چگونگی به کارگیری فلزهای مختلف اززمان کشف تاکنون
نخستین اشیاء فلزى ساخت بشر، اشیاء کوچک مسی چکشکارى شدهاى است که به نیمه اول هزاره چهارم ق.م تعلق دارد. این دوره، آخرین دوران نوسنگى است، که انسان فلز را شناخت و اولین فلز مس بود. اما تاریخ فلزکارى ایران به کشف ذوب فلزات که حدود هزاره اول قبل از میلاد است، مىرسد. در سال ۲۷۰۰ ق.م مقدمات عصر مفرغ آغاز شد. شوش یکى از بلاد باستانى است که آثار بسیارى از فلزکارى ایران را به دست داده است. فلزات طلا و نقره در حدود ۲۵۰۰ ق.م کشف شد و بهدلیل کمیاب بودن، دوام و کاربرد در زیورآلات، مورد استفاده قرار گرفتند. نمونههایى از نقرکارى این دوره در تپه حصار کشف شده است.
در حدود ۲۵۰۰ تا ۱۵۰۰ ق.م با کشف فلز قلع، عصر مفرغ آغاز شد و صنعتگران توانستند با ترکیب مس و قلع، به مادهٔ اولیهٔ مقاومترى که خواص مس را نیز دارا بود، دست یابند. در هزارهٔ دوم ق.م مفرغکارى بصورت یکى از برجستهترین صنایع بشرى درآمد. در ناحیه حسنلو در آذربایجان نمونههاى فراوانى از اشیاء مفرغى بهدست آمده است که متعلق به این دوران مىباشد. این هنر - صنعت توسط مفرغکاران منطقه آذربایجان و اطراف دریاچه ارومیه به لرستان راه یافت و در آنجا رواج پیدا کرد. مفرغهاى لرستان، شکوه هنر فلزکارى و مفرغکارى ایران و جهان را بخود، اختصاص مىدهد. مفرغکاران لرستان، با ریختهگرى و چکشکارى آشنا بودهاند. این آثار شامل لگام اسب، تبر، سرنیزه، دهنه اسب، روکش تیردان، بخوردان، سنجاقهاى زمینى و ... مزین به نقوش حیوانات افسانهای، تلفیق صورت انسان و بدن حیوان، شکار و ... مىباشد. آهن در نیمهٔ نخست هزارهٔ سوم ق.م در بینالنهرین و آسیاى صغیر شناخته شده بود ولى بهدلیل سختى و عدم قابلیت چکشخوارى و دیرگداز بودن، نتوانست جایى داشته باشد تا اینکه تبدیل آهن به فولاد عملى گردید. و آهن نیز در ساخت اشیاء و ابزار مورد نیاز انسان استفاده شد. و حدود سال ۱۰۰۰ ق.م ساخت وسایل آهنى پیشرفت چشمگیرى کرد.
حکاکى روى فلزات از حدود ۸۰۰ ق.م رایج شده است و بعد سکههایى از فلز با ارزشهاى متفاوت تهیه شد و در انجام مبادلات بکار رفت.
در هزاره اول ق.م، فلزکارى در ایران رونق خاصى داشت و از آثار باارزش این دوران، یکى جام مارلیک است که از طلاى ناب ساخته شده و بهوسیله چکشکارى شکل گرفته است. در دوران هخامنشى صنعت ریختهگرى و چکشکارى ترقى قابل ملاحظهاى یافت. در این دوران سوار کردن سنگهاى قیمتى روى فلزات رایج شد. از این دوران آثارى از قبیل جامها، مجسمهها و سکههاى طلایى بدست آمده است. مراکز این صنعت در این روزگار، آذربایجان، کرمان و لرستان بوده است. 'گنج جیحون' از آثار معروف این دوران است. از مهمترین نمونههاى فلزکارى در این زمان یک جفت دسته ظروف به شکل بز بالدار است.
از دیگر آثار فلزى با ارزش در دوران هخامنشى 'ریتون'ها هستند. ریتون جامى است با سرشیر یا حیوانات قدرتمند دیگر، دسته جام داراى دوایر افقى حکاکى شده است. معمولاً این جامها از طلا یا نقره ساخته مىشده است.
برچسب ها:
چگونگی به کارگیری فلزهای مختلف اززمان کشف تاکنون تحقیق به کارگیری فلزات تاریخچه کشف فلز به کارگیری فلز در ایران