«فضای مجازی» از جمله مفاهیمی است که در دهه¬های اخیر وارد حوزه¬های علمی شده و به سرعت تمام حوزه-های یاد شده را فرا گرفته و تغییرات اجتماعی ناشی از آن در یک رقابت غیرقابل توصیف و خیره¬ کننده سایر متغیرهای اجتماعی تأثیرگذار در تغییرات اجتماعی را در نوردیده است به طوری¬که تغییرات اجتماعی و علمی با سرعت فزاینده، پیش¬بینی آینده را با مشکل جدی مواجه کرده است. انتقال فضای فیزیکی به فضای مجازی در دهه-های اخیر در زمینه¬های متعدد اجتماعی صورت گرفته و به مرور زمان زندگی در فضای مجازی به واقعیتی انکارناپذیر تبدیل می¬شود که به ناچار تمامی نهادهای اجتماعی برای مواجهه با فضای جدید زندگی برنامه¬ریزی و اقدام می¬کنند. در نتیجه ایجاد فضای مجازی برای زندگی بشر، شکل جدیدی از روابط اجتماعی، تجارت، دوستی به وجود آورده است که ضرورت آینده پژوهی و توجه به وقایع در حال وقوع و پیش¬بینی حداقلی آینده از ضروریات اجتناب ناپذیر به شمار می¬رود (بای و پورقهرمانی، 1388: 145-148).
در یک معنای مختصر فضای مجازی ناظر است به «فضای برخط شبکه¬های رایانه¬ای به ویژه اینترنت» یا «فضایی مجازی و غیرواقعی است که در آن داده¬های الکترونیکی بین رایانه¬ها مبادله می¬شود». همچنین درتعاریف دیگر «فضای مجازی که جامعه کاربران اینترنت در آن بوده و منابع داده¬های الکترونیکی به واسطه شبکه¬های رایانه¬ای قابل دسترس هستند» یا مجموعه¬ای از سامانه¬های به هم پیوسته داده¬ها و کاربران انسانی که با این سامانه¬های در تعامل هستند. بنابراین می¬توان گفت فضای مجازی، فضایی غیرملموس و مجازی و غیرواقعی است که به واسطه اتصال و ارتباط بین رایانه¬ها و ابزارهای اینترنتی و اینترنت ایجاد شده است و سه عنصر تشکیل دهنده آن عبارتند از: اول: سامانه¬ای رایانه¬ای؛ دوم: شبکه اینترنت و سوم کاربران. آنچه باید بدان توجه داشت آن است که گرچه عنصر اول و سوم در فضای مادی موجود و ملموس است اما عنصر دوم، موجودیت مادی و ملموسی ندارد و از این¬روست که تمام کنش¬های انجام یافته در این فضای مجازی و غیرملموس، بعد مکانی مشخص و معینی ندارد؛ چنانکه برخی در تعریف فضای مجازی بدان نکته توجه داشته و چنین تعریفی ارائه داده¬اند که «فضای مجازی به مجموعه¬هایی از ارتباطات درونی انسان¬ها از طریق رایانه و وسایل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی گفته می¬شود». وانگهی در فضای مجازی جدای از فعالیت¬های گوناگون مفید و مشروع، فعالیت¬هایی که خلاف اخلاق بوده و یا به نحوی از انحا خلاف مصالح اجتماعی بوده و منجر به صدمه و زیان می¬شوند هم ظهور و بروز کرده است. انجام این فعالیت¬های بزهکارانه در محیطی مجازی و بدون بعد مکانی فیزیکی، تعقیب و رسیدگی جزایی را با چالشی اساسی مواجه کرده است و با وجود منافع بسیار، بستری را فراهم کرده که امنیت اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیت ملی را به خطر می¬اندازد...