چکیده:
یادگیری امری بسیار پیچیده و مستلزم دخالت عوامل متعدد است و زمانی اتفاق می‌افتد كه این عوامل در كنار هم باشند. امر یادگیری در محیط كلاس، به طور خاص، دارای اهمیت و حساسیت بیشتری است. محیط كلاس به سبب تفاوت اساسی با محیط بیرون نیازمند دقت و توجه بیشتری است. در كلاس درس عوامل اساسی دخیل در امر یادگیری عبارتند از: وضع جسمی، روحی، علمی و شخصیتی معلم، محتوای منابع آموزشی، قوانین و مقررات آموزشی، فضای آموزشی ،رسانه ها و وسایل كمك‌آموزشی. در بین این عوامل، رسانه ها و وسایل كمك‌آموزشی از حیث اینكه تئوری و عمل را توأم و هماهنگ می‌سازد، جایگاه ویژه‌ای دارد. استفاده از رسانه ها و وسایل كمك‌آموزشی از طرف معلم در جریان تدریس باعث می‌شود كه مطالب مطرح شده در ساخت شناختی دانش‌آموزان جا بگیرد و دانش‌آموز به یادگیری معنی‌دار نائل شود.
هدف از پژوهش حاضر آشنایی با تکنولوژی آموزشی و انواع رسانه های آموزشی و نقشی که این رسانه ها در تسهیل جریان یادگیری برای فراگیران دارند، می باشند. معلمان و مدیران که متولیان امر آموزش در مدارس می باشند در انتخاب رسانه های آموزشی باید اصول و ملاک هایی را در نظر بگیرند که این اصول و ملاک ها همگی باید در جهت پیشرفت فرآیند یادگیری دانش آموزان باشند. از جمله این اصول و ملاک ها می توان هم خوانی رسانه ها با اهداف و محتوای دروس ، انطباق با ویژگی های فراگیران و هم چنین قابل دسترسی بودن و مقرون به صرفه بودن وسایل و رسانه های آموزشی را نام برد. در پایان می توانیم اینگونه نتیجه بگیریم که كاربرد صحيح همراه با آگاهي و شناخت از رسانه هاي آموزشي موجب غني تر شدن محيط هاي آموزش و يادگيري شده و همچنين باعث انگيزه، سرعت، دقت و ميزان يادگيري فراگيران و نتايج يادگيري بهتر در دروس مختلف می شود. رسانه هاي آموزشي در صورتي كه با توجه به موضوع و محتواي تدريس و كاربردشان انتخاب و استفاده شوند به عنوان منبع مهمي در آموزش و يادگيري تأثير گذار خواهند بود.
مقدمه:
انسان در زندگی اجتماعی و در برخورد با غیر خود نیاز شدیدی به ارتباط دارد و تنها از این طریق است که نیاز های فردی و اجتماعی خود را برآورده می کند . انسان از همان آغاز برای برقراری ارتباط و رساندن پیام خود به دیگران شیوه های گوناگونی را به کاربرده است.از اشارات ،کلمات و اشاره های رمزی اولیه گرفته تا استفاده از پیشرفته ترین و در عین حال پیچیده ترین وسایل ارتباطی مدرن امروزی از قبیل رسانه ها و وسایل ارتباطی که درطول تاریخ دارای سرعت بسیارکندو ناچیز بوده اند و در عصر حاضر تحول چشمگیری یافته اند.
پیام هایی که توسط رسانه ها منتقل می شود در ابعاد مختلف سیاسی ،اجتماعی ،اقتصادی،نظامی و فرهنگی و… است . مخاطبان این پیام ها افراد و گروه هایی در سطوح مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی اند که در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی در سراسر جهان پراکنده اند. چنانچه گفته شد تمام سعی و تلاش رسانه های جمعی ، رسیدن به اهداف و مقاصدی است که در عین حال هر کدام به نحوی دارای رنگ و صبغه تربیتی هستند ،زیرا این رسانه ها در اموری نظیر رشد شخصیت افراد درابعاد مختلف ،ایجاد ارتباط بین افراد جامعه ،کمک به افراد جامعه ،کمک به افراد در فرآیند سازگاری با جهان متغیر پیرامون و…دخالت دارند.چرا که به نظر می رسد نظام تعلیم و تربیت بیش از هر زمان دیگری نیاز به تغییرات اساسی و بنیادین دارد .لذا با توجه به تغییر نوع نگرش مخاطبین امرتعلیم و تربیت ، خواسته ها و انگیزه های ایشان برای دستیابی به اهداف و آمال ،این تغییرات ناگریز با گذشت زمان خود نمایی خواهد کرد.
از طرف دیگر با وجود اندیشه ها و جمجمه های فرهنگی مختلف که از سوی رسانه های غالب جهان بی محابا به حیطه ی آموزش و تربیت هجوم می آوردبه نظر می رسد ، باید از همین رسانه ها در جهت تحکیم بنیان های تعلیم و تربیت استفاده کرد تا مهارت های پذیرش حقایق و اتخاذ تصمیمات اجتماعی و خانوادگی معقول و بهنگام را درتفکر و فضای حقیقی جامعه نهادینه ساخت تا با ار تقای سطح فکری و فرهنگی خانواده ها ،معضلات و مشکلات ناشی از تأثیرات سوءرسانه ها به حداقل رسیده و رفتارها و هنجارهای مثبت بالقوه به فعالیت نزدیک شود و بی شک این امر تنها پوشش کافی اطلاعات و دوری از یک جانبه نگری و تعمیق روش های نوین سالم و کاربردی ، استفاده از رسانه ها در امر تعلیم و تریبت میسر خواهد بود(ساروخانی، 1386).
تجارب قبلی مبنای ادراکات، طرز فکرها و شکل گیری رفتارهای ما را تشکیل می دهند.در دنیایی که هر روز پیچیده تر می شود، شاگردان مدرسه نیازمندند که بیشتر و بهتر درباره محیط خود بیاموزند و چون امکان آموختن از طریق تجربه دست اول (منظور از تجربه دست اول، عمل یا برخورد مستقیم دانش آموز با شیء یا پدیده آموختنی است) در همه موارد وجود ندارد، لذا نحوه تدریس این پدیده ها بسیار پیچیده می شود. هدف این است که شاگرد بتواند تا حد امکان پدیده های علمی را توسط تجارب دست اول یا نزدیک به آن تجربه کند. هر اندازه شاگردان در طول زندگی خود تجارب بیشتری را به دست آورده باشند، بهتر و با موفقیت بیشتری قادر خواهند بود تا ادراکات خود را افزایش دهند. در زمینه تجربه پیامبر اکرم(ص) می فرماید: التجربه فوق العلم (تجربه بالاتر از دانش است) به همین جهت از طریق انتخاب و استفاده مدبرانه و صحیح از رسانه های آموزشی می توان امکانات بیشتری را در اختیار شاگردان قرار داد. رسانه های آموزشی به تمامی تجهیزات و امکاناتی اطلاق می شود که می توانند در محیط آموزشی شرایطی را به وجود آورند که در آن شرایط، یادگیری سریعتر، آسانتر، بهتر، با دوام تر و مؤثرتر صورت بگیرد. این گونه امکانات شامل وسایل (ابزار و آلات الکتریک) مواد (ورقه شفاف، فیلم و غیره) و موقعیت های آموزشی (نمایش، گردش علمی) است.