بي ترديد بخش عمده اي از تاريخ اسپانيا با تاريخ اسلام در هم پيوسته است كه تجلي اين پيوستگي را به روشني مي توان در واژة اندلس مشاهده نمود. از اين روي، بررسي تاريخ اين سرزمين خارج از حال و هواي فرهنگ و تمدن اسلامي نيست و طبيعي است بحث از تبليغات اسلامي در اسپانياي امروزي به عنوان بستري بسيار مساعد تلقي مي گردد. در برخي از تاريخ هاي اسلامي وجوه تسميه اي براي لفظ اسپانيا وارد شده است كه غالبا جنبه ی اساطيري دارد. همچنين براي واژه اندلس وجوه تسميه بسياري آورده اند که شايد بهترين و واقعي ترين آنها قولي است كه آن را برگرفته از واژه Vandalusia( واندلوزيا ) به معني سرزمين واندل ها مي دانند و اين واژه خود الهام گرفته از واقعيت تاريخي هجوم واندل ها ( اقوام مهاجم شمالي ) به اين سرزمين است. اما نكته قابل توجه آن است كه واژه اندلس همواره يادآور اسپانياي اسلامي است و حتي امروزه نيز در منطقه اي به نام اندالوسيا واقع در جنوب اسپانيا حضور اسلام و مسلمانان پررنگ تر و مايه دارتر از ديگر نقاط اين كشور است. اندلس كه امروز تنها به بخشي از اسپانيا اطلاق مي گردد، در دوره ی اسلامي به کليه سرزمين اسپانيا و حتي تمام شبه جزيره ی ايبريا اطلاق مي شده است.كهن ترين اقوام ساكن در اين ديار، سلت ها و ايبرها بوده اند كه نام گذاري بخش جنوب غربي اروپا به شبه جزيره ی ايبريا ناشي از همين واقعيت تاريخي است. در زمان ها و دوره هاي گذشته، فنيقي ها، يوناني ها و كارتاژها كه شهر قرطاجنه نيز منسوب به اين اقوام است، يكي پس از ديگري بر اسپانيا تسلط داشته اند؛ سرانجام در سال 200 ق.م. در جنگ دوم پونيك، ژرمن ها، آخرين قدرت كارتاژها را در هم شكسته و خود آغازگر حكومتي قدرتمند و ديرپا در اين سرزمين شدند كه تا قرن سوم ميلادي ادامه داشت. در اين دوران پادشاهان بزرگي همچون تراژن، آدرين و تئودوس در ميان آنان ظهور نمودند.
دراوايل قرن سوم ميلادي، حادثه اي بزرگ ( ظهور و هجوم اقوام بدوي و نيمه وحشي شمالي و اسكانديناوي و به طوركلي اقوام ژرمني به جنوب اروپا، مشابه يورش مغولان نيمه وحشي به بلاد متمدن اسلامي ) اوضاع سياسي اروپا را دگرگون نمود. اقوام ژرمني تحت عناوين گت ها، واندال ها و ويزگوت ها پس از اشغال فرانسه و ايتاليا، به تقسيم امپراتوري گسترده روم غربي در ميان خود مبادرت نموده و بدين ترتيب در همسايگي امپراتوري روم شرقي قرار گرفتند. با وجود اين هرچه قدرت روم شرقي افزايش مي يافت، آنها از در مصالحه، پذيرش قيوميت و يا تسليم در مي آمدند. پيش از اشغال اسپانيا، اقوام گوت بر اثر معاهده ی صلحي كه ميان قسطنطنين پادشاه بزرگ و مقتدر روم شرقي با آلاريك پادشاه گوت ها منعقد گرديد، در جنوب فرانسه ( تولوز ) به عنوان يكي از ممالك تابعه روم شرقي حكومت مي راندند؛ اما در اوايل قرن پنجم ميلادي، تئودوريك فرزند آلاريك، به اسپانيا حمله برده و واندال هايي را كه بدان جا تاخته بودند، بيرون راند.
فهرست مطالب:
ملاحظات تاریخی
ملاحظات جغرافیایی
ملاحظات سیاسی و حکومتی
فرهنگ و مردم
ملاحظات علمی
سامانه های حمل و نقل
ملاحظات اقتصادی
فناوری اطلاعات
آموزش عالی
پژوهش و تحقیقات
منابع