نفت خام به طور معمول سیاه و یا قهوه‌ای تیره است، اما می‌تواند ته رنگی از رنگ‌های زرد، قرمز، برنزی و یا حتی سبز داشته باشد. این تنوع رنگ نشان دهنده ترکیبات شیمیایی خاصی هستند که منابع مختلف تشکیل نفت خام دارند. به عبارت بهتر این ترکیبات در شکل‌گیری نفت دخیل بوده‌اند. به عنوان مثال حضور فلزات و یا گوگرد منجر به روشن‌تر شدن رنگ نفت می‌شود.
نفت غیرمتعارف به انواعی از منابع نفتی گفته می‌شود که با روش‌های غیرمتعارف به دست می‌آید. بسیاری از کشورها که منابع بزرگی از این نفت دارند (مثل کانادا و روسیه) در حال سرمایه‌گذاری برای پیدا کردن راه‌های مقرون‌به‌صرفه برای استحصال این نوع نفت هستند که این به دلیل کاهش منابع نفت متعارف در سرتاسر جهان است. نفت فوق سنگین، ماسه‌های نفتی و نفت شیل از انواع نفت‌های غیرمتعارف هستند
تعریف دقیق‌تر
شکل معمولی نفت که همواره راحت‌تر استخراج می‌شود و هم نقل و انتقال آن آسانتر و معمولاً به شکل مایع دیده می‌شود نفت متعارف نامیده می‌شود. تشکیل نفت بصورت مایع معمولاً در نواحی نظیر ایران، عربستان و عراق که امکان رسوخ نفت به لایه‌های پایین‌تر در آن وجود دارد رخ می‌دهد. اما در برخی اماکن دیگر نظیر کانادا که در آن بستر سنگی یکنواخت و معمولاً نزدیک به سطح زمین وجود دارد نفت در همان لایه‌های بالایی باقی می‌ماند و و با مواد محیطی مانند ماسه مخلوط شده و در طول زمان به شکل جامد در می‌آید.نفت (نفت خام و یا پترولیوم) سوختی فسیلی است که از باقی‌مانده ارگانیزم‌های دریاهای قدیمی شکل گرفته‌اند. چگونه شکل‌گیری نفت را باید در تاریخچه زمین‌شناسی سیاره خاکی‌مان جستجو کرد. شکل‌گیری نفت به فرایندی می‌گویند که طی آن پترولیوم از باقی‌مانده‌های ارگانیزم‌های دریایی متعلق به گذشته‌های دور بوجود آمده است؛ مانند گیاهان، جلبک‌ها و باکتری‌ها.در طول میلیون‌ها سال فشار و گرمای شدید، این باقی‌مانده‌های آلی (فسیل) به پیش‌ماده‌های غنی از کربن تبدیل شدند. ما انسان‌ها برای تامین سوخت و تولید بسیاری از محصولاتمان به آنها نایزمندیم
نفت چگونه تشکیل می‌شود
میلیون‌ها سال قبل، جلبک‌ها و گیاهانی در دریاهای کم عمق زندگی می کردند. پس از مرگ و فرورفتن آنها در بستر دریا، مواد ارگانیک (آلی) با سایر رسوبات ترکیب شدند و دفن شدند. در طول میلیون‌ها سال و تحت فشار و دمای بالا، باقی مانده این ارگانیزم‌ها به چیز‌هایی تبدیل شدند که ما امروزه از آنها تحت عنوان سوخت فسیلی یاد می‌کنیم. این خلاصه‌ای از چگونگی شکل‌گیری نفت است. زغال سنگ، گاز طبیعی و نفت از جمله سوخت‌های فسیلی هستند که با چنین شرایطی ایجاد می‌شوند.
با این حال باید دانست که نفت مانند سوخت‌های فسیلی دیگر مثل ذغال سنگ و گاز طبیعی تجدید پذیر نیست. میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا فرآیند شکل‌گیری نفت مجددا تکمیل شود. به عبارت بهتر هنگامی که آن را استخراج و مصرف کنیم، تقریبا هیچ راهی برای جایگزین کردن آن وجود ندارد.ذخایر نفت رو به اتمام هستند. در نهایت روزی جهان به بالاترین میزان تولید آن یا “پیک نفت” (peak oil) خواهد رسید. برخی متخصصان پیش‌بینی می‌کنند که پیک نفت تا سال ۲۰۵۰ محقق خواهد شد. یکی از حیاتی‌ترین موضوعات روز در زمینه تامین انرژی جهان جایگزین‌های نفت است و صنایع بسیاری بر روی این موضوع تمرکز کرده‌اند. آیا می‌توان روشی دیگر برای شکل‌گیری نفت پیدا کرد؟ آیا برای روزی که جهان از سوخت‌های فسیلی خالی می‌شود آماده‌‌ایم؟
امروزه نفت در مخازن زیر زمینی گسترده‌ای که دریاهای گذشته در آنها قرار داشتند، یافت می‌شود. ذخایر نفت را می‌توان در زیر زمین و یا زیر بستر اقیانوس‌های پیدا کرد. نفت خام با استفاده از ماشین‌های حفاری عظیم استخراج می‌شوند. گازوئیل، محصول مهم و از مشتقات نفت است که در زندگی هر روزه ما بسیار کاربردی است. گازوئیل را می‌توان به طور مجزا از فرآیند شکل‌گیری نفت فرآوری کرد و محصولات مختلف را از آن بدست آورد. تایر‌های ماشین، یخچال، ژاکت و داروی‌های بی‌حسی از جمله این موارد هستند..
ایران با تولید 16 هزار بشکه نفت از میدان مشترک "هنگام" ضمن جلوافتادگی از شریک عمانی خود در خلیج فارس، برای نخستین بار در تاریخ 102 ساله صنعت نفت امکان استخراج طلای سبز رنگ فراهم شده است. به گزارش خبرنگار مهر، جبران عقب ماندگی در طرح توسعه تمامی میادین نفت و گاز ایران در خلیج فارس یکی از سیاستهای اولویت دار این روزهای وزارت نفت است؛ از این رو در شرایط فعلی با تامین منابع مالی تمامی پروژه های مشترک نفت با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، طرح توسعه هیچ میدان نفتی معطل مانده ای در این منطقه وجود ندارد.در حال حاضر به طور همزمان 23 دستگاه دکل حفاری دریایی در میادین نفت و گاز خلیج فارس (به استثنای فازهای پارس جنوبی) مشغول به کار است به طوری که حداقل یک دستگاه حفاری در میادین نفت و گاز فعالیت می کند.بدون شک در میادین مشترک نفتی ایران در خلیج فارس در سالهای اخیر طرح توسعه میدان هنگام یکی از بحث برانگیزترین پروژه های صنعت نفت در این منطقه ژئو انرژی و استراتژیک خلیج فارس بوده است.
میدان مشترک هنگام در سال ۱۹۷۵ با حفر یک حلقه چاه در خلیج فارس کشف و به دنبال آن در سال ۲۰۰۶ میلادی، با حفر دومین چاه و انجام مطالعات مخزن مشخص شد، میزان نفت درجای این میدان بیش از ۷۰۰ میلیون بشکه و گاز درجای آن حدود 2 تریلیون فوت مکعب است. در همین حال عمان با مشارکت یک شرکت انگلیسی، تولید نفت خام از این میدان مشترک را از اسفند ماه سال 1387 و با ساخت یک خط لوله به طول 25 کیلومتر از بخش مشترک میدان هنگام – البخاء و استفاده از تاسیسات موجود در راس الخیمه امارات را با ظرفیت 10 هزار بشکه نفت در روز آغاز کرد. اما طرف عمانی در حالی طرح توسعه میدان مشترک هنگام را با مشارکت خارجیها در خلیج فارس آغاز کرده بود که ایران با ارائه پیشنهاد "مشارکت به جای رقابت" قصد داشت با مشارکت این همسایه جنوبی، امکان حداکثر تولید صیانتی را در این میدان مشترک دریایی فراهم کند.