ناصر الدین شاه قاجار (۱۲۴۷ق - ۱۳۱۳ق) چهارمین پادشاه از سلسله قاجاریه بود. او را «سلطان صاحبقران» و پس از کشته شدن، «شاه شهید» نیز خوانده‌اند. ناصرالدین حدود پنجاه سال پادشاهی کرد و در نهایت در حرم عبدالعظیم حسنی ترور شد. درباره دین‌داری او گزارش‌های متفاوتی وجود دارد. ناصرالدین به تعزیه و هنر علاقه‌مند بود.
هم‌زمان با حکومت ناصرالدین، جهان دچار تحولات بزرگ و کشمکش میان سنت و مدرنیته بود. او سه مرتبه به اروپا رفت و اصلاحاتی را در اجتماع ایران پدید آورد که انتقادات بسیاری را نیز به همراه داشت. در سلطنت ناصرالدین قراردادها و امتیازات بسیاری به کشورهای غربی داده شد که برخی از آن‌ها از جمله قرارداد رویترز موجب مخالفت‌ها و اعتراضات عمومی شد. فتوای تحریم تنباکو از سوی میرزای شیرازی، مرجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم قمری، در این دوران صادر شد. در دوره او علی محمد باب، موسس فرقه بابیه، اعدام شد و پیروانش سرکوب شدند.
زندگی‌نامه
ناصرالدین پسر محمد شاه و چهارمین پادشاه از سلسله قاجاریه بود. قاجار شاخه‌ای از قزلباشان دوره صفویه بودند.[۱]او در ۱۲۴۷ق/۱۲۱۰ش در تبریز به دنیا آمد و در ۱۲۶۴ق/۱۲۲۷ش شاه ایران شد.[۲] ناصرالدین، به «سلطان صاحبقران»( یکی از معانی اش استمرار سلطنت بیش از ۳۰ سال) نیز معروف بود و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده شد.[۳]
ناصرالدین به دستور پدرش در چهارده سالگی ازدواج کرد[۴] و در زمان کشته شدن ۸۵ همسر دائم و موقت داشت.[۵] او به شکار و هنر علاقه بسیار داشت[۶] و تا حدودی با زبان فرانسه آشنا بود.[۷]
ناصرالدین در ۱۷ ذی‌القعده سال ۱۳۱۳ق/۱۲۷۵ش به زیارت حضرت عبدالعظیم رفت و برخلاف همیشه دستور داد آنجا را قُرُق نکنند. میرزا رضا کرمانی از مریدان سید جمال‌الدین اسدآبادی با لباس زنانه پیش آمده، تیراندازی کرد و شاه کشته شد.[۸] ناصرالدین شاه در حرم عبدالعظیم حسنی در شهر ری دفن شد.[یادداشت ۱] چهل روز بعد، فرزند وی مظفرالدین شاه تاج‌گذاری کرد.
فهرست مطالب:
۱ زندگی‌نامه
۱.۱ دیانت
۲ اقدامات
۲.۱ قتل امیرکبیر
۲.۲ امتیازدهی به انگلیس و روس
۲.۳ سرکوب بابیت
۲.۴ رواج تکیه
۳ آغاز مدرنیته ایران
۴ علاقه به هنر
۵ جستار وابسته
۶ پانویس
۷ منابع