مقدمه
در هر جامعه­اي نيروي فعال و جوان بعنوان يكي از ذخاير و سرمايه­هاي آن جامعه محسوب و مطرح مي­باشد و در عمل نيز چرخه­ی فعاليت­هاي مختلف پيكره اجتماع بطور مستقيم و غيرمستقيم متكي به نيروهاي فوق است كه متاسفانه قشر وسيعي از جوانان و نوجوانان ما اكنون گرفتار سيگار شده­اند كه آنان را در كام خويش فرو مي­برد و توان حركت و فكر را از آنان مي­گيرد و هستي را از آن­ها ساقط ميكند .
۱ – بالاترين رقم سنی معتادان در ايران را افراد ۲۷ – ۲۱ساله تشكيل می­دهند.
۲ – افرادی كه به انواع سيگار اعتياد پيدا كرده­اند، اغلب اولين تجربه­شان را به صورت تفريحی و در دوران نوجوانی با کشیدن سیگار شروع كرده­اند.
۳ – تشخيص رفتارهای آشكار دوره نوجوانی از رفتارهای ناشی از مصرف سيگار دشوار است.
۴ – نوجوانانی كه از بودن در خانواده­یشان احساس رضايت داشته­اند و روابط صميمی بين اعضای خانواده وجود داشته­است، كمتر به دنبال سيگار، الكل و انواع مخدرها بوده­اند.
يكی از مشكلات عمده­ای كه نسل جوان جامعه با آن رو به روست، خطر گرايش به مصرف سیگار است. از آن جا كه مصرف اين گونه مواد (انواع سيگارها، قرص­ها، مخدرها و…) در بين جوانان و نوجوانان رو به افزايش است، وظيفه والدين، مربيان و ساير نهادهای اجتماعی و آموزشی برای آگاه ساختن قشر جوان از عواقب مصرف سيگار به مراتب سنگين­تر از قبل می­شود. با توجه به اين موضوع، والدين و مربيان بايد سعی كنند با استفاده از روش­ها و آموزش­های لازم، بچه­ها را از همان دوران كودكی و پيش نوجوانی با آثار زيان بار مصرف سيگار و اثرات و پيامدهای ناشی از آن بر جسم و روان شان مطلع سازند.
به رغم نکوهش و مذمت در مضرات سيگار و هشدار محققان، پزشکان و کارشناسان بهداشتي و فعاليت رسانه‌ها در مورد اين بلاي خانمانسوز و قاتل خاموش، باز هم به وفور مشاهده مي‌کنيم که افراد بسياري در جامعه همچنان به کشيدن سيگار و دود کردن وجود خود مشغول هستند و هيچ توجهي به اين هشدارها و علايم خطر ندارند و افراد ديگر را به اين ورطه و منجلاب مي‌کشند.
آيا مي‌دانند که چرا سيگار مي‌کشند و چه چيزي از کشيدن سيگار نصيب آن­ها مي‌شود يا چه خسارات جبران‌ناپذيري به روح و جسم و اگر صاحب خانواده هستند به خانواده بيگناه آن­ها وارد مي‌شود و جداي از اين چه ضربه‌اي به افراد جامعه­ به خصوص نوجوانان، جوانان و قشر دانشجو که در حالت هشدار قرار دارد وارد مي‌شود؟!
بايد بدانيم که اگر راهکارهاي پيشگيرانه و موثر در شيوع مصرف سيگار و سيگار در ميان نوجوانان و جوانان در نظر گرفته نشود، همواره بايد نگران عواقب به مراتب بدتري از اين بلاي خانمانسوز در ميان نسل فرداي جامعه باشيم!
افرادي كه نگرش­ها و باورهاي مثبت و يا خنثي به سيگار دارند، احتمال مصرف و اعتيادشان بيش از كساني است كه نگرش­هاي منفي دارند. اين نگرش­هاي مثبت معمولاً عبارتند از: كسب بزرگي و تشخص، رفع دردهاي جسمي و خستگي، كسب آرامش رواني، توانايي مصرف مواد بدون ابتلا به اعتياد.
از آنجا كه محیط آموزشی بعد از خانواده، مهم­ترين نهاد آموزشي و تربيتي است، مي­تواند از راه­هاي زير زمينه ساز مصرف سيگار در نوجوانان باشد:
بي توجهي به مصرف سيگار و فقدان محدوديت يا مقررات جدي منع مصرف در محیط آموزشی، استرس­هاي شديد تحصيلي و محيطي، فقدان حمايت اساتید و مسئولان از نيازهاي عاطفي و رواني به خصوص به هنگام بروز مشكلات و طرد شدن از طرف آنان. تحقيقات نشان می­دهند، افرادی كه به انواع سيگار اعتياد پيدا كرده اند، اغلب اولين تجربه­شان را به صورت تفريحی و با کشیدن سيگار و در دوران نوجوانی كسب كرده بودند و به تدريج اعتياد آنان، از حالت تفريح خارج شده و با تكرار و زياد شدن ميزان مصرف، معتاد شده­اند. گروهی ديگر از جوانان و نوجوانانی كه شروع به مصرف سيگار می­كنند، اظهار می­دارند كه برای فرار از مشكلات و مسائل زندگی روزمره و داشتن احساسی بهتر از احساس فعلی شان دست به اين كار زده­اند.