فهرست مطالب:
فصل اول: ساختار و صلاحیت دادگاههای كیفری در لایحه آیین دادرسی كیفری
مقدمه .............................................................................................. 1
صلاحیت ذاتی ................................................................................................................................ 1
صلاحیت محلی ............................................................................................................. 3
صلاحیت شخصی ..................................................................................................... 6
فصل دوم: تشکیلات و صلاحیت دادگاههای کیفری
مقدمه .............................................................................................................................. 9
رسیدگی به ادله اثبات ................................................................................ 15
فصل سوم: رسیدگی در دادگاههای کیفری
مبحث اول- کیفیت شروع به رسیدگی ...................................................... 19
مبحث دوم- ترتیب رسیدگی ................
مبحث سوم- صدور رأی ....................................
فصل چهارم: رسیدگی در دادگاه کیفری
مبحث اول- مقدمات رسیدگی ................................................................................... 31
مبحث دوم- ترتیب رسیدگی ................................................................................................. 34
مبحث سوم- صدور رأی ...................................................................................................... 35
رأی غیابی و واخواهی .............................................................................................................. 36
رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان ................................................................................... 37
- مبحث اول- تشکیلات .................................................................................... 37
- مبحث دوم- ترتیب رسیدگی .......................................................................................................... 38
احاله ........................................................................................................................................................... 39
رد دادرس ................................................................................................................................................... 40
منابع .................................................................... 43
مقدمه
آیین دادرسی كیفری به عنوان یكی از شاخه‌های مهم حقوق جزا متضمن حقوق عمومی از جمله امنیت و آزادی افراد جامعه است. در میان مباحث آیین دارسی كیفری، صلاحیت مراجع و مقامات قضایی كه در واقع توزیع اقتدار و اختیارات قضایی نشأت گرفته از قانون است، از اهمیتی خاص برخوردار است. به موجب دو اصل1 36 و2 37 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران كه به عنوان منشور ملی ما پذیرفته شده، مجازات افراد فقط از طریق «دادگاه صالح» جایز است.
در تعریف صلاحیت كیفری گفته‌اند3: «صلاحیت كیفری عبارت است از شایستگی و اختیاری كه به موجب قانون به مراجع جزایی، برای رسیدگی به امور كیفری، واگذار شده است.»4 بنابراین قاضی رسیدگی‌كننده به پرونده اعم از قاضی دادسرا و دادگاه قبل از شروع به رسیدگی، ابتدا باید صلاحیت خود (اعم از صلاحیت شخص خود یا مرجع قضایی) را احراز كند تا بتواند وارد رسیدگی شود. البته شروع و اقدام به رسیدگی دلیل ضمنی بر قبول صلاحیت بشمار می‌آید و نیازی به صدور قرار صلاحیت نیست، لیكن تصمیم به عدم صلاحیت باید طبق قرار مخصوص و جدا از ماهیت دعوا اعلام شود. در امور كیفری حقوقدانان، برمبنای نوع و اهمیت بزه ارتكابی، محل وقوع جرم و موقعیت اجتماعی بزهكار، صلاحیت را به سه نوع تقسیم كرده‌اند:5 و6
الف) صلاحیت ذاتی؛ ب) صلاحیت محلی؛ ج) صلاحیت شخصی.
الف) صلاحیت ذاتی
از نظر تئوری‌های آیین دادرسی كیفری به عقیده عده‌ای از صاحب نظران حقوق جزا، نوع جرم، نخستین و ساده‌ترین ضابطه برای تعیین صلاحیت مراجع كیفری است؛ بدین توضیح كه رسیدگی به جرائم اخلاقی در دادگاه صلح، رسیدگی به بزه‌های جنحه‌ای در دادگاه جنحه و رسیدگی به جنایات در دادگاه جنایی به عمل می‌آید. صلاحیت هریك از دادگاههای مذكور در هریك از انواع سه‌گانه جرائم، صلاحیت ذاتی نامیده می‌شود. در ایران نیز رسیدگی ابتدایی به جرائم ممكن است در صلاحیت دادگاه عمومی یا انقلاب یا كیفری استان یا نظامی باشد.
به نظر برخی دیگر از علمای آیین دادرسی كیفری، نوع جرم به تنهایی نمی‌تواند تعیین‌كننده صلاحیت ذاتی مراجع كیفری باشد بلكه باید ضوابط دیگری نیز مورد توجه قرار گیرد. اما درباره كم و كیف این ضوابط، بین دانشمندان اتفاق‌نظر كامل وجود ندارد. در هر حال بسیاری از آنان عدم‌صلاحیت كیفری را در موارد زیر ذاتی می‌دانند:7
1- عدم صلاحیت دادگاههای عمومی برای رسیدگی به جرائمی كه در صلاحیت دادگاههای اختصاصی است.
2- عدم صلاحیت دادگاههای اختصاصی برای رسیدگی به اموری كه در صلاحیت دادگاههای عمومی است.
3- عدم صلاحیت دادگاههای پایین‌تر برای رسیدگی به جرائمی كه در صلاحیت دادگاههای بالاتر است.
لیكن عدم صلاحیت دادگاههای بالاتر برای رسیدگی به اموری كه در صلاحیت دادگاههای پایین‌تر است، ذاتی بشمار نمی‌آید؛ مثلاً با این كه رسیدگی به جرائم جنحه‌ای در صلاحیت دادگاه جنحه است، اگر ضمن دادرسی در دیوان جنایی معلوم شود كه بزه ارتكابی از درجه جنحه بوده است، دادگاه جنایی به آن نیز رسیدگی و مبادرت به صدور حكم می‌كند. در حال حاضر نیز چنانچه دادگاه كیفری استان هنگام رسیدگی متوجه شود كه جرم در صلاحیت دادگاه عمومی است، باید به رسیدگی ادامه دهد و رأی صادر كند.
4- صلاحیت محاكم حقوقی در مقابل دادگاههای كیفری و برعكس.
در این رهگذر باید توجه داشت در كشورهایی كه سیستم ثنویت محاكم حقوقی و كیفری حكمفرماست، صلاحیت دادگاههای مدنی در امور كیفری و صلاحیت دادگاههای كیفری در امور مدنی ذاتی بشمار می‌آید ولی در كشورهایی كه سیستم وحدت محاكم حقوقی و كیفری حاكم است، صلاحیت هر نوع دادگاه در قبال دیگری ذاتی نبوده است و گونه‌ای تقسیم كار تلقی می‌شود.
برچسب ها:
کار تحقیقی دادگاه های کیفری در ایران دادگاه کیفری دادگاه های کیفری صدور رای