نوشابه، نوعی نوشیدنی شیرین گازکربنیک دار است که به عنوان نوعی نوشیدنی خنک و معمولاً برای برطرف نمودن تشنگی و یا به همراه غذا، مورد استفاده قرار می گیرد. اغلب نوشابه ها حاوی کافئین هستند. در برخی مناطق به دلیل گاز موجود در نوشابه مثل کالیفرنیا و فلوریدا، به آن سودا (بی کربنات دو سود) می گویند. در اکثر مناطق کانادا، به نوشابه پاپ می گویند. معمولاً پاپ، نوشابه ایست که درون بطری قرار دارد؛ در حالی که سودا درون قوطی می باشد. البته در بیشتر نقاط دنیا به این نوع نوشیدنی، همان نوشابه می گویند. 

برای طعم دادن به نوشابه از وانیل، دارچین، کارامل و همچنین اسانس انواع مرکبات، مخصوصاً پرتقال و لیمو ترش استفاده می کنند. از آنجا که بخش اعظم نوشابه آب بوده و سایر مواد افزودنی، بخش ناچیزی دارند، این نوشیدنی را نوشابه نام نهاده اند. 

نوشابه ها اغلب کافئین دار هستند. البته انواعی از آن بدون کافئین هم تهیه می شوند. نوشابه ها را با شیره ی ذرت یا شکر شیرین می کنند. برای تهیه ی نوشابه های رژیمی، از مواد شیرین کننده مصنوعی همچون ساخارین استفاده می کنند که این مواد، اگرچه مزه شیرینی ایجاد می کنند، اما کالری یا مواد مغذی ندارند و سبب چاقی هم نمی شوند. 

معروف ترین کارخانجات تولید نوشابه در جهان، پپسی و کوکا کولا هستند که محصول خود را به تمام نقاط دنیا صادر می کنند و همچنین در بسیاری از نقاط دنیا شعبه دارند. 

در سال ۲۰۰۲م، نوشابه ای به نام نوشابه مکه (مکا کولا)، در فرانسه مخصوص مسلمانان تولید شد. گفته می شود که کارخانه تولید این نوشابه، ایده ی خود را از کارخانه ی نوشابه ایرانی زمزم، گرفته است. بخشی از سود حاصل از فروش این نوشابه به عنوان کمک های محلی، برای کمک به مردم فلسطین مورد استفاده قرار می گیرد. 

● چند نمونه نوشیدنی که در ایران هم تهیه می شود 

▪ سینالکو: آلمانی، نوعی لیمو ترشناد که در ایران، انواع طعم های آن یافت می شود. 

▪ زمزم: کشور ایران، این نوشابه را در طعم های مختلف تهیه نموده است. کارخانه زم زم، یکی از بزرگ ترین کارخانجات تولید نوشابه در ایران می باشد. 

▪ میریندا: اسپانیایی، که معمولاً طعم آن پرتقالی است. 

▪ سون آپ: آمریکایی، معمولاً لیمویی است. 

▪ کانادا درای: کانادایی 

▪ کوکا کولا: آمریکایی 

▪ فانتا: نوشابه ای که کارخانه کوکا کولا آن را تهیه می کند. 

پپسی: آمریکایی

مصرف بی رویه نوشابه در میان نوجوانان , شیوع پوکی استخوان را در این گروه سنی افزایش می دهد. 

به دلیل ان که این نوشیدنی سرشار از فسفر, مواد افزودنی و گاز مونو کسید کربن است, ضمن آسیب رساندن به دستگاه گوارش, از جذب کلسیم که در رشد استخوان نقش دارد نیز جلوگیری می کند. به این ترتیب شیوع شکستگی دست و پا و کوتاه قدی در میان نوجوانان افزایش می یابد.

مضرات نوشابه های گازدار

امـروزه مصرف نوشابه های گازدار بطور فزاینده میان مـردم باب گردیده است. اما آیـا مـصـرف كنـنـدگان از مـضرات این نوشابه های رنگارنگ با خبرند؟ پیـش از آن كـه جـــرعه ای دیـگر از نـوشـابـه خـود را بــنوشید بهتر است این مـقاله را مطالعه نمایید: 

پــژوهشگران مضرات مصرف نوشابه های گازدار را چـنـیـن برمیشمارند: 

۱- پـوسیدگی دندانها: تمام نوشابه های گازدار خاصیت اســیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها میگردند. همچنین میزان قند بالای این گـونه مـحــصولات پوسیدگی دندانها را تسریع میكنند. 

۲- چاقی: نوشابه های گازدار عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنیهای مصنوعی و شكر تصفیه شده تهیه میگردند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه ای بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان دارای كالری زیادی میباشند كه سبب چاقی در فرد مصرف كننده میگردند. در نوشابه های رژیمی نیز جای شكر معمولی از آسپارتام استفاده میكنند كه در ضمن آنكه یك ماده اشتها آور میباشد برای سلامتی نیز مضر بوده و مصـرف آن میگرن، سرگیجه و كاهش توان حافظه را بدنبال دارد. 

۳- سوء تغذیه: افرادی كه به مصرف نوشابه های گازدار اعتیاد دارند و از طرفی كه این محصولات موجب كاهش اشتها میگردند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه های گازدار روی آورده و دچار سوء تغذیه میگردند.هنگامی كه شما در بطری یك نوشابه گازدار را میگشایید بلافاصله حبابها و گازهای موجود در آن به بیرون جهیده وظاهر میگردند.گاز اینگونه محصولات بسبب وجود اسید فسفریك و دی اكسید كربن در تركیباتشان میباشد كه سبب اسیدی گشتن اینگونه محصولات نیز میگردند.PH نوشابه های گازدار بین ۲.۵ تا ۳.۵ میباشد كه موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده میگردند. در كل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی میباشد. اما در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه های گازدار محیط اسیدی ناهنجاری ایجاد میگردد. چراكه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب پذیر میباشند. اسید فسفریك موجود در این نوشابه ها نیز با رقابت با اسید هیدروكلریك معده عملكرد صحیح معده را تحت تاثیر قرار میدهد. هنگامی كه معده ناكارآمد میگردد غذای مصرفی گوارش نیافته باقی مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ میگردد. افرادی كه از زخم معده و سوزش سر سینه رنج میبرند باید از مصرف نوشابه های گازدار جدا خودداری كنند. 

۴- تاثیر بروی كلیه ها: هنگامی كه میزان اسید فسفریك خون افزایش می یابد كلیه ها قادر بدفع سریع آن نمیباشند بنابراین فشار مضاعفی بروی كلیه ها تحمیل میگردد. مصرف نوشابه های گازدار سبب میگردد تا كلسیم از استخوانها برداشته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب كلسیم اضافی در كلیه ها گردیده كه در نهایت منجر به سنگ كلیه میگردد. 

۵- تاثیر بروی پوست: خون اسیدی بروی عملكرد گلوتایتون تاثیر میگذراد. گلوتایتون یك آنزیم با خاصیت آنتی اكسیدانی میباشد. علاوه بر آن نوشابه های گازدار فاقد هرگونه مواد معدنی و ویتامین میباشند. افرادی كه نوشابه مصرف میكنند معمولا مصرف آب میوه، شیر و حتی آب را كاهش میدهند و بدن خود را از ویتامینها و مواد معدنی كه برای سلامتی پوست ضروری میباشند محروم میسازند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروك میگردد. 

۶- تاثیر بروی استخوانها: اسید فسفریك موجود در نوشابه های گازدار ماده ای بسیار سمی میباشد. در صنعت از اسید فسفریك بعنوان سختی گیر آب استفاده میگردد. به این طریق كه اسید فسفریك سبب زدودن كلسیم و منیزیوم از آب سخت میگردد. اسید فسفریك در بدن نیز دارای عملكرد مشابهی میباشد. یعنی یون كلسیم را از استخوانها بر داشته و پوكی استخوانها را سبب میگردد. 

۷- تاثیر كافئین: به نوشابه های گازدار عمدا كافئین افزوده میگردد تا ایجاد اعتیاد و وابستگی در مصرف كنندگان خود كنند. كافئین موجود در نوشابه های گازدار با سرعت بیشتری نسبت به دیگر نوشیدنیهای حاوی كافئین مانند قهوه و چای جذب بدن میگردد. كافئین سبب برهم خوردن نظم خواب گردیده، علایم پیش از قاعدگی را تشدید كرده و سبب كم آبی در بدن میگردد. به خاطر داشته باشید كه بیماریها یك شبه پدیدار نمیگردند بلكه در طی سالها بر اثر پیروی از رژیمهای غذایی نامناسب ایجاد میگردند.بنابراین مصرف نوشابه های گازدار را به حداقل ممكن رسانده و در عوض به نوشیدن آب وآب میوه های طبیعی روی آورید. هرگاه هم كه هوس مصرف نوشابه های گازدار را كردید حتما از نی استفاده كنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندانها خودداری كرده باشید.

نوشابه، دوستی خطرناك

این روزها و در فصل گرمای تابستان مصرف نوشابه‌های گازدار به‌طور فزاینده‌ای در میان مردم باب شده است. ولی در این میان سوالی مطرح است، آیا كسانی كه از این نوشابه‌های گازدار استفاده می‌كنند از مضرات آن اطلاعی دارند یا نه؟ 

در ذیل به اختصار مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار را بیان می‌كنیم كه خواندن آنها شاید زنگ خطری باشد برای كسانی كه بیش از حد نوشابه‌های گازدار استفاده می‌كنند: 

۱) چاقی: 

نوشابه‌های گازدار به علت افزودنی‌های مصنوعی و شكر تصفیه شده فاقد هرگونه ارزش غذایی بوده و تنها به خاطر میزان قند بالا، دارای كالری زیادی می‌باشند كه سبب چاقی در فردی كه از این نوشابه‌های استفاده می‌كند می‌گردد. 

دكتر علی‌اكبر یزدانی رییس انجمن دندانپزشكی ایران در این زمینه می‌گوید: در یك شیشه نوشابه ۲۰۰ سی‌سی، ۱۲ قاشق شكر وجود دارد كه این مسئله می‌‌تواند منجر به بروز بیماری دیابت شود. 

۲) پوسیدگی دندان‌ها: 

تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اسیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندان‌ها شده و همین‌طور میزان قند بالای این نوشابه‌ها باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. 

۳) تاثیر بر روی استخوان‌ها: 

اسید فسفریك موجود در نوشابه‌های گازدار ماده‌ای بسیار سمی است و باعث زدودن كلسیم و منیزیم می‌شود در نتیجه یون كلسیم را از استخوان‌ها برداشته و پوكی استخوان‌ها را باعث می‌شود. 

۴) تاثیر بر روی كلیه‌ها: 

مصرف نوشابه‌های گازدار سبب می‌شود تا كلسیم از استخوان‌ها گرفته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب كلسیم اضافی در كلیه‌ها گردیده كه در نهایت منجر به سنگ كلیه می‌شود. 

۵) سوء تغذیه: 

افرادی كه به استفاده از نوشابه‌های گازدار به نوعی اعتیاد دارند و از آنجایی كه این محصولات باعث كاهش اشتها می‌شوند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه‌های گازدار روی آورده و به علت ایجاد سیری كاذب، فرد دچار سوءتغذیه می‌شود. 

گاز موجود در این‌گونه محصولات و به سبب وجود اسید فسفریك و دی‌اكسید كربن در این تركیبات سبب اسیدی كردن این‌گونه محصولات می‌گردند. 

در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه‌های گازدار ناهنجاری ایجاد می‌شود چرا كه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب‌پذیر هستند. 

گفتنی است رژیم غذایی ایرانیان از وضعیت مطلوب و مناسبی برخوردار نیست و همین امر سبب شده كه این وضعیت علاوه بر تشدید انواع بیماری‌ها، موجب خرابی دندان‌ها نیز شود. 

به‌خاطر داشته باشید كه بیماری‌ها یك شبه پدیدار نمی‌شوند. بلكه در طی سال‌ها بر اثر پیروی از رژیم نامناسب ایجاد می‌گردند. بنابراین تا آن‌جا كه می‌توانید مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل ممكن رسانده و در عوض به نوشیدن آب و آب‌میوه‌های طبیعی روی آورید و هرگاه كه تمایل داشتید كه نوشابه‌های گازدار مصرف كنید حتما از نی استفاده كنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندان‌هایتان خودداری كرده باشید.