوران زندگي خود، دستخوش تغييرات مداوم است.
نطفه جنين نوزاد كودك نوجوان جوان بزرگسال و پير، كه هر يك از اين مراحل متأثر از مرحلة قبل و مؤثر در مرحله بعد است. در كلام الهي بر اين مطلب اشاره شده است. انسان بيشتر عادات زندگي خود را در دوران كودكي كسب مي كند و تقريباً در اين مرحله كه كيفيت سازگاري با محيط را فرا مي گيرد تا آنجا كه تمام مكاتب روان شناسي در اين باره توافق دارند كه دوران شير خوارگي و كودكي، در تعيين و شكل دادن رفتار و رشد، منش آينده داراي اهميت فوق العاده اي است.
توجه به كودك و عالم كودكي، آن چنان در قرن معاصر فزوني يافته است كه برخي از مربيان بزرگ پيشگويي كرده اند كه اين قرن «قرن كودك» خواهد بود.
نيمه دوم قرن بيستم را مي توان «عصر كودكان» ناميد تقريباً در سراسر جهان به ويژه در كشورهايي كه به توسعه اجتماعي و اقتصادي مطلوبي دست يافته اند، بخش مهمي از منابع مادّي و معنوي، صرف توجه به مسائل كودكان و حمايت رواني، جسمي آنها مي شود.
علم روان شناسي ثابت كرده است كه نوزاد به محض تولد- و حتي پيش از آن- شديداً تحت تأثير محيط پرورشي خود قرار مي گيرد و از خلال فرايند جامعه پذيري نه تنها ارزش هاي رايج را فراگرفته و به گونه اي با آنها انطباق مي يابد بلكه شديداً از هر گونه اختلال و نارسايي محيطي كه چه بسا در بزرگسالان نفوذ چنداني ندارد متأثر مي شود، در همان حال، كودك به دليل ناتواني جسمي و نياز به پشتيباني رواني، در موقعيتي نيست كه بتواند مزايايي را كه جامعه براي او در نظر گرفته است بشناسد .
از آن جا كه فرزندان، در دوران زندگي خود مراحل مختلفي را طي مي كند و در هر مرحله نيازهاي متفاوت و ويژه اي دارند، با آشنايي اين مراحل و برخورداري از مهارتهاي لازم مي توان حقوق واقعي فرزندان را تضمين نمود.
بيان مسأله :
اسلام دين چند بعدي و همه جانبه است و حقوق متقابل در آن رعايت شده است و لذا هر گونه كه والدين داراي حقوقي بر فرزندان هستند فرزندان نيز حقوقي بر گردن والدين دارند.
دين مقدس اسلام در هزار و چهار صد سال پيش با بيان حقوق كودكان و شيوه هاي تربيتي آنان، گام اساسي برداشته و رهنمودهايي ارايه نموده كه مي تواند منشور حقوق جهانيان باشد.
اولين رهنمودهاي دين مقدس اسلام به دوران جنيني كودك بر مي گردد زيرا سرنوشت هر انساني به سالهاي قبل از تولد او و شرايط محيطي و تربيتي والدين بستگي دارد.
بعد از ولادت كودك حقوقي نيز به او تعلق مي گيرد كه دستورات ديني در اين مورد چنين است.
1- خواندن اذان و اقامه در گوش كودك 2- نامگذاري به نام هاي نيكو و زيبا 3- تغذيه و بهداشت. كه بهترين غذا را براي كودك كه حق طبيعي و شرعي اوست شير مادر معرفي مي كند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
كليات 1
مقدمه 3
بيان مسأله 3
اهميت مسأله 4
سؤال اصلي تحقيق 4
سؤال فرعي تحقيق 4
فرضيه اصلي 4
فرضيه فرعي 4
پيشينة تحقيق 5
روش تحقيق 6
محدوديت ها و مشكلات تحقيق 6
چكيده تحقيق 7
اعتذار 8
فصل اول : ايام كودكي، اهميت انعقاد نطفه، ولادت و احكام آن
گفتار اول مفهوم كودكي 11
مفهوم اولاد 11
مفهوم نسب 12
گفتار دوم ايام كودكي در حقوق اسلام 13
شروع كودكي در حقوق اسلام 14
پايان كودكي در حقوق اسلام 15
گفتار سوم ملاك كودكي در حقوق ايران 19
شروع كودكي 19
پايان كودكي 20
اماره رشد و اثرات مترتب آن 23
گفتار چهارم حدود سني لازم به تفكيك موارد 25
سن ازدواج 26
سن كار 27
سن اعمال كيفر و مجازات 28
گفتار پنجم اهميت انعقاد نطفه 31
نسل پاك 32
مستحبات 34
مكروهات 36
گفتار ششم 1 : تولد و احكام ولادت 39
فرزند متعلق به كيست؟ 40
حقوق اوليه فرزندان 41
2 : مراسم اسلامي در زمان ولادت 43
غسل مولود 44
اذان و اقامه 44
مراسم تحنيك 45
تسميه 46
فصل دوم : حقوق كودك در قانون مدني
گفتار اول ثبت ولادت 53
اشخاصيكه مكلف به اعلام ولادت هستند 54
نحوة ثبت ولادت 54
ثبت ولادت اطفالي كه والدين آنها قانوناً ازدواج نكرده اند 56
گفتار دوم نگهداري و تربيت كودك 59
شير دادن طفل 59
آداب و احكام رضاع 62
گفتار سوم حضانت 78
تعريف حضانت 79
تغذيه طفل 80
حضانت هم حق و هم تكليف ابوين است 81
حضانت حق مشترك والدين 82
حدود حضانت در ابوين 85
حضانت جد پدري 87
حضانت طفل در صورت فوت ابوين 90
شروط حضانت 91
گفتار چهارم موانع در حضانت 92
ضمانت اجرا در حضانت 93
اعاده حق حضانت 93
عوامل سقوط حضانت 94
وجوب رعايت حضانت 98
گفتار پنجم نفقه از ناحيه والدين 100
مفهوم نفقه 101
نفقه از ناحيه والدين 101
نفقه فرزند از ديدگاه فقهاي اماميه 103
گفتار ششم ولايت 106
مفهوم ولايت 107
ولايت از ناحيه پدر و جد پدري 107
فصل سوم : حقوق كودك در آيات و روايات
گفتار اول حقوق كودك از نگاه قرآن 111
نظر اسلام درباره فرزندان 114
محبت به فرزندان و رعايت عدالت بين آنها 115
حق تربيت 116
حق و طلب فرزند 116
تعليم احكام ديني 117
تكليف و مسئوليت والدين 119
فرزندان شايسته تربيت كنيم 120
در انجام وظائف پدري 121
نكته اي در انجام وظائف پدر 123
مسئوليت مادري 123
نقش معنوي مادر 124
گفتار دوم حقوق كودك از نگاه روايات ائمه معصومين 125
حقوق كودك در هنگام خردسالي 126
ابراز محبت به فرزندان و رعايت عدالت بين آنها 127
احترام به فرزند 128
حق فرزند 129
تعليم و تربيت فرزند 129
گفتار سوم رعايت آداب و اخلاق در فرزندان 131
1 : از كودكي تا بلوغ 132
حقوق كودك 133
پاكدامني و عفت 143
عبادات تمريني 145
آداب اخلاقي فرزند از راه تشويق و تنبيه 148
مراحل تربيت 156
مدرسه و تعليم (معلم) 160
2 : رابطه والدين با فرزندان 169
روابط رفتار با فرزندان 170
تربيت صحيح فرزندان 173
حقوق فرزند از نظر امام علي (ع) و امام سجاد (ع) 175
حقوق فرزند از نظر فقهاء 176
نتيجه گيري 178
منابع و مآخذ 181
برچسب ها:
حقوق كودك در قرآن و سنت