امروزه در اغلب شركت ها سيستم كنترل كيفيت كه وظيفه اصلي آن اطمينان دادن نسبت به كاركرد محصول نهايي و خدمات پس از فروش است موجود مي¬باشد. شركتهاي متعددي بر روي توسعه دادن بهبود فرايند طراحي و نوآوري محصول متمركز شده¬اند تا بتوانند محصولات بهتري نسبت به رقبايشان به بازار ارائه نمايند. همچنانكه رقابت¬ها قوي¬تر مي¬شوند، ديگر راضي نمودن مصرف¬كننده كافي نيست و استراتژي كسب و كار بايد به سوي نوآوري هدايت شود. بنابراين هر سازماني بايد براي بقا در بازار رقابت جهاني نوآوري در محصولات را در راس فعاليتهاي خود قرار داده و از دانش هاي به روز دنيا براي رشد نوآوري در محصولات خود استفاده نمايد.

دانش خلاقيت شناسي TRIZ توسط آلتشولر (1999-1926)پايه گذاري گرديد. هدف اصلي¬ وي پيدا نمودن جايگزين هاي اثر بخش تر روش هاي حل خلاق مساله به صورت سنتي بودكه بر اساس سعي و خطا ايجاد شده بودند. آلتشولر به دنبال کشف الگو هاي اختراع از مدارك اصلي اختراعات ثبت شده بود. او سعي كرد فرايند اصولي را به وسيله راه¬حل¬هاي خلاقي كه يافته بود كشف نمايد.

امروزه دانش خلاقيت شناسي TRIZ به عنوان يکي از مهم ترين شاخه هاي علم خلاقيت شناسي منبع جامعي از روشها براي يافتن و حل ابداعانه مسايل است، يك دانش پايه توانمند و قانونمند. خلاقيت شناسان TRIZ بر اين باورندكه TRIZ هنوز در دوران كودكي¬اش به سر مي برد. 

دانش خلاقيت شناسي TRIZ مي تواند در دامنه اي از يك طيف مفهومي و گستره اي از تعاريف قرار بگيرد كه يك انتهاي آن نوعي جهان بيني خلاق يا رويكردي جامع به علوم و فناوري و انتهاي ديگر آن انواعي از ابزارهاي حل خلاق مسئله و فنون خلاقيت و نوآوري را شامل گردد. (گلستان هاشمي , 1382).

آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوري خلاقيت و نوآوري مي داند .يكي از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سيمون ساورانسكي اين دانش را چنين تعريف كرده است : « TRIZ عبارت است از يك دانش انسان گراي مبتني بر روش شناسي نظام يافته براي حل ابداعانه ي مسئله »( ساورانسكي، 2000) .

همچنين برخي صاحب نظران ، TRIZ را اين چنين تعريف مي كنند : «TRIZ عبارت است از نوعي رويكرد الگوريتمي براي حل ابداعانه مسائل فني و فناورانه » (گلستان هاشمي 1382 به نقل از ساورانسكي، 2000) 

اهداف تحقیق

آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان، مدیران و هر کسی که به نحوی با مدیریت در ارتباط است با معنا و مفهوم TRIZ

آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان، مدیران و هر کسی که به نحوی با مدیریت در ارتباط است با کاربرد و اصول TRIZ

اهمیت و ضرورت تحقیق

به واسطه وجود محیط رقابتی شدید در دنیا و نیاز مشتری به محصول با کیفیت بالاتر و ارزان تر، نیاز بیشتری به رویکردهای ابداعی در دنیا به وجود آمده است. در حال حاضر فعالیت های علمی باید در سطح بالاتر، با بودجه کمتر و سرعت بیشتری نسبت به گذشته، صورت گیرند. تحقیقات اخیر نشان میدهد که TRIZ بین 70% تا 300% به تولید ایده برای محصولات و خدمات جدید و ایجاد بهبود کیفیت، سرعت می بخشد. TRIZ تکنیکهای مهندسی و تئوری های علمی را به سمت یک چارچوب سوق می دهد. متبحر شدن در فرآیند TRIZ، فقط این نیست که تیم فنی تمام پتانسیل موجودشان را شناسایی کنند، بلکه TRIZ در ابتدا به آنها یاد آوری می کند که چرا آنها مهندس یا دانشمند بودن را برگزیده اند. TRIZ از راه های مختلفی به این هدف می رسد. یکی از مهمترین راهها این است که ما را برای یافتن راه حل مسئله مان، به نظر افکندن به زمینه های خارج از دانش، تجربه، سازمان، متخصصین و حتی خارج از صنعت خود تشویق می کند (هرچند که این روش برای ما و سازمان مان غیر معمول می باشد).

بکارگیری TRIZ یعنی بازگشت به اصول اولیه، ولی معمولا ً در این راه از اصول، علوم و راه حل های مهندسی که برای ما آشنا نیستند استفاده می نماییم. این فرآیند با تجزیه تمام مسائل به وظایف بنیادی طراحی شان و با القاء درک کاملی از اساس مسئله ای که با آن دست به گریبانیم ساده میگردد. با بکارگیری TRIZ ما در مسیر یافتن راه حل ها قرار می گیریم و در می یابیم که چگونه دیگران مشکلات مشابهی را در تمام زمینه های علمی و مهندسی بدین وسیله حل نموده اند. 

با بکارگیری TRIZ میتوانیم با یک روش سیستماتیک به عصاره و چکیده تمام راه حل های مسائلی که بشریت با آنها روبرو بوده است، دسترسی پیدا کنیم. و با توجه به مفهوم TRIZ در می یابیم که تمام مسائل قبلا ً به طریقی حل شده اند. مطمئنا ً در صورت عدم استفاده از TRIZ زمان زیادی هدر خواهد رفت. درست مثل اینکه به جای کشف راه حل هوشمندانه ای برای بهبود بخشیدن به عملکرد چرخ، آن را دوباره اختراع کنیم. TRIZ ما را به سمت راه حل هایی که نیاز داریم، راه حل هایی که وجود دارند و راه حل هایی که ابداعی هستند ولی بدون TRIZ معمولا ً امکان درک آنها را نداریم، هدایت می کند.

ضمنا ً، بررسی اساس تمام ابداعات و اختراعات به ثبت رسیده در جهان نشان می دهد که هزاران ساعت نیروی انسانی صرف حل مسائل مشابهی شده است که انسانها در زمینه های مختلفی با آن سر در گریبان بوده اند و در نهایت پس از حل آنها، به نتایج مشابهی دست یافته اند. آنچه که TRIZ انجام می دهد این است که با طبقه بندی این راه حل های هوشمندانه، راه های ابداعی حل هر مسئله ای را شناسایی می کند.

سؤالات تحقیق

TRIZ را در چه حوزه‌هايي مي‌توان به كار برد؟

چگونه مي‌توان TRIZ را با ديگر تكنيك‌هاي خلاقيت مقايسه نمود؟

آيا TRIZ مي‌تواند هر مسأله‌اي را حل كند؟

هيچ روشي به خوبي TRIZ نمي‌تواند به ما كمك كند، ليكن نقاط ضعف TRIZ چيست؟

آيا TRIZ عمل فكر كردن را براي ما انجام مي‌دهد؟

اگر TRIZ تا اين اندازه قدرتمند و مفيد است، چرا همه از آن استفاده نمي‌كنند؟

تحقيقات TRIZ در دهه 80 متوقف شده است، پس چگونه مي‌تواند مسايل امروز ما را حل كند؟

تعریف نظری

TRIZ چیست؟

واژه TRIZ برگرفته شده از حروف اول کلمات در عبارت روسی «Teoriya Resheniya Izobrototelskikh Zadatch» است که برابر انگلیسی آن عبارت «Theory of Inventive Problem Solving» (با مخفف TIPS) است که به معنای نظریه حل ابداعانه مساله می‌باشد. این دانش در سراسر جهان تحت عنوان TRIZ شناخته می‌شود و متداول شدن این نام به این علت است که بنیانگذار آن، دانشمند خلاقیت‌شناس روسی گنریچ سائولویچ آلتشولر (G.S. Altshuller) می‌باشد.

دانش TRIZ با نامها و عنوانهای توصیف‌گر مختلفی همانند نوآوری نظام‌یافته، خلاقیت اختراعی، فناوری خلاقیت و نوآوری، روش‌شناسی اختراع، الگوریتم اختراع، روش‌شناسی حل مساله‌های ابداعی، روش‌شناسی حل ابتکاری و ابداعانه مساله، مهندسی خلاقیت و نوآوری، روش‌شناسی خلاقیت، خلاقیت‌شناسی اختراع، خلاقیت‌شناسی فناوری و مواردی از این قبیل نامیده می‌شود.

دانش TRIZ می‌تواند در دامنه‌ای از یک طیف مفهومی و گستره‌ای از تعاریف قرار گیرد که یک انتهای آن نوعی جهان‌بینی خلاق یا رویکردی جامع به علوم و فناوری و انتهای دیگر آن انواعی از ابزارهای حل خلاق مساله و فنون خلاقیت و نوآوری را شامل گردد. آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری می‌داند؛ با نتیجه‌گیری از دیدگاه آلتشولر می توان TRIZ را نوعی علم خلاقیت‌شناسی (Creatology) دانست. یکی از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سیمون ساورانسکی این دانش را چنین تعریف کرده است: «TRIZ، یک دانش انسانگرای مبتنی بر روش‌شناسی نظام‌یافته برای حل ابداعانه مساله است.» همچنین برخی صاحبنظران TRIZ را این چنین تعریف می‌کنند: «TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی برای حل ابداعانه مسائل فنی و فناورانه.»

آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری می‌داند. با نتیجه گیری از دیدگاه آلتشولر می‌توان TRIZ را نوعی علم خلاقیت‌شناسی (Creatology) دانست. 

یکی از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سیمون ساورانسکی [۱۲] این دانش را چنین تعریف کرده است: 

«TRIZ عبارت است از یک دانش انسان گرای مبتنی بر روش‌شناسی نظام یافته برای حل ابداعانه مسئله» (گلستان هاشمی ۱۳۸۲ به نقل از ساورانسکی ۲۰۰۰، ۲۲). 

همچنین برخی صاحب نظران، TRIZ را این چنین تعریف می‌کنند: 

«TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی برای حل ابداعانه مسائل فنی و فناورانه [۱۶]» (گلستان هاشمی ۱۳۸۲ به نقل از ساورانسکی ۲۰۰۰، ۲۳). 

با توجه به عنوان‌های توصیف گر مختلفی که در قسمت برای نامیدن TRIZ ذکر شد می‌توان به شناخت بیشتری درباره مفهوم کلی دانش TRIZ دست یافت.